Balkanlar’da yaşayan Slav topluluklar ise, Panislavizmin temel unsurlarından kabul edildiğinden, Osmanlı dönemindeki durumlarına kısaca değinmek yararlı olacaktır. Özellikle Fatih zamanında yoğunlaşan Osmanlı fetihleri, Balkanlar’daki küçük toprak sahiplerini kendine bağladığı gibi zengin toprak aristokrasisini de büyük ölçüde yok etmişti. Buna mukabil, Müslüman büyük toprak sahipleri, bir zümre olarak ortaya çıkmaya başladı. Bu durum, 19. yüzyılda özellikle Sırplar, Bulgarlar ve Karadağlılar arasında zuhur eden ayaklanmaların da temel nedenlerinden biri oldu. Diğer yandan, 18. yüzyıldan itibaren tüccar sınıfı ve Ortodoks kilisesi de zenginleşmeye başladı ve bu sınıflar, milli ve kültürel uyanışın öncüsü hâline geldiler. Bununla birlikte, 19. yüzyıldaki ayaklanmalarda, daha çok rahipler ve köylüler etkili olmuşlardır. Panislavizm hareketi, tıpkı diğer milliyetçi hareketler gibi başlangıçta siyasal nitelikte olmayıp, özellikle Rusya dışındaki Slavlar arasında dil birliğine dayanan kültürel bir hareket olarak ortaya çıkmıştır. Balkanlı Slavlar, kültürel milliyetçilik döneminde dil ve kültürlerini öne çıkardılar. Wuh Karaçiç gibi bazı Slav düşünürler ise, halk dili ve edebiyatına ağırlık verdiler. Çek bilginler ise Balkanlı Slavlara bu konuda öncülük ettiler.