Merkez bankalarının diğer bankalardan ayrı nitelik ve yetkilerle ortaya çıkmalarındaki temel nedenlerden birincisi, banknot çıkarma (para basma) imtiyazlarıdır. Banknot çıkarımı, merkez bankalarının en temel görevlerinden birisidir. İlk zamanlarda aynı ülkede birden fazla banka banknot çıkarma imkânına sahip olabilirken, günümüzde artık bu imtiyaza sadece merkez bankaları sahiptir.