Seçkinler elinde toplanan servetin önemli bir bölümü hayır amaçlı vakıflara aktarılmış ve bu tür kurumlar Osmanlı ekonomik yapısının temelini oluşturmuştur (İnalcık, 2000: 83-84). Bir malın hayır temelli kullanılması amacı ile özel mülkiyetten çıkarılarak toplumsal mülkiyete intikal ettirilmesi ve orada tutulması anlamına gelen vakıf kavramı, bir İslam hukuku düzenlemesi olmasına karşın en başarılı örneklerini Osmanlı Dönemi’nde vermiştir. Tımar sistemi Osmanlı toprak sistemidir. 16. yüzyıla kadar sürdürülmüştür. 13. yüzyılın ortalarından başlayarak Osmanlı  toplum yaşantısının düzenlenmesinde Ahi Teşkilatları önem kazanmıştır. Ahilik, 15. Yüzyılın ikinci yarısından sonra zayıflamış yerini Lonca Teşkilatına bırakmıştır. 17. Yüzyılın sonuna doğru muhtelif dinlerden oluşan lonca benzeri kurumlar yaygınlaşmıştır. İslam dininden kaynaklanan zekat, fitre,adak,bağış türündeki yardımlar ile imece geleneğinin bu alandaki gereksinimleri karşılamada önemli payı olmuştur.