İslam dininin seküler devlet ile yaşandığı örneklerden biri, aslında ilki ve tarihsel-öncü nitelikte olanı Türkiye’deki modeldir. Bu model “siyasaca Doğu despotizmi”, “dince Sünni halifelik geleneği”ne sahip Osmanlı Devleti’nden evrilmiştir. Halifeliğin lağvedilmesi egemenliğin dini temelinden vazgeçme anlamı taşır. Ancak Osmanlı deneyiminin ne uleması, ne şeyhülislamı, ne imamı Hıristiyan geleneğindeki clericusun karşılığı değildir. Bugünkü anlamına yakın bir şekilde din görevlisidirler. Bir farkla ki eskiden imamın iaşesi hizmet verdiği yerdeki cemaatçe karşılanırken şimdi imamlar kamu çalışanıdır. Böylelikle İslam dinini hizmet verdiği “kitlenin günlük yaşamlarından kaynaklanan gereksinimleri”ne göre yorumlamak durumunda olmadıklarından Weber’in sözünü ettiği “din virtüözleri”nden ayrılırlar. İslam için konuşurken din virtüözleri dendiğinde sufi geleneğin anlaşılacağını da belirtelim. Bugün Türkiye’de yürürlükte olan modelin din uleması tarafından hem önerilmiş hem de tasarlanmış olmasının altında belki de “kitle dindarlığı”ndan özgürleşme arzusu yatıyordu. Bununla birlikte kitle dindarlığı kendine virtüözler, karizmatik liderler arayıp bulmaktadır. Doğru cevap C’dir.