Lewis Modeli

W. Arthur Lewis, 1954 yılında yayımladığı “Sınırsız İş gücü Arzıyla İktisadi Kalkınma (Economic Development with Unlimited Supplies of Labor)” isimli eseriyle tarım sektörü ile diğer sektörler arasındaki ilişkileri açıklayan temel modellerden birini iktisat bilimine kazandırmıştır. Lewis’in teorisinin temelinde, iş gücünün, marjinal verimliliğinin düşük olduğu tarım sektöründen, verimliliğinin göreceli olarak daha yüksek olduğu endüstri sektörüne kayması ile millî gelirin artırılabileceği düşüncesi yatmaktadır (Savaşan, 2005: 243). Lewis modelinin temel varsayımları şunlardır:
• Dual (İkili) Ekonomik Yapı: Ülke ekonomisi sanayi ve tarım olmak üzere iki temel sektörden oluşmaktadır. Sanayi sektörü modern teknolojileri kullanmaktadır. Tarım sektörü ise sanayi sektörüne kıyasla oldukça geri düzeydedir. Gelişmesi büyük ölçüde kırsal alandaki kaynaklara bağlıdır ve modern teknolojiler henüz tam anlamıyla kullanılmamaktadır.
• Tarımsal Üretimin Kısırlığı: Sanayi sektörünün kullandığı sermaye yeniden üretilebilir niteliktedir. Ayrıca sermayenin devir hızı da yüksektir. Dolayısıyla sermaye sahiplerinin belirli dönemde elde edecekleri kazançta görece yüksektir. Toprak ise sabittir ve sürekli arttırılamamaktadır. Bu nedenle de tarımsal üretimin sınai üretimdeki gibi sürekli artırılması imkânı bulunmamaktadır.
• Marjinal Verimi Sıfır, Sonsuz Esnek Tarımsal İş Gücü Arzı: Kırsal alanda yaşayan nüfus fazladır. Bu nedenle de emek arzı sonsuz esnektir. Tarım sektöründe reel ücretler sabittir ve iş gücünün marjinal verimliliği sıfıra yakındır. Dolayısıyla da belirli miktardaki iş gücünün tarım sektöründen
sanayi sektörüne kaydırılması toplam üretimi azaltmamaktadır.
• Sanayide Verimin Yüksekliği: Sanayi sektöründe istihdam edilenlerin gerçekleştirdiği kişi başına üretim, tarım sektörü çalışanlarına kıyasla görece yüksektir.
• Ücret Yapısının Farklılığı: Sanayi sektöründe ücretler, marjinal verimlilikle doğru orantılıdır. Yani marjinal verimlilik ne kadar yüksekse alınan ücret de o kadar fazladır. Tarım sektöründe ise böyle bir durum söz konusu değildir. Çünkü tarımda iş gücünün marjinal verimi sıfır veya sıfıra yakındır.