Katma değer vergisinin yapısı nedeniyle teorik olarak kanuni mükellef ve iktisadi veya fiilî mükellef olmak üzere iki tür mükellef ortaya çıkmaktadır.

Kanuni mükellefiyet türü, kanundan kaynaklanmaktadır. Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre nihai tüketiciye malı satan veya hizmeti ifa eden kişi kanuni mükelleftir. Kanuni mükellef nihai tüketiciden mal veya hizmet bedeliyle birlikte katma değer vergisini tahsil eder, mal veya hizmet alımlarında yüklendiği katma değer vergisini indirdikten sonra kalan vergiyi vergi dairesine öder.

iktisadi mükellef ise, verginin ekonomik yükünü çeken nihai tüketicidir. Katma değer vergisinin yapısı gereği verginin asıl yükü nihai tüketicinin üzerinde kalmaktadır. Verginin gerçek mükellefi aslında nihai tüketicidir.