Anayasa Mahkemesinin 6 Ocak 1998’de Refah Partisini kapatmasının ardından, söz konusu partinin milletvekilleri, RP’nin kapatılma ihtimali göz önünde bulundurularak 17 Aralık 1997’de kurulan Fazilet Partisi (FP)nde birleştiler. Millî Görüş geleneği partileri içerisinde ilk kez bir kongrede iki farklı aday yarıştı. Abdullah Gül liderliğindeki Yenilik­çiler, Recai Kutan önderliğindeki Gelenekçilere karşı 14 Mayıs 2000’de yapılan kongrede az bir farkla genel başkanlık yarışını kaybettiler. Parti içindeki bu ayrışma 22 Haziran 2001’de Fazilet Partisinin kapatılmasıyla daha da netleşti. Fazilet Partisinin yerine kurulan Saadet Partisine (SP) katılmayan yenilikçiler, hapisten yeni çıkan Recep Tayyip Erdoğan’ın da kendilerine katılmasıyla daha da güçlendiler. Erdoğan liderliğinde ve Abdullah Gül, Bülent Arınç ve Abdullatif Şener gibi isimlerin öncülüğünde 14 Ağustos 2001 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisini (AK Parti) kurdular.