Yanıt Açıklaması: Birim Veto Sistemi Morton A. Kaplan’›n uluslararas› sistem modellerinden alt›nc›s› olan birim veto sistemi, nükleer silahlar›n yay›lmas›yla ortaya ç›kacak bir sistem olarak düflünülmektedir. Nitekim bu tür sistemler, nükleer güce sahip, fakat dayan›lmaz ilk vurufl kapasitesine sahip olmayan yirmi kadar devletin bir araya gelmesiyle ortaya ç›kacakt›r. Bu varsay›ma göre, sistemde nükleer gücü elinde bulunduran her bir devlet, yapaca¤› bir ilk vuruflla rakibin gücünü tamamen yok edememektedir. Fakat ilk vurufl planland›¤› gibi gerçekleflirse düflman›n gücü önemli ölçüde zay›flat›labilir (Kaplan, 1957: 50). Bu tür sistemlerde, Sovyetler Birli¤i ve Çin gibi devletlerin devrimci e¤ilimleri azal›rken nükleer devletler aras›nda, ideolojiden kaynaklanmayan ayr›l›klar ön plana ç›kabilir. ABD gibi devletlerse uluslararas› statükolardaki de¤iflikliklere önceki kadar tepki göstermezler. Bu tür bir yap›da, eriflilmesi hem tehlikeli hem de güç oldu¤undan hegemonik amaçlar güden devletlere rastlanmaz (Kaplan, 1969: 299). Birim veto sistemlerinde, devletlerin sahip olduklar› nükleer silah kapasitesi di- ¤erlerini cayd›raca¤› için, sistem genelde istikrarl› say›lmaktad›r. Bu tür sistemlerde özel ittifaklara pek s›k rastlanmaz, olanlar da ideolojik özellikler tafl›maz. Bununla birlikte devletler, kendi aralar›nda, bir nükleer sald›rgan› cayd›rmak amac›yla paktlar oluflturabilirler. Birim veto sistemlerinde nükleer savafllar görülmez, olsa olsa s›n›rl› konvansiyonel bölgesel savafllar olabilir. Baflka bir deyiflle nükleer silahlar flayet kullan›lacaksa bu uyar› amac› tafl›yan s›n›rl› misilleme ya da di¤er s›- n›rl› amaç ve yollarla olur. Çünkü; t›rmanma ve misilleme korkusu taraflar› cayd›rmaktad›r. Sistemde arabulucu rolü oynayan evrensel aktörün etkisi, gevflek iki kutuplu sisteme göre daha zay›ft›r. Bunun nedeni, nükleer güce sahip olan devletlerin kendilerini güçlü hissetmelerinden dolay›, evrensel örgütten gelen hiç bir bask›y› ya da d›fl müdahaleyi kabul etmeme e¤ilimleridir. Sistem, belirtilmeye çal›fl›lan bütün bu özellikleriyle çok kutuplu bir görünüm sergiler. Morton A. Kaplan, gevflekten s›k› örgütlüye do¤ru s›ralad›¤› bu alt› uluslararas› sistem modelinin d›fl›nda, çok gevflek iki kutuplu sistem, detant sistemi, istikrars›z blok sistemi ve tamamlanmam›fl nükleer yay›lma sistemi diye adland›rd›¤› dört sistem modeli daha gelifltirmifltir (Kaplan, 1969: 300-303). Bu modellerden, çok gevflek iki kutuplu sistemde, bloklar varl›klar›n› devam ettirmekle beraber zay›flam›fl durumdad›rlar. So¤uk Savafl dönemi için düflünüldü- ¤ünde, ABD ve SSCB aras›nda iflbirli¤ini gerektiren ortak ç›kar alanlar› artar. Bir t›rmanma söz konusu olmad›¤› sürece, nükleer denge ABD ve SSCB aras›ndaki do¤- rudan savafllar› önler. Bununla birlikte, t›rmanma ihtimalinin olmad›¤› ya da düflük oldu¤u bölgelerde s›n›rl› savafllar da görülebilir. Bu arada Çin’in, ABD ve SSCB için potansiyel bir tehdit olarak ortaya ç›kt›¤› da görülmektedir. Bu tür sistemlerde, nükleer silahlarda s›n›rl› da olsa bir yay›lma söz konusudur.