“Bilgi vermekten çekinenler ile 107/A, 256, 257, mükerrer 257’nci madde ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 98/A maddesi hükmüne uymayanlar için ceza” kenar başlıklı VUK mük.md.355’te, birbirinden farklı pek çok durum düzenlenmiştir. Burada hepsini ayrıntılı bir şekilde sayma imkânı olmamakla birlikte, maddede şu vergi ödevlerinin yerine getirmedeki hukuka aykırılıkların özel usulsüzlük kabahati olarak kabul edilmiş olduğunu belirtmek mümkündür:

1. Bilgi verme ödevinin ihlali: a) Mükelleflerin, kamu idare ve müesseseleri ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin, Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi dairesi, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar ile zirai kazançlar il ve merkez komisyonları tarafından VUK md.86, md.148 ve md.149 çerçevesinde vergilendirmeyle ilgili olarak istenen bilgileri vermemeleri; b) Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurlarının ölüm vak’aları ile intikalleri; c) Mahalle ve köy muhtarlarının kendi mahalle veya köylerindeki vefat olaylarını; d) Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve tüzelkişilerin, mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını, adını, alacağının nev’ini ve miktarını; e) Yabancı memleketlerdeki Türk Konsolosları veya konsolosluk görevini yapanların, memur oldukları yerde ölen Türk tebaasının soyadı, adı ve sıfatları ile Türkiye’deki ikâmetgahlarını Hazine ve Maliye Bakanlığına bildirmemeleri (VUK md.150); f) Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin verilmemesi (GVK md. 98/A’ya atfen VUK mük. md.355, f.1);

2. Defter ve belgeler ile diğer kayıtların ibraz edilmemesi: VUK gereğince defter tutmak mecburiyetinde olanlar ile böyle bir ödevi olmamakla birlikte VUK md.232, md.234- md.235 gereğince almış oldukları belgeleri muhafaza etmekle ödevli olan gerçek ve tüzel kişiler ile vergi karnesi almış olan mükelleflerin; Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike ve 3568 sayılı Kanunun 8/A maddesi uyarınca düzenlenecek katma değer vergisi iadesine dayanak teşkil eden rapora konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirler ve serbest muhasebeci mali müşavirler tarafından yapılan taleplere rağmen, söz konusu kayıt, belge ve defterleri ibraz ve inceleme için arz etmemeleri (VUK md.256);

3. Bilirkişilik görevinin yerine getirilmemesi: Zirai kazançlar il ve merkez komisyonlarından gelen talep üzerine bilirkişi olarak inceleme yapmayı kabul eden kişilerce, bilirkişi olarak gerekli incelemenin yapılmaması (VUK md.86);

4. İnceleme esnasında yapılması gereken ödevlerin yerine getirilmemesi (VUK md.257, b.1-b.3 ve b.5): Mükelleflerin, incelemeye yetkili memura çalışma yeri göstermemeleri, onun orada resmi çalışma saatlerinde çalışmasını temin etmemeleri, gerekirse iş yerinin her tarafını gezip görmesini sağlamamaları ve incelemeyle ilgili her türlü bilgiyi vermemeleri (bu ödev, işletmede çalışan kimseler için de söz konusudur), işletmede envanter yapılması halinde, araç, gereç ve personelleriyle bu işlemlerin yerine getirilmesi için gerekli yardım ve kolaylığı göstermemeleri;

5. Gayrimenkulun rayiç bedelinin tespiti esnasında yapılması gerekli ödevlerin yerine getirilmemesi (VUK md.257, b.4): mükellefler ile kiracıların, bina ve arazinin rayiç bedelinin tespitinde değeri tespit edilecek bina ve araziyi, Emlak Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesine göre Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkili kılınan memurlara gösterip gezdirmemesi, bu gayrimenkulün genel durumuna kullanış tarzına ve kirada ise kiranın miktarına ilişkin her türlü bilgiyi vermemeleri;

6. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından VUK mük. md.257 temelinde öngörülen ödevlerin yerine getirilmemesi: VUK mük. md.257 ile Hazine ve Maliye Bakanlığına, vergi kanunlarında öngörülmeyen defter ve belgeleri tutma ve düzenlemeden, vergi levhası kullanma ve asmaya, işlemleriyle ilgili tahsilat ve ödemeleri banka, benzer, finans kurumları veya posta idareleri tarafından düzenlenen belgelerle ispattan, devamlı verilmesi gereken bilgiler ile beyanname ve bildirimlerin elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında saklanmasına ve verilmesine ve hatta vergi güvenliğini sağlamak amacıyla niteliklerini belirleyip onayladığı elektrikli, elektronik, manyetik ve benzeri cihazlar ve sistemleri kullandırmaya, bu cihaz ve sistemler vasıtasıyla bandrol, pul, barkod, halogram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretlerin kullanılmasına ilişkin zorunluluk getirmeye, uygulamaya ait usûl ve esasları belirleme ödevi öngörmeye kadar pek çok konuda geniş yetkiler verilmiştir. Bu yetki çerçevesinde Bakanlıkça getirilen ödevlere uymamak, özel usulsüzlük kabahati teşkil etmektedir ki bu durumun kabahatin kanunla belirlenmesi emrine (kanunilik ilkesine) aykırı olduğu açıktır.

7. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından elektronik ortamda tebliğle ilgili olarak getirilen zorunluluklara uymama: VUK md.107/A ile elektronik ortamda tebliğ düzenlenmiş olup, maddenin son fıkrasında Hazne ve Maliye Bakanlığına, “elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurma veya kurulmuş olanları kullanma, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirme ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirleme” yetkisi verilmiştir. Bu fıkra çerçevesinde getirilen zorunluluklara uymamak, VUK mük. md.355, f.1 gereğince özel usulsüzlük kabahatidir. Ancak, yukarıda andığımız gerekçeyle, bu düzenleme de kanaatimizce kanunilik ilkesine aykırıdır.