Acil Müdahale Planı (AMP), hastanenin çatı planı olan Hastane Afet ve Acil Durum Planı’nın (HAP) önemli bir parçasıdır.

Doğru cevap E dir. Sağlık sistemlerinin krizlere hazırlığını değerlendirebilmeye yarayan Toolkit for assessing health-system capacity for crisis management adında değerlendirme aracı 2012'de yayınlanmıştır. 

Öğrencileri afet türleri ve olay anında doğru davranış biçimleri konularında bilgilendirmek kurulun afet öncesindeki yetki ve sorumluluklarındandır.

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda bu amaç doğrultusundaki temel hedefler şöyle sıralanmaktadır:

Afet risk azaltma

Afete hazırlıkAfete müdahale

Genel sağlık müdahalesine halk sağlığını korumaya yönelik temel çalışmalara katkıda bulunmak.

İl Afet Müdahale Planı kapsamında, “Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planı” İl Sağlık Müdürlüklerince hazırlananmaktadır.

DSÖ Avrupa Ofisi (EURO) 2007 – 2010 yıllarında aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkenin sağlık sistemlerinin krizlere hazırlığını değerlendirmiştir. Bu değerlendirmeler sonuncunda 2012
yılında sağlık sistemlerinin krizlere hazırlığını değerlendirebilmeye yarayan bir değerlendirme aracı yayınlamıştır (Toolkit for assessing health-system capacity for crisis management). Bu değerlendirme aracının ulusal sağlık planı ile ilgili kısmında ise şu sorular yer almaktadır.

Ulusal acil müdahale planı tüm tehlikeler yaklaşımı ile ve risk değerlendirmesine dayanarak mı hazırlamış?
• Plan, acil eylem önlemlerini de içeriyor mu?
• Plan, diğer sektör planları ve sağlık sisteminin alt basamaklarının planları ile uyumlu mu?
• Aktivasyon; koordinasyon ve olay komuta mekanizmalarını açıklıyor mu?
• Mevcut kaynaklara dayanarak mı hazırlanmış?
• Her revizyondan sonra ilgili partnerlere dağıtımı yapılmış mı?
• Düzenli olarak tatbikatlar ve simulasyonlar ile test ediliyor mu?
• Topluma dağıtımı yapılmış mı?

E seçeneğinde uluslararası acil müdahale planından söz edildiğinden cevap E seçeneğidir.

Kılavuz’da her hastanenin HAP hazırlığında afet tehlike ve riskleri bakımından kendi konumunu, yerel ve kurumsal özelliklerini dikkate alırken aynı zamanda ulusal sağlık sisteminin merkez ve il düzeyindeki afet ve acil durum planları ve uluslararası genel kabul gören yaklaşımlar ile uyumu gözetmesi gereğine de işaret edilmektedir. Bu doğrultuda doğru cevap D seçeneğidir. 

Cevap A

Planlar afet yönetiminin sadece önleme/zarar azaltma evresini değil, afet yönetiminin tüm evrelerini kapsamalıdır. Doğru cevap C'dir. 

İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planı'nın üçüncü ana başlığı olan "Planın İşleyişi" bölümüne ait alt başlıklar; Planın Valilik İl Afet Planı İçindeki Yeri, Plan Hazırlama Komisyonu, Diğer Kurumlar ile Planlama Sürecindeki Koordinasyon, Planın İşleyişi, Aşamaların Uygulamaya Konulması ve Uygulamaların Sonlandırılması, Güncelleme Periyodu ve Yöntemi, Planın Tatbikatı, Planın Diğer Paydaşlar ile İlişkisi ve Paylaşımı ve Plana İlişkin Toplumun Bilgilendirilmesi olarak sıralanır. Doğru cevap D'dir.

Olay, Plan ve Müdahale ile ilgili Aşamalar: Aşama özelliklerine bağlı olarak geliştirilmesi gereken uygulamalarla ilgili olarak HAP hazırlığında dikkate alınması gereken müdahaleye hazırlık bilgilerinin başlıcaları şöyledir: 1.Hastane Olay Seviyeleri (Seviyeler 1-2-3-4)

Seviye 1(küçük etkiye sahip olay) Hastane düzeyi müdahale-yerel hazırlık

Seviye 2 (orta çaplı etkiye olay) Yerel düzeyde (diğer hastanelerden) destek

Seviye 3(büyük çaplı etkiye sahip olay) Bölgesel-ulusal düzeyde destek

Seviye 4 (çok büyük etkiye sahip olay) Ulusal-uluslararası düzeyde destek

Doğru cevap E dir. Planlama, sorunlar ve ihtiyaçların belirlenmesi, uygulanması mümkün olan çeşitli eylem yollarının tartışılıp düzenlenmesi, imkân, fırsat ve kaynakların belirlenmesi ve mevcut imkân ve kaynaklarla gerçekleştirilmesi mümkün olan eylem yollarının belirlenmesi gibi faaliyetleri kapsamaktadır. 

Doğru cevap A dır. Hızlı, uygun ve etkili müdahale gerçekleştirmek, HAP Hazırlama Kılavuzu’nda Afete müdahale amaç doğrultusundaki temel hedeflerinden birisidir. 

İlk müdahaleyi yalnızca ilk yardım ekibinde bulunan bir kişinin yapması gerekir.

Türkiye’de ülke, bölge, il, ilçe, kurum, işyeri, hastane gibi değişik düzeylerde acil durum ve afet yönetimi planlarının; hazırlanması, geliştirilmesi, güncelleştirilmesi, güncelliklerinin korunması gerekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yerel düzeyde afet ve acil durumlar ile mücadale için afet öncesi, sırası ve sonrasındaki yapılacaklar, kurum ve birimlerin görev ve sorumlulukları yerel düzey hizmet grubu planlarının kapsamı içerisindedir. Yerel düzey planlar yedi bölümden oluşmaktadır.

2010 yılının son aylarında Sağlık Bakanlığı kendi bünyesinde planlarını güncelleme ve yeni bir çerçeve oluşturma faaliyetlerine başlamıştır. Öncelikle illerin sağlık afet ve acil durum planlarını hazırlamaları için bir çerçeve oluşturulmuştur. Bu çerçeveye İL-SAP (İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları) adı verilmiş ve bu çerçeveyi kullanarak planların hazırlanmasını kolaylaştırmak için İL-SAP Hazırlama Kılavuzu hazırlanmıştır. Böylece İL-SAP süreci Sağlık Bakanlığının illere gönderdiği 20 Aralık 2010 tarihli ve 48865 sayılı yazısı ile resmi olarak başlamıştır. İL-SAP çerçevesi 20 Ocak ve 27 S¸ubat 2011 tarihleri arasında yapılan ve 81 ilin katıldığı toplantılarda tartışılmış, illerin görüşleri alınmış, illerde görevli personele gerekli temel eğitim verilmiştir. 2011 yılında tüm iller ilk taslak planlarını hazırlamışlardır. İlk toplantıların ardından ve illerin taslak planları değerlendirilerek İL-SAP çerçevesinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler ile hazırlanan ikinci versiyon 24.08.2011 tarihinde AFAD’ tan ve çeşitli üniversitelerden görevlilerin katılımı ile yapılan bir toplantıda sunulmuş ve bu kurumların görüşleri alınmıştır. Söz konusu toplantılarda gündeme gelen tartışmalar doğrultusunda çerçevede ve kılavuzda gerekli değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca 2011 yılı sonunda yaşanan Van depreminden elde edilen deneyimler de ikinci versiyona yansıtılmıştır; örneğin ilde görevli ve il dışından görevlendirilen personelin barınma ihtiyacının planlanması alt başlığı Van Depreminden sonra çerçeveye dahil edilmiştir. Ardından 05.12.2011 tarih ve 36350 sayılı yazı ile tekrar Sağlık Bakanlığının ilgili genel müdürlük ve daire başkanlıklarının görüşleri alınmıştır. 02.11.2011 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Sağlık Bakanlığının yeni yapısı doğrultusunda İL-SAP kılavuzunda bazı değişiklikler yapılması ihtiyacı doğmuştur. Bu nedenle 21.05.2012 tarihinde Sağlık Bakanlığına bağlı tüm kuruluş ve hizmet birimlerinden temsilcilerin katılımı ile bir toplantı düzenlenerek, yeni yapılanmanın İL-SAP’a nasıl yansıtılması gerektiği konusunda görüşleri alınmıştır. İL-SAP çerçevesine ve kılavuzuna son hali verilerek 2012 yılı sonunda kılavuz kitap olarak basılmıştır. Daha sonraki yıllarda iller kendi planlarını söz konusu çerçeve ve kılavuzu kullanarak hazırlamışlardır. Bu süreç içinde AFAD tarafından hazırlanan ve 18.08.2011 gün ve 28029 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı (UDSEP) yayınlanmış ve İL-SAP hazırlanması UDSEP eylemleri arasında yer almıştır.

Doğru cevap A'dır.

İyi bir planlama mevcut olanaklar ile ihtiyaçların en iyi şekilde eşleştirilmesi ile gerçekleştirilebilir. Temenni ve dilekler planlamanın bir unsuru değildir. Planların amacı, gerçekleştirilmesinin iyi olacağı eylemleri tavsiye etmek değildir. Söz konusu eylemlerin hangi şekilde kimlerce ve ne zaman yapılacağı belirtilmelidir. Doğru cevap C seçeneğidir. 

Doğru cevap D dir. Taşınabilir değerli eşya ve ekipmanlardan olanlar güvenli yere nakledilmelidir. Bu sel için acil durum müdahale yönteminde dikkat edilmesi gereken konulardan birisidir. 

Hazırlanacak planlar sade, anlaşılabilir, uygulanabilir olmalı ve planlama çalışmalarının tamamı oluşturulacak “Okul Afet ve Acil Durum Yönetim Kurulu” tarafından yürütülmelidir. Doğru cevap C'dir.