Milletvekilliği ile bağdaşmayan işlere, literatürde yasama uyumsuzluğu (teşriî imtizaçsızlık) denmektedir. Yasama uyumsuzluğunun amacı, milletvekillerinin yürütme karşısındaki bağımsızlıklarını korumaktır.

Devlet otoritesini sınırlamak 

Kurucu referandum

1850 Prusya Anayasası, İngiltere’de 1215 tarihli Magna Carta Libertatum ve 1689 tarihli Bill of Rigths; Fransa’da 1830 Charte’ı ve Osmanlı’da 1808 tarihli Sened-i İttifak, misak yönteminin örnekleridir.

Türkiye’de başkanlık sistemine geçişi amaçlayan 21.01.2017 tarihli 6771 sayılı Anayasa değişikliği
kanunu, bu amaç doğrultusunda Anayasanın pek çok hükmünde değişiklik gerçekleştirmiştir. Bu
çerçevede, TBMM’nin görev süresini düzenleyen 77. madde, TBMM ve Cumhurbaşkanının görev
süresini düzenleyen bir hükme dönüştürülmüş ve aşağıdaki içeriği kazanmıştır.
“Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır.”

Kanun hükmünde kararnameler, 1961 Anayasası'nın 1973 yılında geçirdiği değişiklikle hukukumuza girmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır. 

Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak 1982 Anayasasının 104. maddesinin ilk metniyle Cumhurbaşkanına sunulan ve hala muhafaza edilen yetkilerdir. Doğru cevap D'dir.

Monarkın yeni anayasayı feodal beyler veya halkın temsilcisi olan bir parlamentoyla hazırlaması misak yöntemi anlamına gelmektedir. Bu yöntemde monark, anayasanın içeriğini tek başına değil; feodal beylerle veya parlamentolarla birlikte belirlemektedir. Bu nedenle misak yöntemi, iki taraflı bir işlem anlamına gelmektedir. İşlemin taraflarından biri monark, diğeri ise feodal beyler veya parlamentodur. Anayasa, bir tür sözleşme ile hazırlandığı için ancak sözleşmenin her iki tarafının karşılıklı iradesiyle ortadan kaldırılabilecektir.

Seçim sistemleri seçim çevrelerinin büyüklüğüne yani her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına göre, tek isim (dar bölge) usulü ve liste usulü olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Tek isim (dar bölge) usulünde, her seçim çevresi sadece bir milletvekili çıkarabilecek büyüklüğe sahiptir. Sistemin aynı zamanda dar bölge usulü olarak adlandırılması, seçim çevresinin sadece bir milletvekili çıkaracak ölçüde daralmış olmasından kaynaklanmaktadır. İngiltere ve ABD bu yöntemin uygulandığı örnekler arasındadır.

1982 Anayasası, 6. maddesiyle yasama yetkisinin TBMM’ne ait olduğu düzenlemesine yer vermiş; 75. madde ise ilk metninde TBMM’nin genel oyla seçilen dört yüz milletvekilinden kurulacağını hükme bağlamıştır. 75. madde hükmü, TBMM’nin tek meclisli bir yasama organı olduğunu göstermektedir. Oysa 1961 Anayasası, TBMM’ni Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosundan oluşan iki meclisli bir organ biçiminde düzenlemiştir.

Yargı hakkı, millet adına usul ve kanuna göre bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır” hükmüne yer veren 8. maddesiyle yargıyı, yasama ve yürütmeden bağımsız bir organ olarak düzenlemiştir.

1982 Anayasası da diğer Cumhuriyet Anayasaları gibi, yasama, yürütme ve yargı fonksiyonlarını yerine getirme yetkisini farklı organlara sunmak suretiyle kuvvetler ayrılığı esasını benimsemiştir. Bu Anayasayı 1961 Anayasasından ayıran en önemli özellik ise, yürütmeye doğrudan
doğruya Anayasadan kaynaklanan bazı asli yetkileri sunmaktır. Doğru cevap B'dir.

Yasama, yürütme ve yargı kendi görevlerinin dışına çıkarlarsa, yani yasama kendi koyduğu kuralları yürütürse, yürütme ise yürüttüğü kuralları kendi koyarsa, yargı ise ‘kanun koyucunun ağzı’ olmakla yetinmeyip kendisi yorum yoluyla yeni kurallar koymaya kalkarsa, o sistemde hürriyet ortadan kalkar. Bununla birlikte kuvvetler ayrılığı devlet iktidarının yasama, yürütme ve yargı biçiminde üç eşit parçaya ayrıldığı bir sistemi ifade etmemektedir. Devlet iktidarı, her zaman için bir bütündür. Bu iktidarın farklı tezahür biçimleri vardır. Nitekim devlet iktidarı; genel, soyut, objektif, kişilik dışı kurallar koyarak yasama fonksiyonunu; bu kuralları bireysel, sübjektif durumlara uygulayarak yürütme fonksiyonunu; uyuşmazlıkları yürürlükteki kurallara göre çözerek de yargı fonksiyonunu icra etmektedir. Bu nedenle kuvvetler ayrılığını devlet iktidarının parçalara ayrıldığı bir sistem olarak değil, bu iktidarın farklı alanlardaki yansımasını ifade eden fonksiyonlar ayrılığı şeklinde anlamak gerekir.

3

TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğu oranındaki milletvekilleri, Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması için önerge verebilir. TBMM üye tamsayısı 600 olduğu için, en az 301 milletvekilinin bu önergeye imza atması gerekmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır. 

Anayasanın 98. maddesinin 5. fıkrası yazılı sorunun ne olduğunu kısaca tanımlamıştır. Bu tanıma göre, “Yazılı soru, yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.” Meclis İçtüzüğünün 96. maddesinin ilk fıkrası ise, yazılı sorunun “kısa, gerekçesiz ve kişisel görüş ileri sürülmeksizin; kişilik ve özel yaşama ilişkin konuları içermeyen bir önerge ile” sunulması gerektiğini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, tek bir milletvekili yazılı soru önergesi hazırlayarak Meclis Başkanlık Divanına sunabilir.

Anayasamızın 7. maddesinde yer alan bu kural, kanun koyma, değiştirme ve kaldırma yetkisinin TBMM’ne ait olduğunu, adı kanun olmasa da yürürlükteki kanunları değiştiren ve kaldıran işlemlerin başka bir organ tarafından yapılamayacağını ifade etmektedir. Anayasanın 7. maddesinde hükme bağlanan bu genel kuralın istisnası, 21.01.2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunla mülga kanun hükmünde kararnameleri düzenleyen 91. maddede yer almaktaydı. 6771 sayılı Anayasa Değişikliğinin yürürlüğe girmesiyle birlikte, yürütmenin kanun hükmünde kararname ile anılan işlemleri yapma olanağı kalmamıştır. Başkanlık sistemine geçişi sağlayan bu Anayasa Değişikliğinin yürürlüğe girmesinden sonra Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanlığı kararnamesi yoluyla düzenleyici işlemler yapabilmektedir. Ne var ki bu işlemler, mülga kanun hükmünde kararnameden farklı bir nitelik taşımaktadır.

21.01.2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanunun yürütme organı üzerinde yol açtığı değişikliklerden biri de bu kanunla Cumhurbaşkanı yardımcılığı şeklinde yeni bir makamın yaratılmasıdır. Öte yandan aynı Kanun, başkanlık sistemiyle uyumlu bir bakanlık statüsü de yaratmıştır. Bu husus, Anayasanın 106. maddesinin 1. ve 4. fıkralarında düzenlenmektedir. Maddenin 1. fıkrasına göre, “Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.” 4. Fıkrasına göre ise, “Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, 81 inci maddede yazılı şekilde Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde andiçerler. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.”