Değerlendirmenin iki temel unsuru istihbarat ve mali tahlildir

Avans teminat mektupları, müteahhit ve imalatçıların kamu veya özel ihalelerini kazanmaları halinde işe başlamaları için peşin avans miktarının bir banka tarafından garanti edilmesidir. Müteahhit sözleşme hükümlerine göre taahhütlerini yerine getirdikçe avans, hak edişlerinden mahsup edilmek şeklinde geri alınmaktadır.

İlk dört şık Güvence Açısından Kredi türlerini gösterirken. E şeçeneği Tehsis yetkisi Açısında kullandırılan kredilere örnektir.

Soruda bankanın teklif mektuplarından bahsetmektedir. Bankanın teminat isteği akreditif açma teklif mektuplarıyla ilgili değildir. 

Toplumsal etki: Bazen dini, etnik, coğrafi, kültürel veya siyasi nedenlerle firmanın faaliyette bulunduğu piyasaya yönelik talepte gelişmeler yaşanabilir. Bu gelişmeler firmanın mali yapısını ve kredi geri ödemelerini etkileyebilir.

Hükümranlık Riski Hükümranlık (sovereign) riski yabancı bir ülke hükümetinin ulusal politikalarındaki değişiklikler nedeniyle borcunu ödeme konusunda temerrüde düşmesi (ödeyememe) ya da diğer yükümlülüklerini yerine getirememesi riskidir. Doğru cevap D' dir.

Kredi için başvuru yapan kişinin kredi skorunun belirlenmesi, onay aşamasına gelmiş ve yetkili birime sunulan kredilere ilişkin belgelerde yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Likidite riski, bir bankanın fon girişi ile fon çıkışı arasındaki dengeyi sağlayamaması durumunda ortaya çıkar. Özellikle bankacılık krizlerinin yaşandığı dönemlerde mevduat sahipleri arasında yaygınlaşan “banka paniği” nedeniyle bankaya hücumların artmasıyla birlikte, bankaların müşterilerinin fon taleplerini karşılamak konusunda karşı karşıya kaldıkları risktir.

Banka bir firmaya borçlu cari hesap kredi olanağı tanımlandığında firma kendisine tanımlanan kredi limitini istediği zaman kullanabilmektedir. Bu limit çerçevesinde hesabından istediği zaman para çekebilmekte istediği zaman para yatırabilmektedir. Yani vade ve limit dâhilinde firma bu krediyi serbest biçimde kullanabilmektedir. Bu nedenle bu tür kredilere rotatif krediler denilmektedir.

Kredi İzleme Yöntemleri

Bankalar, verdikleri krediye ilişkin gerekli izlemeyi yaparken birçok alternatif yöntem kullanabilirler. Bu yöntemlerden en çok kullanılanları şunlardır (Yazıcı, 2011, 149-150):

• Müşteri ziyaretleri: Bir banka kredi müşterisini ziyaret ederek, kredinin amaca uygun kullanımı, firmanın mali ve yönetsel durumu ve kredi müşterisinin ticari performansını yerinde gözlemleyebilir.

• İstihbarat yapılması: Bankanın kredi ilişkisinde bulunduğu müşterisine ilişkin olumsuz bir gelişmenin olup olmadığı hakkında bilgilenebilmesi için, müşterisini sürekli takip etmesi gerekebilir. Bu sebeple müşteriye ilişkin bazı olumsuz duyumların bankaya ulaşması durumunda banka, kredi onay sürecinde yapmış olduğu bazı istihbaratları yenileyebilir. KKB (Kredi Kayıt Bürosu) kayıtları, memzuç, icra, iflas, haciz kontrolü gibi sorgular banka tarafından yenilenebilir.

• Sektörün izlenmesi: Bir banka ekonomideki sektörleri de izlemelidir. Böylelikle banka, olumsuz bazı gelişmelerin yaşandığı sektörleri tespit edebilecektir. Bu sektörlerde bulunan kredi müşterilerinin, bu olumsuz gelişmelerden etkilenip etkilenmediğini etkileniyor ise ne denli etkilendiğini incelemeye alabilir.

• Krediye ilişkin vade ve kullanım amaçlarının izlenmesi: Kredi geri ödemelerinde, müşterilerin zorlanmaması için banka, verilen kredinin amaca uygun olup olmadığını denetleyebilir. Alımlara istinaden verilen kredilerde, bankanın alımlara ilişkin belgeler talep etmesinin nedenlerinden biri de budur.

• Müşterinin mevcut krediye ilişkin performansının izlenmesi: Banka kredinin sorunlu bir kredi haline dönüşme olasılığını takip etmede, limit aşımları, kredi taleplerinin sürekliliği ya da sıklığı, kredi limitlerinin doluluğu gibi kredi müşterisinin kredi performansına ilişkin bazı göstergeleri de takip edebilir.

• Kredi donukluklarının izlenmesi: Banka verilen kredinin amaca uygun kullanılıp kullanılmadığını takip için kredi donukluklarını takip edebilir.

• Faiz ve komisyon tahsilâtlarının izlenmesi: Banka müşterisinin sadece anapara değil, aynı zamanda faiz ve komisyon ödemelerini de düzenli yapması gerekir. Bu ödemelerde aksama olması firmanın mali yapısında olası bir bozulmanın işareti olabilir. Bu sebeple banka, kredi müşterisinin faiz ve komisyon ödemelerini takip edebilir.

• Firma yetkililerinin ve ortaklık yapısının izlenmesi: Kredi müşterisi firmanın, gerek önemli yetkililerinin, gerekse de ortaklarının mevcudiyetleri, payları banka tarafından izlenen bir başka konudur.

• Basında yer alan haberlerin izlenmesi: Banka, kredi kullanan firmanın gerek tüzel gerekse de sahiplerinin gerçek kişiliklerine ilişkin basında çıkan haberleri takip edebilir. Böylelikle krediyi sorunlu hale düşürecek olası bir gelişmeye ilişkin fikir edinebilir.

• Finansal kurumlar ile ilişkilerin izlenmesi: Banka, kredi müşterisinin başka finansal kurumlar ile ilişkilerini de izleyebilir. Kredi müşterisinin başka finansal kurumlar ile ilişkisinde sorunlar yaşaması, mevcut kredinin sorunlu kredi haline dönüşme olasılığını gündeme getirir.

• Finansal verilerin izlenmesi: Banka, kredi müşterilerine ait firma bilançoları, gelir tabloları mizan, nakit akım tabloları gibi finansal tablolarını takip edebilir, finansal verilerini gözlemleyebilir. Böylelikle kredinin sorunlu kredi haline dönüşme ihtimali, sürekli olarak gözlemlenebilir.

Sorunlu kredi oluşumunu etkileyen içsel faktörler:

Yönetsel sorunlar

Finansal sorunlar

Satış ve pazarlama sorunları

Üretim sorunları

Bilgisizlik

Kötü niyet

Yöneticiyi etkileyen faktörler

8. Muhabir banka belgeleri ve ciro edilmiş poliçeyi ithalatçının bankasına (amir bankaya) gönderir.

Finansal kaldıraç rasyosu, kısa ve uzun vadeli borçların, aktif toplamına (pasif toplamına) bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.

Kredi kararlarının sağlıklı bir şekilde verilmesinde, krediyi talep eden gerçek ya da tüzel kişinin karakteri, borç ödeme gücü, kurumsal kredilerde firmanın sektör içindeki yeri, ürünlerinin pazar konumları, diğer finans kurumları ve firmalarla ilişkileri vb. bilgilerin yanı sıra mali bilgilerinin incelenerek analiz edilmesi önemli ölçüde etkili olmaktadır.

Banka, bir kimseye açtığı gayrinakdi kredi (teminat mektubu kredisi) sonucu kredi alanın talebi üzerine, kendi lehine veya üçüncü bir kişi lehine muhataba bir teminat mektubu verir. Banka ile lehine kredi açılan kişi arasında uygulamada kontrgaranti sözleşmesi olarak adlandırılan bir sözleşme imzalanır.

Prefinansman kredisi, ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet alımlarının finansmanında kullanılmak üzere firmaların bizzat yurt dışındaki alıcıdan veya uluslararası finans kurumlarından sağladıkları, döviz ya da efektiflerin Türkiye'deki bankalar aracılığıyla (garanti verilerek veya verilmeyerek) yurda getirilerek Türk lirasına çevrilip (istisnalar hariç) azami 18 ay vadeli kullandırılan kredilerdir.

Taksitli ihtiyaç kredileri konut ve taşıt dışında diğer mal ve hizmet alımları sırasında bireylerin ihtiyaç duydukları finansman kolaylığı sağlaması amaç ve gerekçesi ile verilmektedir. Taksitli ihtiyaç kredileri de ipotek karşılığı/otomobil rehin karşılığı taksitli ihtiyaç kredisi, eğitim kredisi, V.İ.P. kredisi, bireysel işyeri edinme kredisi ve eğitim kredisi gibi farklı uygulamalardan oluşmaktadır.

Gayrinakdi krediler ise, bir işin yapılmasını, bir malın teslimini veya bir borcun ödenmesini taahhüt eden kimselerin bu taahhütlerini, belirlenen koşullara uygun olarak yerine getireceklerini veya borçlandıkları paraları vadelerinde ödeyeceklerini taahhüt etmek amacıyla banka tarafından karşı tarafa hitaben garanti verilmesi şeklinde kullandırılan krediler olarak tanımlanmaktadır. Gayrinakdi kredide faiz yürütülmemekte, bankalarca sadece komisyon alınmaktadır. Gayrinakdi kredilerde bankalar, muhatap şahsa veya resmi ve özel kuruluşlara karşı, müşterisinin taahhüdünü yerine getirmemesi veya borcunu ödememesi halinde, belirlenmiş olan tutarın ödenmesini kabul etmektedir. Bankanın kabullenmesi, ileriye yönelik bir taahhüt olup, kabul anında banka kasasından herhangi bir ödemede bulunmamaktadır. Ödeme, ancak kredili müşterinin kendisine verdiği taahhüdü yerine getirmediğinde, muhatabın bankaya başvurması halinde, gerçekleşmektedir. Gayrinakdi kredilerde banka girdiği riske karşılık nakit kredilerde olduğu gibi faiz yerine komisyon almaktadır.