Otoritesini Yunan kolonilerinin bulunduğu Campania bölgesine de yayan Roma, bu bölge üzerinde egemenlik kurmaya çaba gösteren Samnitlerin üzerinde de bir dizi savaştan sonra (M.Ö. 343-290) üstünlük sağlamayı başardı.

Ortaçağ Türk tarihinin en önemli kaynak gruplarından birini Bizans tarihi eserleri oluşturur. Çünkü 4. yüzyılın sonundan itibaren Türklerin Bizans İmparatorluğu ile ilişkileri olmuş ve bu münasebetler Bizans Devleti’nin ortadan kalktığı 15. yüzyıla kadar Bizans tarihi kayıtlarına yansımıştır. Yaklaşık 11 asır boyunca Bizans kaynakları bu Türkleri, Hun, Göktürk, Avar, Bulgar, Ogur, On Ogur, Sarı Ogur, Utrigur, Kutrigur, Hazar, Peçenek, Oğuz/Uz, Kıpçak/Kuman, Tatar, Selçuklu ve Osmanlı adları ile kaydetmiştir.

Sultan Alparslan döneminde Gürcistan ve Ani üzerine seferler düzenlenmiştir.

Rus kaynaklarında Oğuzlar’a Tork, Torki, Toruki ve bazen Torkmen denilmekteydi.

Yukarıda bahsedilen bilgiler Ebu Cafer el-Mansur dönemine aittir.

Yedinci yüzyılda Bizans Devletinin resmi dili Yunanca olarak Kabul edilmiştir.

Bizans İmparatoru Heraklios, 626 yılında Hazarlara elçi göndererek Sasanilere karşı onlardan yardım istemiştir. Çünkü bu yılda Avarlar, Slavlar ve Sasanilerle birlikte İstanbul’u kuşatmışlardır. Yardım kabul edilmiş ve Hazar-Bizans birleşik ordusu 627’de Ninova Savaşında Sasanileri yenilgiye uğratarak kesin zafer kazanmıştır. Böylece Hazarlar, Sasani Pers Devletinin yıkılmasında önemli rol oynamıştır.

Antik dönemlerde general manasında kullanılan Stratigos kelimesi Bizans döneminde özellikle 8. yüzyılda sözlük manası kolordu anlamına gelen fakat idari olarak eyalet terimini karşılayan temalardan sorumlu kişi için kullanılmış bir unvandır. Stratigoslar eyaletin en üst askeri sorumlusu olduğu kadar bölgelerinde verginin toplanmasından ve adaletin dağıtılmasından da mesuldüler.

Paleologos Hanedanlığı 1261 - 1453 yılları arasında varlık göstermiştir.

567 yılında İstemi Yabgu tarafından Soğutlu Maniakh başkanlığında bir elçilik heyeti ortak rakip olan Sasanilere karşı Hazar Denizinin kuzeyinden Kafkasya yoluyla Bizans’ın başkenti İstanbul’a gönderilmiştir.

Ülkede zulme dayalı yönetim uygulayan Bizans İmparatoru Fokas’tır.

I. Haçlı Seferi sonrasında Antakya, Urfa, Trablusşam ve Kudüs’te 4 tane Haçlı şehir devleti kurulmuştur

Bizans imparatoru I. Aleksios Komninos (1081-1118) da 1089 yılında Papa II. Urbanus’tan (1088 - 1099) ücretli asker gönderilmesini istedi. Onun bu talebi, gücünü Doğu’ya hâkim kılma düşüncesini taşıyan Papalık tarafından farklı bir şekilde değerlendirildi. I. Aleksios’un ücretli asker talebi Papa II. Urbanus’un 27 Kasım 1095’te orta Fransa’da bulunan Clermont kentinde toplanan konsilde yaptığı çağrı büyük bir Haçlı Seferi halini aldı.

Anadolu’da siyasî istikrarın yeniden sağlandığı IX. yüzyılın ikinci yarısı ile XI. yüzyılın ilk çeyreği arasındaki dönemde Bizans yönetiminin Anadolu’ya askerî, dinî ve ekonomik amaçlı nüfus transferleri, XII. yüzyılda Komninos hanedanı imparatorlarının Türkleri kıyı bölgelerinden uzaklaştırdıktan sonra Anadolu’daki Bizans şehirlerinin surlarını güçlendirmeleri ve nihayet XIII. yüzyılda İznik İmparatorluğu’nun Batı Anadolu’da kurduğu birlik. Türk yayılması karşısında yerli nüfusun korunmasına kısmen de olsa katkıda bulunmuştur.

Hz. Muhammed imparator Heraklios’a İslam’a davet mektubu göndermiştir.

434 yılında Margus anlaşması yapıldıktan sonra Slav, Fin, Cermen, Türk asıllı olmak üzere pek çok kavim Hun hakimiyetini kabul etti. 

Tarihçiler, Roma dedikleri zaman M.Ö. 7. yüzyılda Roma şehri ve çevresinde kurulan devlet akla geliyordu. Batı Roma daha çok Roma’nın devamı olarak algılanıyordu. 7. yüzyıldan itibaren Roma ve Batı Roma İmparatorluğu’ndan pek çok şey taşımakla birlikte kendine özgü bir sistem oluşturan Doğu Roma İmparatorluğu’nun diğerleriyle karışmaması için 16. yüzyıldan itibaren Bizans tabiri kullanılmaya başladı.

Dioklitianos imparatorluğu süresince Nikomedia’yı/İzmit’i başkent olarak kullandı. Agustus Maximianus’un merkezi Milano, Sezar Galerius’un merkezi Selanik, Konstantius’un merkezi ise şimdi Almanya sınırları içinde kalan Trier şehri idi. Roma şehri başkent olma özelliğini artık yitirdi ve bir süre sonra kurulacak olan İstanbul, Roma’nın sahip olduğu itibardan çok daha büyüğünü elde edecekti.