7. yüzyılda İslâm Hicaz yarımadasında doğmuş ve yarım asır içinde Bizans’a ait Orta Doğu toprakları Müslüman Arapların eline geçmiştir. Bunun üzerine Heraklios döneminde Müslüman Arapların akınlarını Anadolu’da önleyebilmek için Bizans Devleti, Anadolu’yu dört eyalete bölmüştür. Bu eyaletler tema kelimesi ile adlandırılmıştır. Temaların genel özelliği eyalet içinde toprağa bağlı yerel ordu bulundurmasıdır. Bundan dolayı kolordu olarak bilinmektedirler.

Erken dönem Bizans tarihinde imparatorun has odasından sorumlu kişi manasında kullanılan Kuvikularios unvanı daha sonra imparatorun sarayının teşrifatından sorumlu kişiler için kullanılmıştır.

Geç Roma döneminde imparatorun kılıcını taşıyan manasındaki spatarios Bizans döneminde imparatorun saray içindeki korumasını üstlenen ve çoğu zaman hadımlardan seçilen kişilerin taşıdığı bir unvan olarak kullanılmıştır.

Sinkellos, daha çok Ortodoksluğun en üst dini temsilcisi olan patriğin danışmanı için kullanılan bir unvandır.

VI. yüzyılın yarısından itibaren Cermen asıllı Lombardlar, İtalya’da hakimiyeti ele geçirerek Batı Balkanlara doğru yayılmışlardır. Bunun üzerine Bizans İmparatoru, Avarlara Panonya’daki topraklara yerleşmelerini teklif etti. 568 yılında Panonya ve çevresi Avarların hâkimiyeti altına girdi. Böylece Avarlar, Orta Avrupa’da en kudretli devlet haline gelmişlerdir. Panonya, Balkan Yarımadasında Dalmaçya kıyılarından başlayarak Bosna Hersek, Slovenya, Sırbistan, Hırvatistan, Avusturya ve Macaristan’ın bulunduğu ülkelerin bir bölümünü kapsayan bölgenin adıdır.

Yukarıdaki bilgiler İustinianos dönemi ile ilgilidir.

I. Konstantinos (306-337) başkenti İstanbul’a taşıma kararı aldı. Bu kararın alınmasında İstanbul’un coğrafi konumu kadar dönemin askeri, siyasi, ticari ve dini nedenleri de rol oynamıştır. 324 yılında İstanbul’un inşasına başlandı. Roma’da olduğu gibi Sarayburnu’ndan muhteşem bir saray, senato binası, hipodrom ve kiliseler yapıldı. Meydanlar, sanat eserleriyle donatıldı ve karadan gelebilecek saldırılara karşı Marmara’dan Haliç’e kadar uzanan surlar inşa edilerek 11 Mayıs 330 tarihinde İstanbul resmen Bizans’ın başkenti oldu.

Bu tarihlerde Karadeniz-Balkan coğrafyasında görülen ilk kavim Peçeneklerdir.

Sinkellos, daha çok Ortodoksluğun en üst dini temsilcisi olan patriğin danışmanı için kullanılan bir unvandır.

Komşuları arasında Farsça konuşan halklar, Cermen dili konuşan halklar, Türkçe konuşan halklar, Arapça konuşan halklar ve Slavca konuşan halkların Bizans ile daha çok temas halinde olduğunu söyleyebiliriz. Bunların dışında Bizans’ın İskandinav ile Venedik ve Ceneviz gibi Latin halklarla da temasları olmuştur.

532 yılında Nika ayaklanması sırasında yanan Aya Sofya kilisesinin yerine İmparator I. Iustinianos, Milletli İsidoros ve Aydınlı Antemios adlı mimarlara günümüze ulaşan Aya Sofya kilisesini inşa ettirmiştir.

Balkanlardaki Ostrogotlar, imparatorluk için sorun teşkil etmeye devam ediyorlardı. Ostrogot şefler en yüksek askeri makamlara gelebiliyorlar, devlet içindeki çekişmelere müdahale edebiliyor, çoğu zamanda isyan ederek ülke arazilerini tahrip ediyorlardı. İmparator Zenon, Teodorik yönetimindeki Ostrogotları İtalya’ya gitmeye ikna etti. 488 yılında batıya doğru harekete geçen Ostrogotlar kısa sürede İtalya’ya hâkim oldular. Odovakar’ı yönetimden uzaklaştıran Teodorik, 493’te kesin başarı kazandı ve İtalya’da Ostrogot krallığını kurdu.

Tuna Kıpçakları Göktürk Devleti içinde yar alan topluluklardan biridir. Tuna Kıpçaklarının Tuna nehrinin kuzeyine ve güneyine kitleler halinde yerleşmeleri 11. yüzyılın sonu ile 12. yüzyılın başlarından itibaren gerçekleşmiştir.

Dört Halife devrinde gerçekleştirilen fetihlerle Suriye, Filistin ve Mısır ile Kuzey Afrika Bizans İmparatorluğu’nun elinden alınarak İsla^m topraklarına katıldı.

Zâtü’s-savâri adıyla anılan savaş Müslümanlar’ın kesin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Bu zaferle Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hakimiyeti sona ermiştir.

Yukarıdaki bilgilerin tamamı Konstantinos döneminde gerçekleşmiştir.

İslam Dünyası’nda ise Romalılar için Rûm kelimesinin kullanımına Kuran-ı Kerim’de rastlanır. Rum suresinin ikinci ayetinde Rum sözcüğü geçer ve sureye adını verir.