Eyalet valisinin vekili anlamındaki vicarius unvanı erken dönem Bizans tarihinde kullanılmış resmi bir unvandır.

Hanedan kurucuları olan Konstantinos günümüzde Sırbistan sınırları içinde kalan Niş şehrinde, Valens Hırvatistan’da, Teodosios İspanya’da, Leon Güney Trakya’da yaşayan Vessi kabilesine mensup biri olarak Arnavutluk’ta, İustinianos Üsküp yakınlarındaki Tavresium’da, Heraklios Ermeni bir ailenin mensubu olarak Kapadokya’da, Suriyeli ya da İsavrian hanedanın kurucusu Leon Maraş’ta, Amorion hanedanının kurucusu II. Mihail Afyon Emirdağ yakınlarındaki Amorion şehrinde, Makedonya hanedanının kurucusu I.Vasil Ermeni kökenli bir ailenin çocuğu olarak Edirne’de doğmuştur. Dukas ve Komninos hanedanının ilk temsilcileri Paflagonya, Angeloslar Alaşehir, Laskarisler Selanik kökenliydiler ve Paleologoslar da geçmişlerini antik dünyaya kadar götürüyorlardı.

İmparatorluk Dönemi (M.Ö. 27 - M.S. 284) Octavianus, M.S. 14’te ölünceye kadar tam 45 yıl Roma’yı yönetti. M.Ö. 27’de kendisine, yüce anlamında Agustus sanı verilmişti. Çok büyük bir güce sahip olmasına karşın, Roma’nın eskiden olduğu gibi cumhuriyetle yönetildiği izlenimini yaratmaya büyük özen gösterdi. O dönemde krallar mutlak egemenliğe sahipti.

Müslüman Araplar İstanbul üzerine dört sefer gerçekleştirmişlerdir.

Selçuklular Anadolu'yu Türk Yurdu haline getirmeye çalışmışlardır.

Yukarıdaki ifadelerin tamamı Roma’nın Cumhuriyet dönemi ile ilgilidir.

Tetrarhia anlamına gelen dörtlü yönetim sistemine Dioklitianos döneminde geçilmiştir.

Anadolu başta olmak üzere Bizans topraklarını ifade etmek üzere Bilâdü’r-Rûm/Arzu’r-Rûm, Akdeniz için Bahru’r-Rûm, Bizans imparatorları için ise Kayser’in yanısıra Meliku’r-Rûm, ‘Azîmu’r-Rûm vs. ifadeler kullanılmaktadır.

Bizan’ın ikinci büyük kenti Amorion (Hisarköy - Amûriyye)’dur ve 838 yılında Araplar tarafından işgal edilmiştir.

İslam Dünyası’nda ise Romalılar için Rûm kelimesinin kullanımına Kuran-ı Kerim’de rastlanır. Rum suresinin ikinci ayetinde Rum sözcüğü geçer ve sureye adını verir.

İlki 325 yılında ve yedincisi İznik’te gerçekleştirilen konsillerde Hıristiyan dünyasının geniş bir katılımı ile ortak ilkeler belirlendi. Bu konsillerin siyasi ve dini olmak üzere iki temel amacı vardır. Siyasi algılayışa göre Bizans imparatoru, Tanrı’nın yeryüzündeki krallığını onun adına yöneten kişiydi. Yetkisi, Tanrı tarafından verilmişti. Ortodoks bakış açısına göre yeryüzünde tek bir krallık olabilirdi. Bundan dolayı da Hıristiyanlığın tek bir doğru yorumu olabilirdi. Bu tek doğru yorumu da kilise yapmalıydı. İmparatorun gözetiminde kilisenin yaptığı yoruma doğru yorum manasında Ortodoksluk denildi.

Atilla, Margus’u ele geçirerek I. Balkan Seferini başlatmış oldu. Sigidinum (Belgrad), Sirmium (Sremska Mitrovica) ve Naissus (Niş) üzerinden Trakya yönünde ilerledi. Batı Roma orduları başkumandanı Aetius, Atilla ile Bizans arasında barış için aracı oldu. Bizans’ın antlaşma şartlarına uyacağını garantilemek için kendi oğlunu Hun sarayına rehine olarak gönderdi. Böylece barış sağlandı. I. Balkan seferi sonucunda Tuna boyundaki kaleler Hun idaresine geçmiş, daha geri hatlardaki tahkimat yıktırılmıştır.

Yukarıdaki bilgiler Peçenekler ile ilgilidir.

1054 yılında büyük bir ordu ile Doğu Anadolu’ya giren Tuğrul Bey ilk olarak Van Gölü’nün kuzeydoğusundaki Muradiye (Bergri) ve Van Gölü’nün kuzeyindeki diğer bir önemli şehir olan Erciş’i ele geçirdi. Bu iki şehrin zapt edilmesinden sonra Tuğrul Bey, bölgenin en önemli şehirlerinden birisi olan Malazgirt önlerine gelerek burasını kuşattı. Ancak Bizans valisi Vasil’in şiddetli direnişi karşısında bir sonuç alınamadı ve Selçuklu sultanı kuşatmayı kaldırarak geri çekilmek zorunda kaldı.

İstanbul şehri 330 yılında Sarayburnu civarlarında inşa edilmiştir. Burası Eski Antik Yunan kolonisinin kurucusunun adıyla Bizantion olarak adlandırılıyordu. Dolayısıyla Bizans tabiri sadece coğrafi bir bölgeyi işaret etmek ve İstanbul'da yaşayanları göstermek için kullanılan bir tabirolarak karşımıza çıkar.

Varang kelimesi 11. yüzyılın sonundan itibaren Bizans’ın ordusunda yer alan Vikingliler ve kuzeyden gelenler için kullanılmıştır. Varang kelimesi aynı zamanda yine Bizans ordusunda görev yapan Anglo - Saksonları da ifade etmektedir. Bu tabiri ilk defa Bizans kaynaklarında 1034 yılında rastlanır. İskandinavyalılar, Rusya yoluyla Bizans’ta çalışmak için 10. yüzyıldan itibaren İstanbul’a gelmeye başlarlar. Silah olarak taşıdıkları baltalarından dolayı baltacılar olarak anılmaktaydılar. 11. ve 12. yüzyıllar boyunca Varanglar, Komninos hanedanına Mangana ve Vlaherna saraylarının muhafız askerleri olarak hizmet ettiler. Aynı zamanda ordunun düzenlediği seferlere de katıldılar.

Tarihçiler, Roma dedikleri zaman M.Ö. 7. yüzyılda Roma şehri ve çevresinde kurulan devlet akla geliyordu. Batı Roma daha çok Roma’nın devamı olarak algılanıyordu. 7. yüzyıldan itibaren Roma ve Batı Roma İmparatorluğu’ndan pek çok şey taşımakla birlikte kendine özgü bir sistem oluşturan Doğu Roma İmparatorluğu’nun diğerleriyle karışmaması için 16. yüzyıldan itibaren Bizans tabiri kullanılmaya başladı.

Halife (Ebubekir) de Irak cephesinde bulunan Hâlid b. Velîd’e haber göndererek kumandasındaki 500-800 kişilik süvari birliğiyle Suriye cephesine gitmesini emretti. Dûmetülcendel’i ikinci defa ele geçirip Kurâkır ile Süvâ arasındaki çölü süratle geçen Hâlid, Dımaşk yakınlarındaki Hıristiyan Gassânîler’in karargâhı olan Mercirâhit’e saldırarak Bizans askerlerini yenilgiye uğrattı (634). Daha sonra güneye doğru ilerleyerek Busrâ ile bu şehrin içinde yer aldığı Havran bölgesini fethetti.