Duygusalcı

Matematik

Comte’a göre, insanlık gelişimi sürecinde üç aşamadan (safhadan) geçer: Teolojik, metafiziksel ve pozitivist. Olgucu veya pozitivist aşamada insan aklı, görüngülerin nedenleri konusundaki arayışını bırakır ve fenomenleri belirleyen yasaların belirlenmesi ile yetinir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Analitik ve sentetik doğrular arasında yapılan ayrım, doğruları karşılıklı olarak birbirini dışlayan iki gruba ayırır. Yani bir önerme hem analitik hem de sentetik olamaz. Ayrıca bir doğru ya analitik ya da sentetiktir. Eğer bir önerme fikirler arası bir bağlantıyı ya da bir olguyu ifade etmiyorsa anlamsızdır.

Austin’in How to Do Things With Words başlıklı kitabı, şüphesiz en tanınan ve en etkili olmuş eseridir. Austin bu eserinde, o sıralarda felsefe çevrelerinde yaygın olarak kabul gören dil anlayışını eleştirmiştir. Bu dil anlayışına göre, cümlelerin temel işlevi olguları ifade etmektir. Cümleler eğer bu olguları ifade etmekte başarılı iseler doğru, değil iseler yanlış olurlar. Austin bu görüşte değildir. Ona göre doğruluk değeri taşıyan cümleler sözlerin (ing. utterance) çok küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Austin bu kitabında ne doğru ne de yanlış olabilen birkaç cümle örneği verdikten sonra kendisinin edimsel söz olarak adlandırdığı cümleleri ele alır. Söz-edimlerine şu örnekler verilebilir: Bir nikâh töreninde “Bu kişiyi eşim olarak kabul ediyorum.” demek, bir bebek doğduğunda “Bu bebeği Ali olarak adlandırıyorum.” demek; bir vasiyetnamede “Bu evi kardeşime bırakıyorum” demek vb.

Quine'ye göre bilgisel dizgemizde en az sarsıntıyı yapacak surette değişikliğe gitme eğilimindeyizdir. Quine bunu bir düstur olarak ifade eder ve en az sakatlama düsturu (İng. maxim of minimal mutilation) olarak adlandırır. Doğru cevap E'dir.

Wittgenstein

Wittgenstein’ın Felsefî Soruşturmalar’da kullandığı yöntemi, en iyi özetleyecek motto sanıyoruz şudur:

Düşünmeyin, fakat bakın! (Philosophical Investigations, 66). Doğru cevap B'dir.

Quine’a göre bir terimin hangi terimlerle eş anlamlı olduğu, bir terimin tanımının ne olduğunu anlamak için olgulara başvurmaksızın belirlenemez.

Doğru cevap c'dir.

Kant'ın analitik a priori yargıara "tüm cisimler uzamlıdır" yargısını örnek vermektedir. Cisim kavramını düşündüğümüzde, kısmi bir kavram olarak uzamlılığı da düşünürüz. Bu nedenle "cisim" kavramı içerisinde düşünülen "uzamlılık" kavramı, bu yargıda "cisim"e atfedilmektedir.

Witgenstein'a göre dil ideal, kesin sınırları olan bir kalkül değildir. Dil, sonsuz çeşitlilikte etkinlikler (yaşam formları) içerisinde şekil alır, değişir, gelişir ve ailevi benzerlikler üzerinden bize bir bütün olarak görünür. Dili bu şekilde anlamamak bizi birtakım şişelerin içerisine birer sinek gibi tıkıştırıverir.

Wittgenstein’ın yaptığını “sözcükleri metafiziksel kullanımlarından gündelik kullanımlarına geri getirmektir”. Bu işlem sırasında bir açıklama yapılmamaktadır. Sadece mevcut durum tasvir edilmektedir. Wittgenstein, hâlihazırda bildiğimizi sadece düzenlemektedir.

"Kültürel yeniden üretim" ile "yapılsalcılık ve etkileşimcilik" gibi konular/kavramlar Wittgenstein'ın geç döneminde üstünde durduğu konular değildir. Buna karşın, "örnekleyerek tanımlama", "dil oyunları" ve "kural izleme" düşünürün bu dönemde ele aldığı kavramlar olarak öne çıkar.

Bir dil oyunu, yazılı ya da sözlü olarak ifade edilen sözcükeri içeren bir etkinliktir. Wittgenstein’ın yaptığı sözcükleri metafiziksel kullanımlarından gündelik kullanımlarına geri getirmektir.

 Mantıksal pozitivizmin metafizik karşıtlığının nedeni, metafiziksel tezlerin yanlış olmaları değil; anlamsız olmalarıdır.

Öncelikle Riemann’ın verdiği göreli tutarlılık ispatı, Euklidesçi geometrilerin Euklides geometrisi kadar tutarlı olduğunu ortaya koyarak ikinci eleştiriyi ortadan kaldırmıştır. 

Bir anlam odağı içeren edimi sergilemek için sözsel bir edim ve dolayısıyla sessel bir edim sergilemek zorunludur.

Quine’a göre genel terimlerin anlamlı olması, tümellerin varlığını gerektirmez. Tüm bu tartışmalardan çıkan sonuç, varlıkbilimsel açıdan kendimizi bağladığımız durumların ancak “şu ve şu özelliklere sahip şu şey (x) vard›r.” türü ifadeler yoluyla olduğunu görürüz. Quine’in verdiği örneği kullanırsak “Bazı kuşlar beyazdır.” önermesi bizi beyaz kuşların varlığını kabul etmek durumunda bırakır. Ama “kuş olmak” ya da “beyaz olmak” gibi tümellerin var olup olmaması konusunda bağlamaz. Doğru cevap A’dır.

Wittgenstein'a göre felsefede amacımız "Şişenin içindeki sineği dışarı çıkarmak"tır. Doğru cevap D'dir.

Bilimsel önermelerin duyu deneyimiyle karşılaştırılması atomsal bir varsayımın doğruluğuna karar vermekle sınırlandırılamaz. Quine’a göre karşılaştırmanın bir tarafında duyu deneyimi yer alırken diğer tarafında ise bilimsel önermelerin tamamı yer almaktadır.  Quine’in savunduğu bu yaklaşım bütüncülük olarak adlandırılmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.