Çağdaş Türk Edebiyatları 1 Ara 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Rusya Türkleri arasında alfabe konusuyla ciddi bir biçimde ilk ilgilenen kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Mirza Fethali Ahundzade |
Hüseyinzade Ali Turan |
Ali Merdan Topçubaşı |
Hasan Bey Melikzade Zerdabî |
İsmail Gaspıralı |
Alfabe konusuyla ciddi bir biçimde, ilk ilgilenen şahıs Azerbaycan Türklerinden Mirza Fethali Ahundzade oldu.
2.Soru
Azerî Kiril alfabesindeki “A”, “O”, “E” harflerinin fonetik değeri ile Özbek alfabesinde kullanılan aynı harflerin fonetik karşılığının bir olmaması nasıl bir olumsuzluk oluşturmuştur.
Türk boylarının, birbirinin yazılarını okuyamaz olması |
Türk boylarının birbirini konuşarak anlaması |
Gagavuzların Latin alfabesine geçmesi |
Türkmence, Kazakça ve Kırgızcada tamamen fonetik bir imla kullanılarak klasik yazı dilinin ortadan kalkması |
Eski alfabe birliğinin bozulması |
Azerî Kiril alfabesindeki “A”, “O”, “E” harflerinin fonetik değeri ile Özbek alfabesinde kullanılan aynı harflerin fonetik karşılığı bir değildi. Böylece konuşarak birbirini anlayan Türk boyları, birbirinin yazılarını okuyamaz hâle geldi.
3.Soru
Hangisi 19. yüzyılda gerçekleşen Türk modernleşmesi sonucunda aydınlar arasında yaygınlaşan düşüncelerden birdir?
Otoriterlik |
Tek tipçilik |
Halkçılık |
Devletçilik |
Mutlakiyetçilik |
Türk dünyasında XIX. yüzyılda modernleşme hareketleriyle birlikte aydınlar arasında ortaya çıkan ulusal bilinç, demokrasi ve halkçılık düşünceleri, devlet yöneticilerinin “teb’a idare edilmesi gereken bir sürüdür” anlayışını zamanla kökünden değiştirmiştir.
4.Soru
Irak Türklerinin azınlık durumunda kaldığı ve üzerlerindeki Arap baskısının artmaya başladığı dönem aşağıdakilerden hangisidir?
1918-1932 yılları |
1932-1942 yılları |
1942-1952 yılları |
1952-1962 yılları |
1962-1972 yılları |
1918-1932 arasındaki İngiliz mandası sırasında bu bölgedeki Türkler azınlık durumuna düştü ve üzerlerindeki Arap milliyetçiliğinin baskısı artmaya başladı. 1932’de Irak krallığı kuruldu. 1968’de Baas Partisi yönetimi ele geçirdi ve Türkler üzerindeki baskı zulme dönüştü. Iraktaki şovenist baskılar sebebiyle Türkler, kendilerini “Türk” değil “Türkman-Türkmen” olarak adlandırmak zorunda kaldılar. Bu sebeple, kökleri bir olsa da günümüzde bunları eski Sovyet Türkmenistanı’nda bulunan Türkmenlerle karıştırmamak gerekir; dil ve kültür itibarıyla onlardan farklılaşmışlardır. Irak Türkmenlerinin kullandıkları yazı XX. yüzyıl ortalarından itibaren Osmanlı Türkçesinden yavaş yavaş mahallî dile doğru kaymaya başlamıştır.
5.Soru
Geraylıları akıcı ve sade bir dille söyleyen edebiyatçı aşağıdakilerden hangisidir?
Heyran Hanım. |
Mirze Mehdi Şukuhi. |
Seyyid Ebulgasım Nebati. |
Gasımbey Zakir. |
İsmail BEY Kutkaşınlı. |
Gasımbey Zakir. Cevap D'dir.
6.Soru
Dilde sadeleşme kim ile başladı?
Namık Kemal |
Şinasi |
Mehmet Âkif |
Celâl Sahir |
Ayaz İshakî |
Şinasi ile dilde sadeleşme başladı.
7.Soru
Hangi nedenle Sovyetler Birliği Türk boylarının Latin alfabesini kullanmasını desteklemiştir?
Türkler arasında eğitimi kolaylaştırmak |
Türk düşünce dünyasını zenginleştirmek |
Türklerin ulusal ve kültürel kimliğini güçlendirmek |
Türkleri dini ve milli kültürlerinden koparmak |
Türklerin okuryazar sayısını artırmak |
Sovyet yönetiminin Latin alfabesine desteği, Türkler arasında eğitimi kolaylaştırmak değil, Müslüman Türk halklarının Arap alfabesiyle bağını ortadan kaldırarak onları eski dinî-millî kültürlerinden koparmak ve aynı zamanda alfabeleri farklılaştırarak onları birbirinden uzaklaştırmak idi. Böylece Sovyetler Birliği’nin görünürdeki “beynelmilelci, hümanist kültürü” içinde, onları daha kolay “Sovyetleştirmek” yani dolaylı olarak Ruslaştırmak mümkün olacaktı.
8.Soru
I. XIX. asrın sonlarına doğru her iki coğrafyada tarih bilgisinin ve millet bilincinin gelişmesi
II. Ismail Gaspıralı, Ahmet Ağaoglu, Hasan Melikzade Zerdabi gibi aydınlar
III. Türkiye'deki "Milli Edebiyat", dilde sadeleşme hareketleri
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Anadolu Türkleri ile Kafkasya Türklerinin kaynaşmasında rolü olduğu söylenebilir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
I, II ve III |
XIX. asrın sonlarına doğru her iki coğrafyada da tarih bilgisinin ve millet bilincinin gelişmesi, XX. yüzyıl başlarından itibaren aydınlar arasında Türkçülük ve İslamcılık cereyanlarının güçlenmesini sağlamıştı. Rusya'da Ismail Gaspıralı, Azerbeycan'da Hasanbey Melikzade Zerdabi, Hüseyinzade Ali, Ahmet Ağaoğlu, Mehmet Emin Resulzade gibi aydınların , 1906-1917 yılları arasındaki Rusya Müslümanları Kongrelerinin ve aynı zamanda Türkiye'deki Milli Edebiyat , dilde sadeleşme hareketlerinin bu yakınlaşmada, kaynaşmada büyük rolü olmuştur.
Doğru cevap E'dir.
9.Soru
Hüseyin Cahit Yalçın, Celal Nuri İleri, Abdullah Cevdet, Kılıçzade Hakkı gibi Türk
aydınlarını harflerle ilgili olarak hangi ortak görüşü beyan etmişlerdir.
Ortak edebî Türk dilinin olması |
Latin harflerini kabul etmenin gerektiği |
Kiril alfabesinin kullanımının kabul edilmesi |
Arap harflerinin ıslah edilmesi |
Arap harflerinin baş kısımlarının aslî biçiminin korunması |
1910’lı yıllardan itibaren Hüseyin Cahit Yalçın, Celal Nuri İleri, Abdullah Cevdet, Kılıçzade Hakkı gibi Türk aydınları açık açık Latin harflerini kabul etmenin gerektiğini öne sürdüler.
10.Soru
İstanbul’da I. Abdülmecid Han’a Arapça yazdığı Esrârü’l-Melekût adlı astronomiye ait eserini sunan edebiyatçı kimdir?
Gasımbey Zakir, |
Abbasguluağa Bakıhanov Güdsî |
Séyyid Ebulgasım Nebatî |
Héyran Hanım |
Mirze Méhdi Şükûhî |
Abbasguluağa Bakıhanov Güdsî (1774-1846) 1846’da Hacca giderken geçtiği İstanbul’da I. Abdülmecid Han’a Arapça yazdığı Esrârü’l-Melekût adlı astronomiye ait eserini takdim etmiştir. Padişahın emriyle, bu kitap Hayatizade Seyyid Şerif Bey tarafından Osmanlı Türkçesine çevrilerek 1848’de İstanbul’da bastırılmıştır. Eserin baş kısmında Abbasguluağa hakkında bilgi de verilmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, İran’da Kaçar Türk hanedanının yıkılmasının sonuçlarından biri değildir?
Rıza Han’ın kendini şah ilan etmesi |
İran’da Arap harflerinin kullanılması |
İran’da Türkçe eğitimin yasaklanması |
İran’da Farsların yönetime gelmesi |
Azerbaycan Türklerinin “Azerî” isimli İranlı bir halk olarak kabul edilmesi |
İran’da Arap harflerinin kullanılması
12.Soru
Türk Dilinin yazımından kullanılan en uzun soluklu alfabe hangisi olmuştur?
Özbek Alfabesi |
Latin Alfabesi |
Arap Alfabesi |
Kırgız Kiril Alfabesi |
Kazak Kiril Alfabesi |
Türk dilini yazmak için tarih boyunca birçok alfabe kullanıldığı bilinse de bunlar arasında şimdiye kadar en uzun ömürlü olanı ve bazı yörelerde hâlen kullanılanı Arap alfabesi olmuştur. Doğru cevap C'dir.
13.Soru
Hangisi Oğuz nitelikleri taşımasına rağmen farklı bir dil ve alfabe kullanmıştır?
Kıbrıs |
Batı Trakya |
Bulgaristan |
Gagavuzlar |
Yugoslavya |
Bu topluluklar içinde Moldavya’daki Gagavuzları ayrıca olarak ele almak gerekir. Çünkü
dinleri itibarıyla (Ortodoks-Hristiyan) Osmanlı kültürünün belli ölçüde dışında kalmışlar,
Oğuz nitelikleri taşımasına rağmen farklı bir dil ve alfabe kullanmışlardır.
14.Soru
Sovyetler Birliği hangi tarihte dağılmıştır?
1961 |
1971 |
1981 |
1991 |
2001 |
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsız Türk cumhuriyetlerinde Latin alfabesi yeniden gündeme geldi.
15.Soru
Aşağıdaki yazar,eser eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir?
Yusif Vezir Çemenzeminli-Azerbaycan Edebiyatına Bir Nazar |
Memmed Seid Ordubadi- Dünya Deyişir |
Méhdi Hüséyn- Bir Ay ve Bir Gün |
Mirze İbrahimov- Cenup Mevzu’u |
İlyas Efendiyév-Ayrılan Yollar |
Savaştan sonraki sosyal problemlere, köy ve şehirlerdeki çalışma hayatına, emekçilerin maddî, manevî dünyasına yönelir. İ. Şıhlı’nın Ayrılan Yollar, Dağlar Seslenir gibi eserleri bu tip romanlara örnek olarak gösterilebilir.
16.Soru
Aşağıdakilerin hangisi “Maarifçilerin” özelliklerinden biri değildir?
Halkı, medrese eğitimini ve geleneklerini korumaya teşvik etmek |
Medrese eğitimini eleştirmek |
Ruslarla iyi geçinmeye özen göstermek |
Batının bilim ve teknolojisinin etkisinde kalmak |
Halkı, “Usul-i Cedit” mekteplere yönlendirmek |
Halkı, medrese eğitimini ve geleneklerini korumaya teşvik etmek
17.Soru
Hangi olayın bir sonucu olarak Azerî edebiyatı, XIX. yy.ın başlarından itibaren iki kola ayrılmıştır?
Rus istilası |
Azerbaycan'ın bağımsızlığını ilan etmesi |
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kuruluşu |
Oğuz yazı dilinin bulunması |
Çağatayca dilinin yaygınlaşması |
Rus istilasının bir sonucu olarak Azerî edebiyatı, XIX. yy.ın başlarından itibaren iki kola ayrıldı. Doğru cevap A'dır.
18.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi/hangileri 1926’da Bakû’da I. Türkoloji Kurultayın gündeminde ele alınan konular arasındadır.
I-Genel Türkoloji problemleri
II- Alfabe konusundaki tartışmaların kurultaya damga vurması
III- Bazı Türk dillerinde karşılaşılan bölgecilik (dağınıklık) meyillerinin reddedilmesi
I |
I-II |
I-III |
I-II-III |
III |
1926’da Bakû’da I. Türkoloji Kurultayı’nın toplanmasını sağlar. Adından da anlaşılacağı
üzere bu kurultay genel Türkoloji problemlerini ele almıştır. Buna rağmen Sovyet siyasetinin amacına uygun olarak alfabe konusundaki tartışmalar kurultaya damgasını vurur, diğer konular bu tartışmanın gölgesinde kalır.
Bazı Türk aydınlarının Latin harflerini kabul etme gerekçeleriyle Sovyet hükûmetinin
kabul etme gerekçeleri tabiatıyla birbirinden epeyce farklıdır ama, sonuç değişmez.
Kurultaya Türkiye’den de Avrupa’dan da bazı temsilciler davet edilir. Komünist yönetim, kurultayda Sovyet delegeleri üzerinde büyük baskılar kurularak Latin harfleri lehine
karar çıkarmayı başarır. Yine de yapılan büyük baskılara rağmen, ıslah edilmiş Arap alfabesinden yana tavır koyan delegeler de vardır. Delegeler aynı zamanda bütün Türk boyları için tek bir Latin alfabesinin uygulanmasını kararlaştırır. Ortak edebî dil ve ortak imla kurallarından vazgeçilmediği “Ortak edebî dilde aynı imla şekillerinin korunmasını önererek Kurultay, bazı Türk dillerinde karşılaşılan bölgecilik (dağınıklık) meyillerini reddediyor” (1926 Bakû Türkoloji Kurultayı 2008: 460) şeklinde karar alınmasından anlaşılıyor.
19.Soru
Azerbaycan'ı yöneten ilk Bolşevik başkandır. Aynı zamanda Azerbaycan'ın çok ünlü bir edebiyatçısıdır.
Yukarıda sözü edilen kişi kimdir?
Üzeyir Hacıbeyli |
Abdulla Şaig |
Hüseyin Cavid |
Hüseyin Şehriyar |
N. Nerimanov |
Azerbeycan'ın ilk Bolşevik başkanlığını N. Nerimanov yapmıştır. Doğru yanıt: E'dir.
20.Soru
Aşağıdaki alfabelerden hangisine geçilirken Özbekçeyi çevreleyen Türkmence, Kazakça ve Kırgızcada tamamen fonetik bir
imla kullanılarak klasik yazı dili ve fonolojik anlayışa dayanan eski alfabe birliği, tam olarak ortadan kaldırılmıştır?
Latin Alfabesi |
Rus Alfabesi |
Kiril Alfabesi |
Arap Alfabesi |
Türk Alfabesi |
Kiril alfabesine geçilirken Özbekçeyi çevreleyen Türkmence, Kazakça ve Kırgızcada tamamen fonetik bir imla kullanılarak klasik yazı dili ve fonolojik anlayışa dayanan eski alfabe birliği, tam olarak ortadan kaldırılmıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ