Milli Mücadele dönemini ve Mütareke dönemi İstanbul'unu anı-roman şeklinde tarzında yansıtan eserler ise şunlardır: Hasan İzzettin Dinamo (Kutsal İsyan 11111- 1.-1966-1968 -Milli Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikayesi, II, III adıyla, Ateş Yılları/1968, Savaş ve Açlar/1969, Kutsal Barış/ l-Vll, 1972-1976, Öksüz Musa-1973, Musa'nın Mapushanesi-1974, Koyun Baba-1976, Musa'nın Gecekondusu-1976, Açlık-1982, Türk Kelebeği-1981, Adalet Sıtması-1983, Anadolu'da Bir Yunan Askeri-1988), Bekir Büyükarkın (Bozkırda Sabah/1969), Ahmet Hamdi Tanpınar (Sahnenin Dışındakiler/1972), Haydar Berköz (İkinci Ergenekon/1965), Ayşe Kulin (Veda-Esir Şehirde Bir Konakl2002).

Yazar Emine Işınsu’nun romanları, konu bakımından iki grupta incelenebilir. Alemdar Yalçın’ın tespitiyle bunlardan ilkini “insan ve insan psikolojisinin inceliklerine yönelen romanları”, ikinci grubu ise 1980 öncesi ülkemizin geçirdiği sosyal ve siyasal değişim içindeki ideolojik kutuplaşmaların toplumun değişik katları üzerindeki etkilerini işleyen romanlar oluşturur.

Tek Parti döneminin edebiyat fikir hayatını belirleyen halkçılık düşüncesidir.

Köyden söz eden romanların tarihi elbette Ahmet Mithat'ın Bahtiyarlık'ına, Nabizade Nazım'ın Karabibik'ine, Ömer Ali Bey'in Türkmen Kızı'na kadar götürülebilir.

Bu ortak tavrın unsurlarını birkaç maddede toparlamak mümkün değilse de, bir edebiyat çalışmasının genel zeminini yoklamak için bir toparlama yapılabilir: 1. Pazar ekonomisinin veya solun söylemiyle, Amerikan kapitalizminin güçlenmeye başlamasından duyulan rahatsızlık 2. İnönü dönemi bürokrasinin hiyerarşik üstünlüğünü kaybetmesi 3. Muhafazakâr ve dini argümanlarının siyasetin içinde çoğalması 4. Her alandaki çağdaşlaşmanın geriye gittiği düşüncesi 5. Özgürlüklerin kısıtlandığı, öğrencilerin siyasal olarak kışkırtıldığı haberleri.

Bodrum süngercilerinin hayatlarından birer kesit sunan Deniz Gurbetçileri (1969) bir yana, olumlu eleştiriler alan Ötelerin Çocukları adlı eserler Cevat Şakir Kabaağaçlı’ya aittir.

Ahmet Hamdi Tanpınar yeni ve modern anlatım tekniği, zaman ve terkip bakımından getirdiği teklifleri, bir uygarlığa özgü değerleri vermesi ve şiirsel üsubu ile Türk romanında çığır açan yazarımızdır.

Şafak, bir ruh çözümlemesi romanından çok, belli bir dönemin olaylarını sergileyen ve artık sosyolojik değer taşıyan bir romandır.

Kemal Tahir Milli Mücadele yıllarında henüz çocuktur.

Orhan Kemal’in kaleme aldığı Gurbet Kuşları kitabı köyden kente göçün anatomisini yansıtmasından ötürü önemli bir başyapıttır.

Anar’ın son kitabı Suskunlar da hemen hemen böyle sona erer. Anlatıcı, Kâhin için şöyle diyerek romanı bitirir: “Gözlerinin ona gösterdiği yegâne şey, o uçsuz bucaksız karanlıktı”.

1944 yılında Ülkü dergisinde tefrika edilen Mahur Beste adlı eser Ahmet Hamdi’ye aittir. Eser ondokuzuncu yüzyılın ortalarında çözülüşü yaşayan Osmanlının seçkin aile hayatından kesitler sunar.

Metinlerarasılık, bütünüyle postmodern romanın getirdiği bir teknik değildir. Özde “iktibas” geleneğine dayandırabileceğimiz bu metin dışılığın, hem bilimsel hem de edebiyat metinlerinde yapıla geldiği bilinmektedir. Divan şiirinde telmih edilen veya alıntılanan ayet ve hadislerden, kendini sorumlu aydın olarak gören romancıların bilimsel metinlerden yaptıkları alıntılara kadar çeşitli örneklerini göreceğimiz metinler arasılık, postmodern romanda çok farklı amaçlar ve biçimlerde yapılmaktadır. Postmodernistin alıntı ve göndermelerinin temel amacı, oyunu çok boyutlu ve ilginç kılmak içindir. Bilgi ve değerlerin gelenekselmiş bütünlüğünü bozma amacı güdüldüğünü de söyleyebiliriz.

Pınar Kür, Bir Cinayet Romanı Türk romanında postmodern yöntemler ve eğilimler açısından incelenebilecek bir romandır.

Puslu Kıtalar Atlası İhsan Oktay Anar’a aittir.