Romanla tanışmamızdan 1980’li yıllara kadar, hem romancı hem okur için, romanda ne anlatıldığı; nasıl anlatıldığından önemli olmuştur ve aslında modern romanın kendi geleneği içinde de konudan biçime doğru bir gelişme gösterdiğini söyleyebiliriz. Romana, romantizm ve realizm sularında dalan romancılarımız, elbette roman teknikleri üzerinde düşünmüşler hatta daha sonraki yıllarda batıdan gelen yeni anlatım tekniklerini kullanmışlardır.

Türk edebiyat tarihinin ilk tarihi romanı Ahmet Mithat’ın kaleme aldığı Yeniçeriler’dir.

Bu romanların büyük bir bölümü Türk romanına getirdikleri özgün anlatım teknikleriyle, derinliğine verilen psikolojik tahlilleriyle ve iç konuşmalara dayalı özeleştirileriyle başarılı olsalar dahi, politik söylemler ve ideolojik bir tek yanlılık arasında harcanıp giderler. Yine aynı sebepten romanlarının ömürleri, yazıldıkları dönemin/güncelin sınırlarını aşamaz. Başarısızlıkları da buradan kaynaklanır.

12 Mart ve 12 Eylül askeri muhtıraları/darbeleri ve sonrasında yaşananlar, ister istemez her iki görüşü temsil eden yazarların romanlarına konu edildi. İlk kez Berna Moran'ın ortak bir ad altında bu isimleri topladı.

12 Mart sonrasında yazılıp yayımlanan, “içeri alınan ve işkence gören devrimci” görüntüsünden farklı bir çatışmayı ortaya koyan, o dönemden sorgulama ve işkenceden geçmiş sonrasında yaşadıkları ve tanık olduklarıyla da kendi içinde çatışmalar yaşamış ve bu çatışmalar sonucunda sağlıklı bir dönüşüme uğramamış Ayhan’ın hikayesini anlatan eser ''Issızlığın Ortasında''dır.

Tarihsel gerçeklikle, tarihî olayları hareket noktası alan romanlarda tarihin yeniden yorumlanması söz konusudur. Romanda daha fazla olmak kaydıyla ikisinde de fiksiyon (kurgu) vardır. Fakat tarih, gerçek olmak iddi¬asındadır. Roman ise, yalnızca yazarının tarihî kurgulaması sonucunda tarihçinin sunduğu malzemeden hareketle kendi gerçeklerini sezdirmek maksadıyla kaleme alınmıştır.

Romanlarının yapısını geçmiş-şimdi çatışması üzerine kuran romancılardan biri de Samiha Ayverdi (1906-1993)dir.

Osmanlı Türkiye’sinde sosyalist düşünce esas olarak İkinci Meşrutiyet döneminde görülür. Genel kayıtlara göre Türkiye'de sosyalist düşüncenin ilk yazarı, 1910'da çı¬kardığı İştirak adlı gazeteden dolayı İştirakçi Hilmi olarak bilinen Hüseyin Hilmi'dir. İştirakçi Hilmi'nin 1919'da kurduğu Türkiye Sosyalist Fırkası ve yayınladığı idrak ga-zetesi ile debbağhane, tersane ve tramvay grevlerinde önemli rolü olduğu belirtilmek¬tedir. Oya Baydar, "İstanbul işçi hareketi üzerindeki etkinliği İngiliz işgal kuvvetleri¬nin desteğine sahip olduğu şaibesiyle gölgelenmiş olsa da, özellikle tramvay işçilerinin sonraki yıllarda da sürecek mücadele geleneğinde Hüseyin Hilmi'nin de payı ol¬duğu söylenebilir" demektedir. Hüseyin Hilmi'nin İştirak dergisinde özellikle 1912 yılındaki sayılarda sosyalizm ve onun çevresindeki kavramları tartışılıyor olması, onun Osmanlı Türkiye’sindeki ilk sosyalist yazar olarak anılmasını geçerli kılmaktadır.

Kemal Tahir romancı olarak Türk tarihinin geçirdiği sosyal değişimleri işler. Bu çerçevede de tarihi kullanır. Osmanlı Devletinin kuruluş sürecini Devlet Ana romanında, Ankara Savaşı (1402) dönemini da yarım kalmış Topal Kasırga'da işler. Kemal Tahir, Türk tarihi ve toplum düzenine ilişkin düşüncelerini Devlet Ana'da sistemli bir şekilde aktarır.

Tarihi roman alanında ilk örnekleri Ahmet Mithat verir. Onun Yeniçeriler, Hasan Mellah Yahut Sır İçinde Esrar adlı eserleri ile, Musullu Süleyman, Ahmet Metin ve Şirzad romanları konu ve kahramanları bakımından bu türün ilk örnekleri olarak gösterilir.

Daha çok 47’liler romanı ile ünlenen Füruzan Tekil, uzun öykü hüviyetindeki Güz Mevsimidir (1972) ve Almanya’daki Türk işçileri ile ilgili anılarını romanlaştırdığı Berlin’in Nar Çiçeği (1988) adlı eserleri vardır.

Tarık Buğra'nın ikinci romanı olan Küçük Ağa, 1963 yılında İstanbul'da yayımlanır. Tarık Buğra, Küçük Ağa'yı çocukluğundan itibaren babasından, babasının arkadaş­ larından dinlediklerinden ve yazılı belgelerden hareketle kaleme aldığını belirtir. Küçük Ağa, Milli Mücadele yıllarının Kuvayı Milliye'nin oluşumundan Çerkez Ethem birliklerinin bozguna uğratılması arasındaki dönemin kurgusu niteliğindedir.

Sadri Ertem, Sabahattin Ali, Reşat Enis gibi romancıların romanlarında işçi sorunları görülse bile, Türk romanında, yeni gelişen sanayileşmeyi, ağalık ve patronluk arası bir tutumu olan fabrika sahiplerini ve bu fabrikalarda, köylülükten şehir işçiliğine doğru kaymaya çalışan işçileri, geniş anlamıyla anlatan romancı Orhan Kemal'dir. Orhan Kemal'in bütün hikaye ve romanlarında işçiler vardır. Yazarın gerçek hayatında da işçiler-yoksullar dışında sürekli bir çevresi pek yoktur.

Kan Davası Hüseyin Rahmi’ye ait değildir.

Eylül romanı, edebiyat tarihimizdeki tahlil romanı adı altında ilk örneğimizdir.

Metinsel yapıyı inceleme.

Postmodern Romanın arka planını şekillendiren gelişmelerde, IV. Maddede belirtilen iddia bulunmamaktadır.