Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Özbek Kiril alfabesinde bulunmaz?
Б |
Yå |
П |
У |
Ю |
Ё = Yå Latin alfabesindedir
2.Soru
"Kişän kiymä" Özbek Türkçesinden alınan metnin Türkiye Türkçesi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Kafana takma |
Kemer takma |
Zincir takma |
Kolye takma |
Küpe takma |
Zincir takma
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkmen şair ve yazarlarından biri değildir?
Mahtımgulı |
Seydî |
Gurbandurdı Zelili |
Yusuf Has Hacib |
Talibî |
Mahtımgulı, Seydî, Gurbandurdı Zelilî, Mollanepes, Talibî, Miskin
Kılıç gibi şair ve yazarlar Türkmen edebiyatının bilinen edebiyatçılarıdır.
4.Soru
Azerbaycan hangi tarihte bağımsız bir cumhuriyet olarak kurulmuştur?
30 Ağustos 1985 |
30 Ağustos 1987 |
30 Ağustos 1989 |
30 Ağustos 1991 |
30 Ağustos 1993 |
Azerbaycan 30 Ağustos 1991’de bağımsız bir cumhuriyet olarak kurulmuştur. Doğru cevap D’dir.
5.Soru
‘Kişänler parçälänmäsmi?’ soru cümlesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kalpler parçalanmaz mı? |
Kılıçlar parçalanmaz mı? |
Umutlar parçalanmış mı? |
Duvarlar parçalanmaz mı? |
Zincirler parçalanmaz mı? |
‘Kişänler parçälänmäsmi?’ soru cümlesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı E seçeneğinde doğru verilmiştir.
Kişänler parçälänmäsmi? Zincirler parçalanmaz mı?
6.Soru
Aşağıdaki Türkmen Türkçesindeki zarf-filler ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıştır?
Türkmen Türkçesinde kullanılan fiiller Türkiye Türkçesine göre daha azdır. |
Şahsa ve zamana bağlı olmayan mücerret fiil şekilleridir. |
Zarf olarak kullanılan bu şekiller bazen de yardımcı fiillerle birlikte birleşik fiil oluştururlar. |
İsim-fiil ve sıfat-fiillerden farklı olarak isim çekim eklerini almazlar. |
Türkmen Türkçesinde en çok kullanılan zarf-fiil eki -(I)ban'dır. |
Zarf-Fiiller; şahsa ve zamana bağlı olmayan mücerret fiil şekilleridir. İsim-fiil ve sıfat-fiillerden farklı olarak isim çekim eklerini almazlar. Zarf olarak kullanılan bu şekiller bazen de yardımcı fiillerle birlikte birleşik fiil oluştururlar. Türkmen Türkçesinde kullanılan fiiller Türkiye Türkçesine göre daha azdır. Soru şıklarındaki bu ifadeler doğrudur. -Ip/-Up: Türkmen Türkçesinde en çok kullanılan zarf-fiil ekidir. -(I)p zarf-fiil eki, ünsüzle biten fiiller üzerinde -(I)p biçiminde kullanılır. "E" seçeneğindeki -(I)ban eki ise eski Anadolu Türkçesinde kullanılır. Bu ek, Türkmen Türkçesinde seyrek olarak görülür. Doğru cevap "E" seçeneğidir.
7.Soru
Özbek Türkçesinde " ses çıkarmak, seslenmek" anlamına gelen kelime aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
taşlä- |
yeç- |
qıyna- |
toxta- |
indä- |
indä-: ses çıkarmak, seslenmek
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk dilinin üç uzak lehçesidir?
Türkçe - Yakutça - Altayca
|
Türkçe - Uygurca - Tatarca
|
Türkçe - Kırgızca - Çuvaşça
|
Türkçe - Çuvaşça - Yakutça
|
Türkçe - Çuvaşça – Hakasça
|
9.Soru
Stefan Wurm Özbek Türkçesini kaç ağıza dayandırır?
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Karluk grubunun bir temsilcisi omakla birlikte Özbek Türkçesinin içinde kuzey ve batı
Türkçesinin özellikleri de görülür. Stefan Wurm Özbek Türkçesini dört ağıza dayandırır:
1. Kıpçak Özbekçesi,
2. Kuzey Özbekçesi,
3. Güney Özbekçesi,
4. Türkmenceleşmiş Özbekçe.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Stefan Wurm’un Özbek Türkçesini dört ağıza dayandırdığı Özbekçelerden biri değildir?
Kıpçak Özbekçesi |
Kuzey Özbekçesi |
Güney Özbekçesi |
Kırgızcalaşmış Özbekçe |
Türkmenceleşmiş Özbekçe |
Stefan Wurm Özbek Türkçesini dört ağıza dayandırır;
1. Kıpçak Özbekçesi,
2. Kuzey Özbekçesi,
3. Güney Özbekçesi,
4. Türkmenceleşmiş Özbekçe.
Doğru cevap D’dir.
11.Soru
Magtymguly 1733-nji yylda (sygyr yyly) Gürgen çayynyn kenarynda, Kymmet-Kawusyn
golayynda Hajygowşan obasynda (“Şahri Jurjan”) diyen yerde Döwletmämmet-Azadynyn maşgalasynda ..... ..... .
Yukarıda verilen metin seçeneklerden hangisi ile anlamı bir cümle oluşturacak şekilde bitebilir?
bolupdyr. |
dünyä inyär. |
öwrenipdir. |
goşulyar. |
yaşapdyr. |
Verilen metin "dünyä inyär" ile bittiği takdirde anlamlı hale gelmektedir. Doğru yanıt B' dir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Özbek Türkçesinin ağızlarından biri değildir?
Doğu Özbekçesi |
Kıpçak Özbekçesi |
Kuzey Özbekçesi |
Güney Özbekçesi |
Türkmenceleşmiş Özbekçe |
Karluk grubunun bir temsilcisi omakla birlikte Özbek Türkçesinin içinde kuzey ve batı
Türkçesinin özellikleri de görülür. Stefan Wurm Özbek Türkçesini dört ağıza dayandırır:
1. Kıpçak Özbekçesi,
2. Kuzey Özbekçesi,
3. Güney Özbekçesi,
4. Türkmenceleşmiş Özbekçe
13.Soru
Türkmen Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan “?, ?, ? ” harflerinin Latin alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Ş,F,E |
Şç,H,Yo |
Şç,F,Yo |
Ş,F,Y |
Şç,G,Yo |
Türkmen Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan “?, ?, ? ” harflerinin Latin alfabesindeki karşılığı ''Sç,F,Yo''dur.
14.Soru
Özbek Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan " ?,?,?,?" harflerin Latin alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
S, Ç, T, H |
R, YU, YA, Ç |
G, Ş, Ç, R |
U, Ş, Ç, R |
E, Ç, V, İ |
Özbek Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan " ?,?,?,?" harflerin Latin alfabesindeki karşılığı "R, YU, YA, Ç" dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkmenistan'ın komşularından biri değildir?
Karakalpakistan |
Kazakistan |
Afganistan |
Azerbeycan |
İran |
Batısında Hazar Denizi, kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde Karakalpakistan, kuzeydoğusunda ise Özbekistan Cumhuriyeti yer almaktadır. Ülkenin güneyde İran, güneydoğuda Afganistan ile sınırı bulunmaktadır. Doğru cevap "D" seçeneğidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "Kıpçak Kuzey Grubu" içinde bulunmayan Türkçenin bir koludur?
Özbekçe |
Kırgızca |
Kazakça |
Tatarca |
Karaçayca |
Özbekçe, "Kıpçak Kuzey Grubu" içinde bulunmayan Türkçenin bir koludur.
17.Soru
Türkmen Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan " Йй " harflerinin türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Türkmen Türkçesi Kiril alfabesinde bulunan " Йй " harflerinin türkçe karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Nn |
Yy |
Oo |
Aa |
Kk |
KİRİL | LATİN | KİRİL | LATİN |
Aa | Aa | Өө | Öö |
Бб | Bb | Пп | Pp |
Вв | Vv | Рр | Rr |
Гг | Gg (Ğğ) | Сс | Ss |
Дд | Dd | Тт | Tt |
Ee | E, (y)e | Уу | Uu |
Ёё | Yo yo | Үү | Üü |
Жж | Jj | Фф | Ff |
Җҗ | Cc | Xx | X x (l) |
Зз | Zz | Цц | Ts ts |
Ии | İi | Чч | Çç |
Йй | Yy | Шш | Şş |
Кк | Kk | Щщ | Şç şç |
Лл | Ll | Ыы | Iı |
Мм | Mm | Ээ | Ee |
Нн | Nn | Әә | Ää |
Ңң | Ññ | Юю | Y |
18.Soru
Tatar Türkleri arasında başlayıp XX. yüzyılın başlarında Özbek Türkleri arasında da yayılan ve en büyük temsilcisi Abdülhamid Süleyman Çolpan olan edebiyat dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
Fıtrat Dönemi |
Suskunluk Dönemi |
Lirik Dönem |
Cedit Edebiyatı Dönemi |
Yeni Dönem |
Özbek Türkleri de Karahanlı ve Çağatay edebiyatlarını tarihî bir devamlılık içinde izleyerek XX. yüzyıl başlarında bir Özbek edebiyatı ortaya koymuşlardır. Aynî, Niyâzî ve Fıtrat üçlüsünün önderliğinde başlayan Çağdaş Özbek şiiri üç döneme ayrılır. 1. Cedit Edebiyatı Dönemi (1910-1938): Ceditçilik XIX. yüzyılın sonlarında Tatar Türkleri arasında başlayıp XX. yüzyılın başlarında Özbek Türkleri arasında da yayılmıştır. Bu dönemin ve Çağdaş Özbek şiirinin en büyük temsilcisi Abdülhamid Süleyman Çolpan’dır. Diğer Dönemler Suskunluk ve Yeni Dönemdir. Doğru cevap D’dir.
19.Soru
A. A. Semyanov’a göre Özbek adının kökeni neye dayanmaktadır?
Eski Macarlarda ünvan anlamına gelmekte ve kökeni Macaristan’dır. |
Altın Ordu hükümdarı, Özbek Han’dan geldiğini belirtmiştir. |
Özbek Han’ın Kök Ordu hükümdarı olduğunu ve Özbekler ona tabidir. |
Ak Ordu devletinde Türk-Moğol kabilelerinin tamamı için kullanılan addır. |
Özü sağlam anlamındadır ve Türk kökenine dayandığını iddia etmiştir. |
Özbek adının 1313-1340 yılları arasında hüküm süren Altın Ordu hükümdarı, Özbek Han’dan geldiği en fazla taraftar bulan görüştür. Ebulgâzi Bahâdır Han, Özbek Han’dan önce tarihte Özbek adına rastlanmadığını belirtir. Bu görüşe, M. A. Aristov’dan başka, A. Y. Yakubovskiy, İ. P. İvanov, M. A. Çapliçka, Hilda Hukhem gibi birçok ilim adamı da katılmaktadır. B. B. Grigoryev ve A. A. Semyanov yukarıda belirtilen görüşe karşı çıkmışlardır. A. A. Semyanov bu fikirlerin temelsiz olduğunu ileri sürerek “Özbek” adının Ak Ordu döneminde ortaya çıktığını ve hem İran hem de Orta Asya tarihçileri tarafından XIV. ve XV. asırlarda Ak Ordu devletinde Türk-Moğol kabilelerinin tamamı için kullanılan ortak bir ad olduğunu belirtmiştir. Doğru cevap D’dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gelecek zamanın hikayesine örnektir?
köräcäk eding |
kütgänim yoq edi |
körgän eding |
bilmåqdä eding |
işläyåtgän eding |
Gelecek Zamanın Hikâyesi
2. tip gelecek zamanın hikâyesi
köräcäk edim (görecektim)
köräcäk eding
köräcäk edi
köräcäk edik
köräcäk edingiz
köräcäk edi(lär)
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ