Çağdaş Türk Yazı Dilleri 2 Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Aнa тилим” ifadesinin Latin alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Aha topum |
Ana tilim |
Aha bilim |
Ana bilim |
Anadolum |
Yukarıdaki ifadenin Latin alfabesindeki karşılığı “ana tilim” şeklindedir.
2.Soru
Kazan Hanlığı hangi tarihte Rus hâkimiyetine girmiştir?
1437 |
1547 |
1552 |
1653 |
1878 |
XIV. yüzyılın sonunda Altın Ordu Devleti Timur ordularına yenilmiş ve bölgede Kazan, Kırım, Astrahan, Kasım, Sibir ve Nogay hanlıkları ortaya çıkmıştır. Bu hanlıklar içerisinde en önemli olanı, 1437-1552 yılları arasında varlığını sürdüren Kazan Hanlığıdır. 1552 yılına kadar Kazan Türkleri Moskova’ya yakın oldukları için sürekli Ruslarla mücadele etmişlerdir. 1547’de Moskova Knezliğine Korkunç İvan’ın gelmesiyle Ruslar sürekli Kazan Hanlığına saldırılarda bulunmuşlardır. Bu ağır saldırılara dayanamayan Kazan Hanlığı, 1552 yılında Rusların eline geçmiş
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Abdurrahim Ötkür'ün eserlerinden birisidir?
Oyangan Zemin |
Sultan Satuk Buğra Han |
Teñritag Bürkütü |
Eslime |
Amannisahan |
Uygur Türk Edebiyatında hikaye, roman, tiyatro gibi mensur nitelikte eserler de verilmiştir. Aynı zamanda şair olan Abdurrahim Ötkür, “İz” ve “Oyangan Zemin” (Uyanan Toprak) adlı romanı kaleme almış ve Kutadgu Bilig’i manzum olarak Yeni Uygur Türkçesi’ne aktarmıştır. Seyfettin Azizî’nin “Sultan Satuk Buğra Han”, “Teñritag Bürkütü” (Tanrıdağ Kartalı) ve “Eslime” (Hatıralar) adlı romanları ile Amannisahan adlı tiyatro eseri türlerinin başarılı örnekleridir.
4.Soru
“taypıl-“ fiilinin Türkçe karşılığı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Yoldan çık- |
Gönder- |
Çekmek |
Saplanmak |
Nişan almak |
Taypıl- fiili Türkiye Türkçesinde yoldan çık- anlamına gelmektedir.
5.Soru
“Siña ukırga kirek” ifadesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
senin okulun |
okusan |
okuyası gelmiş |
okumalısın |
okumasan |
“siña ukırga kirek” ifadesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı “okumalısın” şeklindedir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1936 yılında kurulan Altay Neşriyatı adlı yayınevinin kuruluşuna öncülük etmiştir?
Ziya Semedi |
Emir Ali |
Mehmet Emin Buğra |
İsa Yusuf Alptekin |
Molla Şakir |
Uygur Türklerinin büyük önderi İsa Yusuf Alptekin’in öncülüğünde 1936 yılında kurulan Altay Neşriyatı adlı yayınevi ve bu yayın evinin çıkardığı Uruş Haberi, Yurt, Altay, Tiyanşan dergileriyle Türkçülük hareketinin bayraklaştırıldığı bir edebiyat anlayışı geliştirildi.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi isimden isim yapan ek alarak türememiştir?
emgekçan |
kitapçe |
Uyğurçe |
açquç |
qérindaş |
Çalışkan anlamındaki “emgekçan”, kitapçık anlamındaki “kitapçe”, Uygurca anlamındaki “Uyğurçe” ve kardeş anlamındaki “qérindaş” isimden isim yapan ek alarak oluşan türemiş kelimelerdir. Anahtar anlamındaki “açquç” ise fiilden isim yapma eki alarak oluşmuş bir türemiş kelimedir.
8.Soru
Arap kökenli günümüz Uygur alfabesinde /a/ sesi kelime başında nasıl gösterilmektedir?
ئا |
ئه |
ﺁ |
ﺍ |
ڍ |
Arap kökenli Uygur alfabesinde /a/ sesi için kelime başında hemze ve elif harfinin birlikte kullanılmasından yararlanılmıştır.
9.Soru
"Y y" harfinin Kazakistan Uygur Kiril Alfabesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
|
|
|
|
|
"P p" hrfinin, "Y u" harfinin, "Ü ü" harfinin ve "D d" harfinin karşılığı iken E seçeneğindeki "Y y" harfinin karşılığıdır.
Doğru yanıt E'dir.
10.Soru
I. Türkiye Türkçesindeki o, Tatar Türkçesinde u; ö ise ü olur.
II. Birinci hecedeki e, Tatar Türkçesinde i olur.
III. Birinci hecedeki o, ö, u, ü seslerini takip eden u, ü sesleri Tatar Türkçesinde aynen korunur.
Yukarıda numaralandırılmış ifadelerden hangileri Uygur Türkçesi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
II, III |
Türkiye Türkçesindeki o, Tatar Türkçesinde u; ö ise ü olur. Birinci hecedeki e, Tatar Türkçesinde i olur. Ancak birinci hecedeki o, ö, u, ü seslerini takip eden u, ü sesleri Tatar Türkçesinde ı, i olur.
11.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi “işlimektisen” kelimesi ile ilgili olarak doğrudur?
Olumsuzluk eki bulunmaktadır. |
Şimdiki zaman eki ve teklik 2. şahıs eki bulunmaktadır. |
Çokluk 1. şahıs eki bulunmaktadır. |
Görülen geçmiş zaman eki bulunmaktadır. |
Öğrenilen geçmiş zaman eki bulunmaktadır. |
Çalışmaktasın anlamındaki “işlimektisen” kelimesinde şimdiki zaman eki ve teklik 2. şahıs eki bulunmaktadır.
12.Soru
Dizelerinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Ben de dilekle dalgalanırım, Özüme lâyık ışık salarım. Şair diler böyle bir dileği, Hayalindeki şu geleceği. |
Teselli edip derdine derman, Gayret ekleyin gayretlerine. Gamlı selâmlar verip söyleyin Dertle güllerin çiçeklerine! |
Esip geçen seher rüzgârları Bir an karşımda durup geçiniz, Yürek zârını, ah ve derdini Merhamet kılıp bilip geçiniz! |
Esip geçin dağların başından, Dağlardan geçen cenkçi yanından Ben de biledim keskin kılıcımı, Ödemeye hazırım borcumu! |
Yıllardan beri oynayan deniz, Şimdi vaktidir, güzel deyiniz. Kurbansız dava olmadı asla, Biz davamıza kanmadık asla. |
"Yillardin béri tevrigen déñiz,
Emdi vaqtidur obdan éytiñiz.
Qurbansız deva bolmigan heç çağ
Biz dava qılip, qanmiğan héç çağ."
Dizelerinin karşılığı E seçeneğinde doğru verilmiştir:
"Yıllardan beri oynayan deniz,
Şimdi vaktidir, güzel deyiniz.
Kurbansız dava olmadı asla,
Biz davamıza kanmadık asla."
13.Soru
Tatar Türkçesinde “almak” fiilinin birinci çoğul şahısa göre şimdiki zaman fiil çekimi aşağıdakilerden hangisidir?
alasıñ |
alasız |
alasıgız kile |
alabız |
alalar |
Şimdiki zaman eki -a, -e’dir. Kalın sıradan ünlüyle biten fiillerden sonra ise -y şeklindedir. Şahıs ekleri doğrudan doğruya fiillere eklenir. -a ile biten fiillerde a, ı’ya; -e ile biten fiillerde e, i’ye döner. Birinci tekil şahsın çekiminde ekin tam şekli -mın, -mån kullanıldığı gibi, çoğunlukla ekin kısalmış şekli -m kullanılır: alam(ın) (alıyorum), alasıñ, ala, alabız, alasız, alalar.
14.Soru
“Şuşılay” kelimesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Böyle |
Nasıl |
Çekmek |
İşte |
Gibi |
“Şuşılay” kelimesinin karşılığı “böyle”dir.
15.Soru
Yukarıdaki beytin ilk kelimesinin doğru okunuşu hangisidir?
qutuluş |
qotoluş |
qutu |
qotu |
quv |
Arap kökenli Uygur alfabesinde “?” işareti /u/ sesini gösterir. Dolayısıyla kelimenin okunuşu “qutuluş” biçimindedir.
16.Soru
Kaçıncı yüzyılda İdil-Ural bölgesinin tamamen bir Türk yurdu hâline gelmiştir?
M.Ö. I |
M. S. II |
M. S. V |
M. S. VI |
M. S. VII |
Bugünkü İdil-Ural Tatarları Suvar, Sibir, kısmen Hunlar ve İdil Bulgarları ile XII. yüzyılda Türkistan’dan bu bölgeye gelen Kıpçak Türklerinin torunlarıdır. Bulgar Türkleri VI. yüzyılda İdil-Ural bölgesine yerleşmeye başlamış, VII. yüzyılda İdil-Ural bölgesi tamamen bir Türk yurdu hâline gelmiştir.
17.Soru
"u" harfinin Doğu Türkistan Uygur Arap Alfabesine göre sonda-ortada-başta kullanımı sırasıyla aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
|
|
|
|
|
"o" harfinin, "ö" harfinin, "ü" harfinin ve "v" harfinin karşılığıdır. C seçeneğinde verilen ise "u" harfinin sonda, ortada ve başta kullanımıdır.
Doğru yanıt C'dir.
18.Soru
Tatar alfabesinde ünsüzleri gösteren kaç ses işareti vardır?
20 |
21 |
22 |
23 |
27 |
Tatar alfabesinde ünsüzleri gösteren 27 ses işareti vardır.
19.Soru
“Siz kaysı komanda yaklı?” cümlesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Siz hangi takımı tutuyorsunuz? |
Siz hangisisiniz? |
Hangisi doğru? |
Sizin şehirde hangi takımlar var? |
Siz hangi okula gidiyorsunuz? |
“Siz kaysı komanda yaklı?” cümlesinin karşılığı “Siz hangi takımı tutuyorsunuz?” dur.
20.Soru
Uygur Türkçesi, kendi içinde kaç döneme ayrılır?
İki |
Üç |
Dört |
Beş |
Altı |
Türk dili tarihi içerisinde önemli bir yeri olan Uygur Türkçesi, kendi içinde iki döneme ayrılır. Birincisi, ‘Eski Uygurca’ dediğimiz ve Göktürk yazı dilinden sonra eser vermeye başlayan tarihî dönemdir. İkincisi ise, XX. yüzyılda yeniden yazı dili olarak kullanılan ve ‘Yeni Uygurca’ dediğimiz dönemdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ