Çalışma İlişkileri Tarihi Final 12. Deneme Sınavı

Türkiye’de istihdamın yapısı 1980 sonrasında ciddi bir dönüşüme uğramıştır. Tarımın istihdam içindeki payının (Batılı sanayileşmiş ülkelerle karşılaştırıldığında yüksek olmaya devam etmekle birlikte) 30 yıl gibi bir sürede çok hızla gerilediği açıktır. 1980’de tarım dışı istihdam yüzde 47 iken 2010 yılında yüzde 75’e ulaşmıştır. 1960’ta tarım dışı istihdamın payının yüzde 30 civarında olduğu düşünülecek olursa son 50 yıl içinde yaşanan değişimin boyutları daha iyi anlaşılmış olur. Tarımdaki bu hızlı çözülmenin ve kente göçün yeni sosyal sorunlar yarattığı ve çalışma ilişkilerinin önemini artırdığı açıktır.

Otoriter

Parti’nin programı, benzerliklere karşın, CHP programından daha liberal bir nitelik taşıyordu.

Türkiye’nin dışarıdan aldığı malların ülke içinde üretilmesi anlamına gelen ithal ikamesidir.

Taylorizm, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, Amerikalı mühendis F. W. Taylor tarafından geliştirilen, makine başındaki işçinin davranışlarını, birim zamanda en fazla üretimi gerçekleştirecek biçimde düzenlemeye dayanan sistemdir. 

Esnek çalışma biçimleri, sayısal esneklik, zamana bağlı esneklik, işlevsel esneklik, ücret esnekliği ve uzaklaştırma stratejileri olarak sınıflandırılabilir. Sayısal esneklik, işçi alımının ve işten çıkarmaların piyasa koşullarına hızla uyarlanmasıdır. Bu uyarlanmanın yapılabilmesi için yasalarla işçilere sağlanan iş güvencesinin sınırlanması gerekecektir. Kısmi sürelerle çalışma, geçici işler, belirli süreli çalışma ve çağrı üzerine çalışma sayısal esnekliği gerçekleştirmenin araçlarındandır. Zamana bağlı esneklik, firma içindeki işçilerin çalışma saatlerinin esnekleştirilmesini ifade eder. Kayan iş süreleri, vardiyalı çalışma, telafi edici çalışma, yoğunlaştırılmış iş haftası, izin sürelerinin esnetilmesi; zamana bağlı esnekliği gerçekleştirmenin araçlarındandır. İşlevsel esneklik, çalışanların firma içinde farklı faaliyetlere ve görevlere aktarılabilmelerindeki esnekliktir. Ücret esnekliği, ücret düzeylerinin toplu sözleşmelerle değil bireysel sözleşmelerle belirlenmesi ve performansa dayalı ücret sistemlerine geçilmesi demektir. Mekân esnekliği de denilen uzaklaştırma stratejilerinde ise çalışanlar, normal iş yerinin dışında, taşeron veya fason firmalarda ya da evlerde istihdam edilirler.

Tarımın istihdam içindeki payı yüzde 53’ten 25’e gerilerken sanayinin payı yüzde 20’den 25’e yükselmiştir. Tarımsal istihdamda meydana gelen düşüşün karşılığında hizmet sektöründe büyük bir sıçrama yaşanmıştır. Hizmet sektörünün istihdam içindeki payı yüzde 26’dan 49’a yükselmiştir. Dönemin başında tarımın istihdam içinde tuttuğu yeri, 2010’a doğru hizmet sektörü tutmaya başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde toplu pazarlık ve grevin kurumsallaşması 275 sayılı Yasa ile olanaklı olmuştur.

Dönem içerisindeki çalışma koşulları hakkında bütüncül bir fikir sahibi olabilmek için, ücret dışındaki diğer çalışma koşullarının da gözden geçirilmesi faydalı olur. Bunlar; çalışma süreleri, çalışma yaşı, işçi sağlığı, iş güvenliğidir.

Fordizmin birinci krizinin nedeni satın alma gücünün düşüklüğü idi. Fordizmin ikinci krizinde, gümrük duvarları ve sermaye kontrolleri ile bölünmüş iç pazarlar doygunluk aşamasına geldiği için üretim, kitlesel tüketimde karşılığını bulamıyordu.

1963-1980 yılları arasında gerçekleştirilen grevlere dair istatistiklere göre en az grev sayısının olduğu yıl 8 grev ile 1963’tür.

Verilen durumların tümü Türkiye'de çok partili dönemde çalışma ilişkilerini belirleyen durumlar arasındadır.

Toplu çalışma ilişkilerini yakından ilgilendiren bir düzenleme de 2004 yılında kabul edilen yeni Türk Ceza Kanunu ile getirilmiştir. Böylece sendika özgürlüğünü korumak için 2821 sayılı Yasa ile getirilen hukuksal güvencelere cezai güvenceler de eklenmiştir.

Bunlardan devlet memurlarını, günümüz anlamında ücretliler olmaktan çok, toplumun egemen sınıflarından biri olan asker-sivil bürokrasinin bir parçası olarak ele almak daha uygun olacağından; temel olarak ücretliler kitlesinden ayrışmaktadır.

12 Eylül 1980 darbesi sonrasında sendikal haklarda yaşanan sınırlamalara paralel olarak sendikaların toplumsal, iktisadi ve siyasal etkisi zayıflamıştır. Zorunlu işkolu sendikacılığı ilkesi nedeniyle sendika sayısından bir azalma yaşanmış ve merkezileşme eğilimi artmıştır. Sendika kurmayı ve sendikalaşmayı zorlaştırıcı yasal düzenlemeler nedeniyle sendikalaşma oranlarında düşüş yaşanmaya başlanmıştır.

Kamu çalışanları 1980’lerin sonunda sendikalaşma çalışmalarına başladılar. İlk olarak 1990 yılında Eğitim-İş Sendikası kuruldu. Aynı yıl Kamu Çalışanları Sendikalaşma Platformu oluşturuldu. Bu platform daha sonra Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonunu (KESK) oluşturdu (1995).

Fordist sistemin 1980’li yıllardan sonra değiştiği konusunda sosyal bilimciler arasında geniş ölçüde görüş birliği olmakla birlikte, dönemin adlandırılmasında farklılıklar görülmektedir. Üretim sistemindeki değişime ağırlık veren yaklaşımlar, dönemi Post-Fordizm, Fordizm sonrası, esnek uzmanlaşma, Toyotizm, yalın üretim gibi farklı deyimlerle tanımlamaktadırlar

Yasa’nın 21. maddesine göre “memleket sağlığı” ve “millî güvenlik” gerekçesiyle grev ertelenebilecekti. Yasa’ya göre savaş ve genel veya kısmi seferberlik hallerinde grev yapılamaz. 275 sayılı Yasa’daki hükümlere uygun olarak yapılan grevler “kanuni grev”, bu hükümlere uyulmaksızın yapılan grevler ise “kanun dışı grev” olarak tanımlanmaktadır. Yasa hak grevi olarak bilinen bir grev türüne de olanak sağlamaktadır. Grev, sadece toplu iş sözleşmeleri sonucunda ortaya çıkan çıkar uyuşmazlıkları ile sınırlı olmayıp toplu iş sözleşmesinin ve mevzuatın uygulanması nedeniyle ortaya çıkan hak uyuşmazlıkları için de söz konusu olabilecektir.

Endüstriyalizm, üretim sürecinde doğanın makine kullanılarak dönüştürülmesi ise; küreselleşme döneminin postendüstriyalist toplumu, makinenin yerini bilginin, sanayinin yerini hizmetlerin aldığı toplum olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt D şıkkıdır.