Çeşitli kanunlarda çalışma yaşamının denetimi ile ilgili olarak düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. Hepsinin ayrı ayrı önemi olmakla birlikte çalışma yaşamı ve dolayısıyla çalışma yaşamının denetimi bakımından en önemli kanun, İş Kanunu’dur.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından “çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan denetime” iş denetimi denir. Doğru cevap A'dır. 

Bu bağlamda doğrudan çalışma yaşamının denetimine ilişkin hükümler ihtiva eden 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çalışma Hayatının Denetimi ve Teftişi” başlığını taşıyan 91. maddesi dikkat çekicidir. Söz konusu madde hükmüne göre devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.

Anayasa’nın çalışma yaşamının denetimine ilişkin sayılabilecek bir başka hükmü de 49. maddesidir. İlgili madde “Çalışma hakkı ve ödevi” başlığını taşımakla birlikte bu hak ve ödevin yerine getirilmesinde Devlete yüklenen görevleri belirlemektedir. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’nin kabul ettiği 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Sözleşmesinin 2. maddesi  ile sanayi işyerlerinde iş teftiş sisteminin “çalışma şartlarına ve işçilerin işleriyle meşgul bulundukları sırada korunmalarına dair konulan kanuni
hükümlerin uygulanmasını sağlamakla iş müfettişlerinin vazifeli bulundukları
bütün işyerleri” hakkında uygulanacağını belirtmektedir. Aynı madde ulusal mevzuat ile maden ve ulaştırma işletmelerinin veya bu gibi işletmelerin bazı kısımlarının bu Sözleşme’nin uygulanmasından istisna edilebileceğini de kabul etmektedir.

25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu uyarınca işyerlerinde inceleme yapmak, iş ve işlemlerini teftiş etmek Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'nın görevidir. Doğru cevap A'dır. 

Çalışma koşulları kavramıyla çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren
dört alan anlatılır. Bu dört alan şu şekilde sıralanabilir: çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri, ve ödeme sistemleridir. Doğru cevap E'dir. 

6331 sayılı Kanunun 13. maddesine göre ise, ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene
başvurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir. Kurul acilen toplanarak, işveren ise derhâl kararını verir
ve durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve çalışan temsilcisine yazılı olarak bildirilir. Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır. Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda birinci fıkradaki usule uymak zorunda olmaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk ederek belirlenen güvenli yere gider. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz. İş sözleşmesiyle çalışanlar, talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda, tabi oldukları kanun hükümlerine göre iş sözleşmelerini feshedebilir. Toplu sözleşme veya toplu iş sözleşmesi ile çalışan kamu personeli, bu maddeye göre çalışmadığı dönemde fiilen çalışmış sayılır. 6331 sayılı Kanunun 25. maddesine göre işyerinde işin durdurulması hâlinde, söz konusu 13. madde hükümleri uygulanmaz”.

Mesleki Eğitim Kanunu
3308 sayılı Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesinde; Milli Eğitim
Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda yapılan çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitimin
Milli Eğitim Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca denetleneceği öngörülmüştür (mad.41). Denetim Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesi
denetim alanını belirlemektedir. 3308 sayılı Kanun hükümlerine göre Bakanlığa bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında
yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki
eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya
birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca yapılır. İş ortamı,
sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından denetleme ise Aile,
Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca yapılacaktır. Denetimle ilgili raporlar
valiliğe verilir. Raporlarda belirtilen hususlar valilikçe değerlendirilir ve gereği
yapılır. Buna göre, 3308 sayılı Kanun kapsamına giren ve kapsam dışında kalan
çırakların çalışma koşullarının kanunlara uygunluğu iş müfettişleri tarafından
denetlenmektedir.

Türkiye’nin kabul ettiği sözleşmelerden 81 sayılı Sanayi ve Ticarette İş Teftişi Sözleşmesi, 155 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme ve 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Sözleşme çalışma yaşamının denetimi ile ilgili son derece önemli hükümler içermektedir. ILO'nun en önemli sözleşmelerinden birisi de tarımda çalışma yaşamının denetimine ilişkin  129 sayılı Tarımda İş Denetimi Sözleşmesidir. ILO dışında çalışma yaşamının denetimine yönelik olarak Avrupa Birliği (AB) tarafından da bazı düzenlemelerin yapıldığı görülmektedir. Nitekim AB 89/391 sayılı Çerçeve Yönergesi içerdiği hükümler itibarıyla çalışma yaşamının denetimi konusunda çok önemli fonksiyonlar yerine getirmektedir.

Türk Ceza Kanunu
Çeşitli diğer kanunların yanı sıra Türk Ceza Kanunu da çalışma yaşamının denetimi ile ilgili bazı düzenlemeler getirmektedir. Bu düzenlemeler çalışma hürriyetini ihlal amaçlı yapılacak teşebbüslere karşı getirilmiştir. Kabul edilen cezai yaptırımlar yoluyla çalışma yaşamının denetlenmesi ve kötü niyetli tasarruflara karşı
işçilerin korunması amaçlanmaktadır. Buna göre cebir veya tehdit kullanarak ya
da hukuka aykırı başka bir davranışla, çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye, mağdurun şikâyeti hâlinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.
Çalışanların çaresizliğini, kimsesizliğini ve bağlılığını sömürmek suretiyle kişi
veya kişileri ücretsiz olarak veya sağladığı hizmet ile açık bir şekilde orantısız düşük bir ücretle çalıştıran veya bu durumda bulunan kişiyi, insan onuru ile bağdaşmayacak çalışma ve konaklama koşullarına tâbi kılan kimseye altı aydan üç
yıla kadar hapis veya yüz günden az olmamak üzere adlî para cezası verilir. Ayrıca
yukarıdaki belirtilen durumlara düşürmek üzere bir kimseyi tedarik veya sevk
veya bir yerden diğer bir yere nakleden kişiye de aynı ceza verilir.
Yine cebir veya tehdit kullanarak, işçiyi veya işverenlerini ücretleri azaltıp çoğaltmaya veya evvelce kabul edilenlerden başka koşullar altında anlaşmalar kabulüne zorlayan ya da bir işin durmasına, sona ermesine veya durmanın devamına
neden olan kişiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir (TCK mad.117).

Çalışma yaşamının denetimi ile ilgili en önemli ve başta gelen kurum, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'dır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, çalışma yaşamını, işçi-işveren ilişkilerini, iş sağlığı ve güvenliğini düzenlemek, denetlemek ve sosyal güvenlik imkanını sağlamak, bu imkanı yaygınlaştırmak ve geliştirmek, yurt dışında çalışan işçilerimizin çalışma yaşamından doğan hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.