Ceza Hukuku Ara 15. Deneme Sınavı

Maddi ceza hukuku, bir fiilin suç teşkil edebilmesi için bulunması gereken unsurları, suç dolayısıyla sorumluluk için aranan şartları ve suçun işlenmesi hâlinde uygulanabilecek yaptırımları ve suçun işlenmesine bağlanan diğer hukuki sonuçları inceler. Soruşturma sürecinin işleyişi ise ceza muhakemesinin inceleme alanına girer.

Failin bilgisi geçmişte veya hâlen mevcut olan tipiklik unsurlarına ilişkin olmalıdır. Neticeli bir suç söz konusu olduğunda fail, işlemiş olduğu fiille suçun kanuni tanımında yer verilen neticenin gerçekleşeceğini veya gerçekleşebileceğini bilmelidir. Keza fail, fiili ile netice arasında nedensellik bağının bulunduğunu da genel hatlarıyla bilmelidir. Dolayısıyla kast, suçun yazılı olmayan unsurlarını (nedensellik bağını) da kapsar. Kanunlarda düzenlenen suçlarda bilinmesi gereken bu unsurlar; fiil, suçun konusu ve fiilin neticesi olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca fail, gerek kendisinin gerek mağdurun niteliğine ilişkin olarak suçun kanuni tanımında belirtilen hususları bilmelidir. Bir suçun kanuni tanımında (geniş anlamda tipiklikte) açıkça yer alsa bile, doğrudan tipiklik kapsamında yer almayan unsurlar kastın konusunu oluşturmazlar. İşlenen fiilin haksızlık içeriği üzerinde etkili olmayan ve failin suç yoluna girdiği andan itibaren mevcut olan şahsi cezasızlık sebepleri (örneğin yasama sorumsuzluğu) veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebepler ile suç tamamlandıktan sonra ortaya çıkan bazı şartların varlığı nedeniyle kişiye ceza verilmeyen veya cezasında indirim yapılmasını gerektiren cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplerin de fail tarafından bilinmesi gerekmez.

Bazı suçların kanuni tanımında, bu suçların ancak özel bir yükümlülük altında bulunan ve belli faillik özelliğini taşıyan kişiler tarafından işlenebileceği belirtilmektedir. İşte, kanuni tanımında belli özelliğe sahip olanların fail olabileceği belirtilen bu tür suçlara “özgü suçlar” denilmektedir. Bu tür suçlar ancak özel faillik vasfını taşıyanlar tarafından işlenebilmektedir. Örneğin güveni kötüye kullanma suçu (m. 155), aralarındaki hukuki ilişkiden kaynaklanan güvene dayalı olarak belli bir şekilde tasarrufta bulunması için bir malın zilyetliği kendisine teslim edilen kişi tarafından işlenebilir. Bu suçun faili, mağdur ile aralarındaki hukuki ilişkiye uygun davranma yükümlülüğü altında olan kişi olabilir. Buna karşılık, görevi kötüye kullanma (m. 257), ancak kamu görevlisi tarafından işlenebilecek bir suç olma özelliği taşımaktadır. Kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı suçların büyük çoğunluğu ancak kamu görevlisi tarafından işlenebilmektedir.

Kesintisiz suç

Hırsızlık zarar suçudur.

Failin, bir fiilin icrası kapsamında aynı anda bir suçu kasten bir diğerini ise taksirle gerçekleştirmesi mümkündür. Örneğin failin hasmını öldürmek için attığı merminin sekerek oradan geçmekte olan bir başkasını yaralaması hâlinde, hasmına karşı kasten öldürme (teşebbüs hâlinde), diğer kişiye karşı ise taksirle yaralama suçunu işlemiş olur.

Neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlarda, bir fiilden (temel suç tipi) kaynaklanan ağır
veya başka bir neticenin gerçekleşmesi objektif unsuru oluşturmaktadır. Sübjektif unsur ise ceza hukukunda geçerli olan kusur sorumluluğu prensibine uygun düşecek şekilde belirlenmiştir. Buna göre, netice sebebiyle ağırlaşmış suçlarda failin sorumluluğu, bu neticeler bakımından asgari taksirinin varlığına bağlıdır (m. 23). Buna göre, kasten işlenen bir suçun öngörülebilir nitelikteki ağır neticelerinin öngörülemediği hâllerde, failin ağır neticeler bakımından taksirli sorumluğu gündeme gelecektir.

Her suçun mutlaka bir mağduru vardır, mağduru bulunmayan bir suç olamaz. Mağdur, genel olarak, “işlenen fiil nedeniyle haksızlığa uğramış kişi”, “kendisine karşı suç işlenen kimse” şeklinde nitelendirilse de teknik ceza hukuku kavramı olarak suçun konusunun ait olduğu kişiyi veya kişileri ifade eder. Buna göre doğru cevap C'dir.

Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez. Doğru cevap A seçeneğidir.

Suç, insanların toplum içinde birlikte yaşamalarının temini, toplumsal düzenin devamı için korunması gereken hukuki değerleri ihlal eden belli insan davranışları (tipik haksızlıklar) olarak tanımlanır.

TCK’nın 22. maddesinin 2. fıkrasına göre, bilinçsiz taksir, “dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir”.

Nitelikli haller

Meşru savunmada, saldırı bir insandan kaynaklanmalıdır. Ancak saldırıda bulunan kişinin kusur yeteneğine sahip olması gerekli değildir. Bu bakımdan, akıl hastası veya yaşı küçük olması nedeniyle kusur yeteneğine sahip olmayan kişilerin saldırılarına karşı da meşru savunma mümkündür. Hayvan saldırısı, hayvan insanlar tarafından araç olarak kullanılmadığı sürece, bir saldırı olarak nitelendirilemez.

Kişi kendisini savunmak için orantılı şekilde hareket ettiğinden meşru savunma hukuka uygunluk nedeninden faydalanır.

Mağdur

Ceza hukukunun ilgili olduğu hukuk dallarının başında anayasa hukuku gelmektedir. Bilindiği üzere anayasalar bir hukuk devletinde normlar hiyerarşisinin en üstünde yer alan metinlerdir. Diğer hukuk disiplinleriyle ilgili bir düzenleme yapılacağı zaman, anayasada ki sınırlara dikkat edilmesi gerekir. Bu nedenle ceza hukuku alanında yapılacak düzenlemeler bakımından da anayasal sınırların gözetilmesi zorunludur. 

Ceza hukuku ile idare hukuku arasında da yakın bağlantı bulunmaktadır. Ceza hukuku, devletin yürütme organı içerisinde yer alan idarenin faaliyetlerinin hukuka uygun ve etkin bir şekilde yürütülmesine katkı sağlamaktadır.

Ceza hukuku ile ilişki halinde olan bir diğer hukuk dalı da devletler hukukudur. Günümüzde özellikle terör eylemleri, bilişim sistemlerine karşı veya bu sistemler aracılığıyla işlenen fiiller, uyuşturucu madde ticareti, fuhuş veya organların alınması maksadıyla insan ticareti, göçmen kaçakçılığı gibi suçlar çoğu zaman suç örgütleri tarafından birçok devleti ilgilendirecek şekilde işlenmektedir.

Ceza hukuku ile medeni hukuk arasında da birçok konuda ilişki ortaya çıkmaktadır. Her şeyden önce suç teşkil eden fiiller aynı zamanda haksız fiil niteliği taşıdığı için, medeni hukukun bir alt disiplini olan borçlar hukuku bakımından tazminat sorumluluğunu gerektirmektedir.

Meşru savunma, bir kimsenin kendisini veya başkasını hedef alan bir saldırı karşısında, savunma amacına yönelik olarak ve saldırgana karşı bu saldırıyı defedecek ölçüde kuvvet kullanmasını ifade eder. Meşru savunma hâlinde, hâlen mevcut bir saldırıyı defetmek amacıyla işlenen fiil, dış görünüşü itibariyle tipik bir fiili oluşturmaktadır

A, yeni aldığı pompalı tüfeği içinde fişeği olduğu hâlde duvara çaktığı iki çiviye asar. Tüfek, A işteyken eve gelen
misafirlerden B’nin dikkatini çeker. B’nin eline alarak kurcalamaya başladığı tüfek aniden patlar ve diğer misafir C’nin yaralanmasına sebebiyet verir. Böylece; A’nın ve B’nin taksiri vardır, taksirle yaralamadan dolayı sorumludurlar

Kanuni tanımındaki hareketlerin işlenmesiyle tamamlanan, ancak fiilin icrasına devam edilmesi sebebiyle henüz sonlanmayan (icranın bitmediği) suçlara “kesintisiz suç” veya “mütemadi suç” denir. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (m. 109), suç işlemek için örgüt kurma suçu (m. 220), uyuşturucu madde bulundurma (m. 191/1), girilen konuttan çıkmamak suretiyle işlenen konut dokunulmazlığını ihlal (m. 116/1) ve karşılıksız yararlanma (m. 163) kesintisiz suçlardandır. Örneğin kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, mağdurun iradesine uygun olarak hareket etmesinin kısıtlanması ile tamamlanır. Buna karşılık mağdurun hareket serbestini tamamen kazandığı anda biter.

Ceza hukuku, kendi içinde de bazı alt disiplinlere ayrılmaktadır. Bu kapsamda maddi
ceza hukuku ve ceza muhakemesi hukuku genel kabul gören ayrımı oluşturmaktadır.
Maddi ceza hukuku, bir fiilin suç teşkil edebilmesi için bulunması gereken unsurları,
suç dolayısıyla sorumluluk için aranan şartları ve suçun işlenmesi hâlinde uygulanabilecek yaptırımları ve suçun işlenmesine bağlanan diğer hukuki sonuçları inceler. Doğru yanıt A'dır.