Coğrafi Bilgi Sistemleri Ara 10. Deneme Sınavı

CBS yazılımlarında veri yönetiminde veri birleştirmek ve bütünleştirmek için kullanılan araçlardır. Yan yana paftalardan sayısallaştırılmış verileri birleştirmek ve/veya farklı veri kaynaklarından üretilen verileri birbirine eklemek için kullanılmaktadır.

Linn ve Petersen mekânsal yetenek için üç kategori tanımlamaktadır. Bunlar;
- Mekânsal algılama,
- Zihinsel dönüşüm,
- Mekânsal görselleştirme, olarak sıralanabilir.

Afin dönüşüm ile gerçekleştirilebilecek grafik dönüşüm gösterimleri; ölçeklendirme, eğiklik, döndürme ve ötelenmedir. Diğer şıklarda yer alan ifadeler konumsal veri işleme araçlarıdır.

Çizim araçlarını kullanırken çizgisel bir elemanın başlangıç ve bitiş noktalarına node (kırmızı noktalar), bu noktalar arasında kalan diğer tüm noktalara vertex (yeşil noktalar) adı verilir.

Durağan bir varlığın bir referansa dair ilişkisine ya da iki varlığın karşılaştırılmasına dayanan önemli mekânsal değerlendirmeler, hareketin yönü, hareketin tarzı, hız ya da ivme, kesişme ya da çarpışmadır.

 Uy gu la ma ya zı lım la rın ı amaç doğ rul tu sun da şu şe kil de sı ra la mak müm kün dür: • CBS yaz ı lım la rı, • Ver ita ba nı uy gu la ma ya zı lım la rı, • Sa yı sal laş tır ma, vek tö ri zas yon ya zı lım la rı, • Uy du gö rün tü le ri ni iş le me amaç lı gö rün tü işl e me ya zı lım la rı, • Prog ram la ma ya zı lım la rı. 

Verilen seçeneklerden eşittir (=), büyüktür (>), küçüktür (>) ve veya (OR) öznitelik sorgulamasında kullanılan operatörlerdendir. “}” işareti herhangi bir operatör yerine kullanılmamaktadır.

A, B, C ve E şıkkında yer alan destek sisteminin yardımları mekânsal düşünmenin güçlü bir süreç olmasından ötürü bu gücün uygun kullanımına yöneliktir. Oysaki D şıkkı mekânsal düşüncenin karmaşık ve sorunlu bir kavram olmasından ötürü destek sistemlerinin bu karmaşıklığı gidermeye yönelik olarak verdiği destektir.

CBS konusunda çeşitli firma, kurum ve üniversitelerin katılımı ile kurulan uluslararası kuruluş Open Geospatial Consortium – OGC’dir.

CBS verileri katman yapısı kullanılarak görüntülenmektedir. Katman yapısının temel ilkesi, farklı temalardaki yeryüzü elemanlarını farklı konumsal nesneler olarak gruplamak ve bu nesneleri konumsal veri olarak işlerken ortak grup özelliklerini kullanmaktır. Katman yapısı CBS’nin en önemli özelliklerinden biridir. CBS aynı özelliklere sahip yeryüzü elemanlarını, veri katmanları olarak gruplamaktadır.

Yer Bilimlerinde Mekânsal Düşünme Her karmaşık bilimsel pratikte olduğu gibi, bileşen işlemleri tanımlamak çok zordur ve içinde uygulandıkları tek bir dizilişi belirlemek imkânsızdır. Yer bilimcilerin deneyleri temel alındığında, komite yer bilim yapma süreci içinde uygulanan mekânsal düşünce işlemlerinin tanımlayıcı bir kataloğunu sunar. İki tür düşünür kategorisinde temellenmiştir: özellikle başkalarına alışılmışın dışında gelen, mekânsal çözülmesi gereken sorunları üstlenen uzman yer bilimciler ve kendilerine alışılmışın dışında gelen mekânsal sorunları üstlenen acemi öğrenciler. Yer bilimciler ve öğrencileri tarafından yapılan mekânsal düşünme, birçok şeyin yanında şunları içerir; • Gerçek hayatta karşılaştığımız objelerin yönünü ve konumunu, Dünya’yı dayanak noktası alan kavramsal bir koordinat sistemine bağlı olarak, tanımlamak, ...

Coğrafi bilgi sistemelerinde yer alan yüzey analizleri arazide iki nokta arasındaki düşey mesafenin hesaplanması, eğim açısından en yüksek eğimli ya da en düşük eğimli yerlerin tespit edilmesi, planimetrik alanın veya yüzey alanının hacminin hesaplanması, kazı dolğu miktarının hesaplanması, alana ilişkin özelliklerin model üzerinde gösterilmesi, optik görünülük analizlerini yapılması, farklı açılardan alanın görselleştirilmesi, sanal olarak alan üzerinde uçuş yapılması gibi işlemleri kapsar. 

Konumsal bir nesne ile ilişkili, konumsal olmayan verilere ise öznitelik verisi denir. 

Veri hazırlama süreci iki yöntemle gerçekleştirilmektedir. Bunlar: sayısallaştırma ve özel ölçüm cihazları ile araziden toplamadır. Diğer seçeneklerden yer alan ifadeler bu yöntemlerden biri değildir.

Primitifler takımı, objelerle dolu dünya ile yüz yüze gelmelerimizi yakalama yoludur. A, C, D ve E seçeneklerinde yer alan ifadeler tanımı verilmiş olan boşluğu doldurmamaktadır.

Afin dönüşüm kullanılarak vektör veri ölçeklendirilebilir, döndürülebilir, ötelenebilir ve eğiklik verilebilir. Diğer seçeneklerde bulunan ifadeler yanlıştır.

Öznitelik verilerine bağlı sorgulamalar SQL (Structured Query Language) adı verilen yapısal sorgulama dili kullanılarak yapılmaktadır. SQL veri tabanlarındaki veriler için ideal bir araçtır.

Poligon topolojisinin özellikleri şunlardır; Poligonlar tamamen kapalı olmalı, hiçbir yerde açık olmamalı, Poligonları oluşturan çizgiler taşmamalı, Poligonları oluşturan sınırlarda tek bir çizgi olmalı, Çizgiler kesişme noktalarından kırılmalıdır.

Konuma dayalı sorgulamalar, kullanılan CBS yazılımının yeteneklerine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak temel olarak bilinen konuma dayalı sorgu araçları hemen her CBS yazılımında bulunmaktadır. Temel konuma dayalı sorgu araçları;
- kesişenleri seç (intersect)
- belirli uzaklıkta olanları seç (within a distance of)
- içine düşenleri seç (within)
- tümüyle içine düşenleri seç (completely within)
- içinde olduğunu seç (contain)
- tümüyle içinde olduğunu seç (completely contain)
- sınırına dokunanları seç (touch the boundary of)
- ortak kenar paylaştıklarını seç (share a line segment)
- benzeşenleri seç (identical to)
olarak sıralanmaktadır.
Yapışanları seç seçeneği bu sorgu aracı bulunmamaktadır.

Coğrafi bilgi sistemleri, coğrafi olarak tanımlanabilen yazınsal ve vektörel verilerin aynı ortamda eşlenmesini ve bu veriler üzerinde amaçlar doğrultusunda verilerin sorgulanmalı ve analiz edilmesini sağlayan bilgi sistemidir. Bunun için Mekansal veri, bilgisayar sistemi ve sistemin özelliklerini bilen personelden oluşan bileşene ihtiyaç vardır. Vektörel veri, mekânsal veri bileşenidir. Donanım ve ağ sistemi bilgisayar sistemi bileşenleridir. Metodoloji ise personel bileşenidir. İnternet ise bileşenler haricinde yardımcı bir işlev görmektedir.