Coğrafi Bilgi Sistemleri Ara 15. Deneme Sınavı

Raster veri konumlandırmak için en az üç kontrol noktası gereklidir.

TIN, her birinde x-, y- ve z değerleri olan veri noktalarına ait düzensiz bir küme kullanarak coğrafik uzayı parçalara ayırır. Bu noktalar, kenarlar yardımı ile bitişik, çakışık olmayan üçgenler oluşturacak şekilde bağlanırlar ve araziyi gösteren bir sürekli yüzey oluşturulur. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler doğru değildir.

Poligon topolojisi oluşturabilmek için öncelikle çizimin belli özellikleri taşıması gerekmektedir. Bu özellikler aşağıda verilmiştir:
- Poligonlar tamamen kapalı olmalı, hiçbir yerde açık olmamalı,
- Poligonları oluşturan çizgiler taşmamalı,
- Poligonları oluşturan sınırlarda tek bir çizgi olmalı,
- Çizgiler kesişme noktalarından kırılmalıdır.
Çizim bu nitelikleri taşıyorsa poligon topolojisi oluşturabilir.

Durağan bir varlığın bir referansa dair ilişkisine ya da iki varlığın karşılaştırılmasına dayanan önemli mekânsal değerlendirmeler ve karşılaştırmalar: Yönelim belirleme; Yerinin belirlenmesi; Mesafe değerlendirmesi; Boyut karşılaştırması; Renk karşılaştırması; Doku karşılaştırması; Yer karşılaştırması; Yön karşılaştırması; Diğer özellikleri karşılaştırma şeklindedir.

 Dinamik varlıkların karakteristiklerini değerlendirmek de diğer varlıklar ya da bir referans çerçevesine göre yapılır. Değerlendirilebilir dinamik özellikler şunları içermektedir: • Hareketin yönü • Hareketin tarzı • Hız ya da ivme • Kesişme ya da çarpışma

Raster veri konumlamak için en az üç kontrol noktası gerekmektedir.

Yer bilimciler ve öğrencileri tarafından yapılan mekânsal düşünme, birçok şeyin yanında şunları içerir;
- Bir objenin şeklini kesin ve açık bir biçimde tanımlamak,
- Bir objeyi şeklinden dolayı tanımlamak ve sınıflandırmak,
- Doğal bir objenin şekline anlam atfetmek,
- Bir şekli ya da dokuyu karmaşık ve dağınık bir arka plan içinden ayırt etmek,
- Bir ya da iki boyutta toplanan gözlemleri inceleyerek, gözünde üç boyutlu bir obje, bir yapı ya da süreç canlandırmak
- Gerçek hayatta karşılaştığımız objelerin yönünü ve konumunu, Dünya’yı dayanak noktası alan kavramsal bir koordinat sistemine bağlı olarak, tanımlamak,
- Daha önce görülen öğelerin yönünü ve görünüşünü hatırlamak,
- Üç boyutta, boşluk içinde, objelerin ve materyallerin hareketini kafada canlandırmak,
- Objelerin sayesinde şekil değiştirdikleri süreçleri kafada canlandırmak,
- Zaman hakkında düşünmek için mekânsal düşünmeyi kullanmak,
- Eksenlerin uzaklık olmadığı, iki, üç ve dört boyutlu sistemleri dikkate almak.

x = kontrol noktası çiftinde birinci noktanın içine düştüğü hücrenin sütun sayısı, y = kontrol noktası çiftinde birinci noktanın içine düştüğü hücrenin satır sayısı, x’= kontrol noktası çiftinde ikinci noktanın koordinat düzlemindeki yatay değeri, y’= kontrol noktası çiftinde ikinci noktanın koordinat düzlemindeki düşey değeri, A = hücre genişliğinin harita birimi cinsinden değeridir.

Birçok yerde coğrafi bilgi sistemleri, artık başlı başına bir bilim dalı olarak düşünülmeye başlamıştır. Bu bilim dalına geomatik, geoinformatik gibi isimler verilmektedir. Diğer şıklardaki bilim dalları ise coğrafi bilgi sistemleri ile alakalı ayrı bir bilim dalını temsil etmektedirler.

CBS kullanımının planlama çalışmalarında verimliliği en az 10 kat artırdığı, personel gereksinimini çok azalttığı söylenebilir. Bu verimlilik artışının nedenleri;
- Bilgi yönetiminin ve güncelleştirmesinin verimli halde yapılmasını sağlaması,
- Daha az hata yapılmasını sağlaması,
- İşgücü ve zaman israfını en aza indirgemesi,
- Bilgi saklamaya ve arşivlemeye yönelik iyi bir altyapı sağlıyor olması,
- Bilgiye ulaşabilme kolaylığı,
- Gelişmiş sistem güvenirliliği,
- Harita doğruluğu, güvenirliliği ve produktivite,
- Analiz yapma kolaylığı.

Konumsal Nesneler (Nokta, Çizgi, Poligon): Konumsal nesneler (feature class)doğal yeryüzü nesneleri (dere, ağaç, vb.), insan yapımı nesneler (yol, bina, vb.) veya yeryüzünde görülmeyen ancak haritalarda gösterilmesi gereken arazi bölümleri (ülke sınırı, parsel vb.) olabilir.

Belirlenen bir sorun ya da bir sıkıntıyı gidermek üzere, bir işlem ya da bir model oluşturarak model sonuçlarını inceleme, yorumlama ve mümkün olan sonuçları tavsiye edebilme eylemlerinin tümüne analiz adı verilir. Bitişik olup olmadığına bakılmaksızın, aynı değere sahip bir raster içindeki tüm hücrelere zon denir. Öznitelik değerlerine dayalı olarak girdileri gruplara ya da kategorilere ayırma işlemine sınıflandırma denir. Küme toleransı içinde yer alan detayların yakalanması için kullanılan bir topoloji onama işlemine kümeleme denir. Raster'dan vektöre olan dönüşüm gibi bir veri yapısından bir diğerine ya da x,y koordinat tablosundan nokta shapefile'e veya shapefile'den coverage'e dönüşüm gibi bir veri formatından bir diğerine dönüştürme işlemine dönüşüm denir.

Kodlama süreçleri önceki bilgi işlemeleri sonucundan doğarlar ve karşılık olarak, daha karmaşık mekânsal yargıların ve çıkarımların parçaları olarak değerlendirilir. Kodlama süreci şunları içerir:
- Zeminden şekilleri ayırt etmek;
- Dokuların, ana hat şekilleri ve içsel yapısal düzenlemelerin ikisinin de, farkına varmak;
- Boyutu değerlendirmek;
- Dokuyu ayırt etmek;
- Rengin farkına varmak ve diğer özellikleri tespit etmek vb. sıralanabilir.

Mekânsal düşünce karmaşık ve sorunlu bir kavramdır. Destek sistemleri bu karmaşıklıkları düzenlemeye Kayıt altına alınmış işlem dizilişlerinin sonuçlarını takip yardım edebilirler.

Poligon topolojisi; alan ile tanımlanan toprak tipleri, bitki örtüsü, jeolojik özellikler gibi veri tipleri için kullanılan topoloji tipidir. Ağ topolojisi nehir, yol, elektrik hatları, kanalizasyon, sulama hatları gibi çizgisel olarak bir ağ oluşturan veriler için kullanılan topoloji tipidir. Cep telefonu ve anten vericileri gibi noktasal olarak belli bir kapsama alanı ifade eden ya da kuyu, çeşme gibi noktasal olarak ifade edilebilen veriler Nokta topolojisi ile ifade edilir. Diğer seçenekler ise topoloji değil analiz türüdür.

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde kentsel dokunun tespit edilmesi amacıyla yapılan çalışmalarda çözünürlük 1-10 metre arasındayken, atmosferik hareketler gibi geniş alanları gözlemlemek için kullanılan görüntülerde çözünürlük 1000 metreye kadar çıkar.

Öznitelik tablo alanlarında yer alan bilgilere ait değişken türleri özelliklerine göre belirlenir. Verilenlerden bina no ve kat adeti tam sayı (integer) olarak tanımlanır. Bina alanı ve bina çevresi ondalık (decimal) olarak tanımlanır. Apartaman adı ise metinsel bir bilgidir. Dolayısıyla bu alan metin (text) olarak tanımlanmalıdır.

Özellikle son yıllarda kişisel bilgisayarlardaki hızlı gelişme ile ticari veri tabanı uygulamalarının ve çizim programlarının kişisel bilgisayarlarda da etkili kullanılmaya başlanması ve uydu teknolojilerindeki gelişmeler sonucu, sivil alanda GPS ve uzaktan algılamanın yaygın kullanımı ve sivil amaçlar için de yüksek çözünürlük sağlanması ve hata payının azaltılması, bununla birlikte uydu görüntüleri CBS entegrasyonu ve çakıştırılması coğrafi bilgi sistemlerinin yaygınlaşmasındaki temel etkenleri oluşturmuştur.

Veriden bilgiye geçiş yapabileceğimiz üç mekânsal bağlam vardır: yaşam boşlukları, fiziksel boşluklar ve fikri (zihinsel) boşluklar. Her durumda, boşluk, veriye anlam veren yorumlayıcı bağlamı sağlar.

Birçok yazılım aracı coğrafi boşlukta ya da mekânsallaştırma yoluyla oluşturulan bazı diğer bilgi boşluklarında objeleri temsil ve manipüle etme amacıyla geliştirilmiştir. Coğrafi mekânsal bağlamda, sekiz takım araç vardır: Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ve uzaktan algılama analiz sistemleri; yer bilim analitik sistemleri; CAD sistemleri; matematiksel ve istatistiki analiz sistemleri; üretim grafik ortamları; animasyon ortamları; enformasyon görselleştirme sistemleri ve kavram haritalama araçları.