Coğrafi Bilgi Sistemleri Ara 6. Deneme Sınavı

Anahtar bilgi alanı: Verinin indekslenmesine ve sorgulamasına olanak sağlayan, veri tekrarını
engelleyen ve tablonun diğer tablolarla ilişkilendirilmesini kolaylaştıran bilgi alanına ne ad verilir?

Linn ve Petersen’in tanımladığı mekânsal yeteneğin üç kategorisi mekânsal algılama, zihinsel dönüşüm ve mekânsal görselleştirmedir.

Nehir, yol, elektrik hatları, kanalizasyon, sulama hatları gibi çizgisel olarak bir ağ oluşturan veriler için kullanılan topoloji tipidir. Bu topoloji tipinin oluşturulabilmesi için de bir takım kurallara dikkat etmek gerekmektedir. Bu kurallar aşağıda verilmiştir:
- Kesişen çizgiler kesişme noktalarından kırılmalı,
- Yollar, su şebekesi gibi network topolojisi oluşturulacak veriler tek çizgi ile ifade edilecek şekilde çizilmeli,
- Kesişen yerlerde karşılıklı çizgiler uç uca denk gelmelidir.

Nokta sayısı arttıkça RMS değeri sıfırdan uzaklaşabilir.

1950 ve 1970 arasındaki yıllar için, Christaller’in çalışması bir çok coğrafya uzmanı için ilham kaynağı, genel anlam olarak uygulanabilen ve metaforik olarak takip edilebilen bir model olmuştur. Coğrafyaya mekânsal analiz açısından yapılan yaklaşımın köşe taşlarından biri olmuştur. Birçok yerde denenmiş, kabul edilmiş, bazı yerlerde de reddedilmiştir. Dünyanın birçok yerinde planlama aracı olarak işlev görmüştür. Daha sonraki coğrafya uzmanı jenerasyonlar için bir simge haline gelmiştir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde kullanılan temel analizler; Yüzey, ağ ve yakınlık analizleridir.

Bilgi veriden, belirli bir amaçla ilgili olarak bir derece seçme, planlama ve hazırlık uygulamasıyla farklılaşır. Bilgi bir amaca hizmet eden ya da bir miktar yorumlama katılmış veriye verilen addır.

Mekânsal düşünme üç amaca hizmet eder; • Tanımlayıcı fonksiyonu; objelerin görünüşlerini ve aralarındaki ilişkileri yakalamak, muhafaza etmek ve nakletmek; analitik görevi •

Birbirine hiyerarşik olarak bağlı tablolar arasında kurulan ilişki türüne birden çoğa ilişki adı verilir. Bir tablodaki kayıtlar diğer tablodaki kayıtların alt küme verilerini içerdiğinde birden çoğa ilişki kullanılmaktadır. Örneğin iller tablosu ile ilçeler tablosu ilişkisi birden çoğa bir ilişki modelidir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler doğru değildir.

Coğrafi bilgi sistemlerinde yer alan yüzey analizleri, arazide iki nokta arasındaki düşey mesafenin hesaplanması, eğim açısından en yüksek eğimli ya da en düşük eğimli yerlerin tespit edilmesi, planimetrik alanın ve yüzey alanının, hacmin hesaplanması, kazı dolgu miktarının hesaplanması, alana ilişkin özelliklerin model üzerinde gösterilmesi, optik görünürlük analizlerinin yapılması, farklı açılardan alanın görselleştirilmesi, sanal olarak alan üzerinde uçuş yapılması gibi işlemleri kapsar.

Girdi ile kesişme nesnesinin birleşimlerinden, girdi ile kesişme nesnesinin kesiştiği bölge çıkartılarak, simetrik fark çıktısı olarak sunulmaktadır. Birleştirme işlemi konumsal ve öznitelik bilgi türleri aynı olan yan yana paftalardan üretilen veri setlerini birleştirir. Özdeşleşme, girdinin özdeşleşme nesnesi ile kesişiminde kalan poligonlar, girdiye eklenmektedir. Kesişme, girdi ile kesişme nesnesinin geometrik kesişimlerini çıktı olarak sunmaktadır. Güncelleme ise girdi ile güncelleme nesnesinin geometrik olarak birleşiminde güncelleme nesnesinin geometrisi ve öznitelik bilgileri girdiye eklenerek, çıktı olarak sunulmaktadır.

poligonlara otomatik düzeltme yapan bir yazılım bulunmadığı için poligontopolojisinde böyle bir seçenek bulunmaz. Diğer maddelerde doğru ifadeler verilmiştir. 

Simetrik fark (symmetrical difference): Girdi ile kesişme nesnesinin birleşimlerinden, girdi ile kesişme nesnesinin kesiştiği bölge çıkartılarak, simetrik fark çıktısı olarak sunulmaktadır

temel konuma dayalı sorgu araçları; 

kesişenleri seç (intersect)
• belirli uzaklıkta olanları seç (within a distance of)
• içine düşenleri seç (within)
• tümüyle içine düşenleri seç (completely within)
• içinde olduğunu seç (contain)
• tümüyle içinde olduğunu seç (completely contain)
• sınırına dokunanları seç (touch the boundary of)
• ortak kenar paylaştıklarını seç (share a line segment)
• benzeşenleri seç (identical to)

olarak sıralanmaktadır.

Eş yükselti eğrilerinden elde edilen ve arazi yapısını ifade etmek için kullanılan veri formatına düzensiz üçgen ağ (TIN) adı verilir. Yüzeyde oluşturulan üçgenlerin her bir köşe noktasının x,y,z koordinatları modellenerek oluşturulur. Sayısal Arazi Modelleri (DEM) genellikle TIN veri formatı kullanılarak üretilir.

CBS’de temel analizler genel olarak şu şekilde gruplanabilir:
- Yüzey analizleri
- Ağ analizleri
- Yakınlık analizleri.

Etiketleme işleminde kullanılan bilgisayarın fontlarının yanı sıra, yazılımın font kütüphanesini de kullanmaktadır. Diğer şıklarda yer alan ifadeler veri görüntüleme işlemleri yapmamaktadır.

konumsal veriler doğal yeryüzü nesneleri (dere, ağaç, vb.), insan yapımı nesneler (yol, bina, vb.) ve ya yeryüzünde görülmeyen ancak haritalar da gösterilmesi gereken arazi bölümleri (ülke sınırı, parsel vb.) olabilir.

İnsanların uygulayabileceği mekânsal dönüşümlerin bazıları şunları içermektedir.
- Perspektif değişimi (referans çerçevesi)
- Yönelim değişimi (zihinsel rotasyon)
- Şekillerin dönüşümü
- Büyüklük değişimi
- Bütünün hareketi
- Parçaları yeniden yapılandırma
- Yaklaşma ya da uzaklaşma
- Karar verme
- Çevrinme.

CBS kullanımında farklı kişilerle elektronik ortamda verilerin paylaşılması, verilen kararlarda hata payının son derece az olması; Verilere kolaylıkla ulaşılabilmesi ve gerektiğinde analiz edilmesi mümkün olabilmektedir. 

Ancak veriler herkese açık değildir, sadece paylaşılan, yetkilendirilen kişiler erişebiliri.