Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Ara 14. Deneme Sınavı

Yanıt Açıklaması:

Melih Cevdet Anday "Garip Şiir Akımı"nın temsilcilerindendir. Garip şiir akımının özelliklerinden biri de şiirin ölçüsüz ve uyaksız oluşudur. Doğru yanıt: B'dir.

Yanıt Açıklaması: Onun fliirinin ana özelliklerini flöyle belirtebiliriz: 1. fiiirin görünüflünü (basamakl› dizeler, büyük-küçük harfleri geleneksel anlay›fltan farkl› kullanma, ayn› sayfa ve fliirde farkl› puntolardaki harfleri bir arada kullanma) özel bir dikkat ile örme, 2. ‹çeri¤e uygun bir ses düzeni oluflturma (“Makinalaflmak” fliirindeki “trrrrrum/trrrrrum/trrrrum/trak tiki tak” gibi makine taklidi ses ö¤elerini kullanmas› ve daha baflka örnekler), 3. Sinemotografik bir anlat›m› benimseme (meselâ, “Salk›msö¤üt” fliirinde yerde kalan askerin atl›lar›n uzaklaflmas›n› izleyifli; “atl›lar atl›lar k›z›l atl›lar” dizesinin, her bir sat›rda k›salt›larak “at” sözcü¤üne kadar indirilmesi ile görüntü ve ses ögelerini birlikte kullanan bir sinema imgesi oluflturur ve bu anlat›m tarz›n› Memleketimden ‹nsan Manzaralar› kitab›ndaki fliirlerde de kullan› r.), 4. fiiir, roman, öykü, tiyatro, senaryo gibi edebiyat türlerinin birbirine z›t özellikler tafl›yan ö¤elerini bir araya getirme; hem birimi (m›sra-› bercesteyi), hem de bütünü gözeten, hem solo hem de orkestra oluflturmay› amaçlayan yap›, 5. fiiirlerinin bütünü aç›s›ndan bak›ld›¤›nda hem modernist, hem geleneksel ö¤eleri 4. Ünite - Nâz›m Hikmet ve Toplumcu Gerçekçi fiiir 67 kullanmaktan kaç›nmama, 6. Bütün bunlar› birlefltiren bir zemin olarak biçim ve içerikte Marksist dünya görüflünü fliir anlay›fl›n›n temeline oturtmak.

Yanıt Açıklaması:

Bütün bunlara karşın 1910-23 arası süreçte Türk şiirinin genel eğilimi aruzdan heceye doğru olmuştur. Dönemin üç büyük şairi, Mehmed Âkif, Yahya Kemal ve Ahmet Hâşim’in aruzla yazmaya devam etmesine, bir çok şairin hem aruzu hem heceyi birlikte kullanmasına karşın Cumhuriyet’e doğru yaklaştıkça edebiyat tarihlerinde beş hececiler, on hececiler gibi adlarla anılan hecenin ilk kuşağı diyebileceğimiz kuşağın şairleri hecenin Türk şiirinin bu dönemindeki yaygın ölçüsü olmasını sağlamışlardır.

Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Orhan Veli ve arkadafllar›n›n bu tutumu yaln›zca içerikle s›n›rl› kalmad›. fiiir üzerine yazd›klar› yaz›larda ve söyleflilerde “eskiye ait olan her fleye karfl› ç›kmak” ifadesiyle özetlenebilecek bir tav›r tak›nd›lar.

Yanıt Açıklaması:

Dönemin en etkili hareketi Türkçülük akımıdır. Üstelik Türkçülük ideolojisi, Osmanlıcılık ve İslâmcılık akımlarının tersine edebiyat alanında ortaya çıkıp daha sonra siyasal bir nitelik kazanmıştır. Tanzimat’ın ilk kuşağında görülen edebiyatın dilinin sade Türkçe olması gerektiği yolundaki görüşler ve Şemseddin Sami, Ahmed Vefik Paşa gibi edebiyatçıların Türk dili üzerinde yaptığı çalışmalar Türkçülüğün bireysel ve bilimsel öncülleri arasında sayılır. II. Merutiyet’ten sonra gerek İttihat ve Terakki iktidarının desteği, gerekse tarihsel koşullar Türkçülüğün bir ideoloji olarak gelişmesini sağlamıştır. Türkçülük düşüncesinin iki temel yönü bulunmaktadır. Bir yandan “bütün Türkleri birleştirmek” amacını, öte yandan da “halka dönüş” eğilimini birlikte içeren bir nitelik taşır.

Yanıt Açıklaması:

Cumhuriyet’in kuruluşunun hemen öncesinden itibaren ise kimlik oluşturucu bir olgu olarak Anadoluculuk; İslamcılık, Osmanlıcılık ve Turancılık anlayışlarına tepki biçimini almıştır. Buna göre Anadoluculuk, din ve soy etkenlerinin dışında Anadolu’nun maddî ve manevi gerçekliğini esas alan bir Ulusçuluk biçimidir.

Yanıt Açıklaması:

Nâzım Hikmet’in yaşamını ve düşünce dünyasını etkileyen önemli olaylardan birisi 1921 yılında Millî Mücadele’ye katılmak üzere bir grup arkadaşıyla birlikte geçtikleri İnebolu’da gerçekleşmiştir. Burada Ankara hükümetinin iznini beklerken Almanya’dan gelen Spartakistlerle tanışır. Bu grup içerisindeki Sadık Ahi’nin (Mehmet Eti) anlattığı Bolşevik Devrimi, Marks, Engels, sosyalizm, sınıf çatışmasına dair görüşlerden etkilendiği anlaşılan Nâzım Hikmet, kısa sürede bu düşünceleri benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması:

Nazım Hikmet Ran Selanik'te dünyaya gelmiştir.

Yanıt Açıklaması:

Orhan Veli'nin "Eskiler Alıyorum" başlıklı şiiri Ahmet Hâşim’in şiir anlayışının ve şiirlerinin içini boşaltarak yıpratma amacı taşımaktadır. Şiiri, “sözle musıki arasında, sözden ziyade musıkiye yakın” bir ara dil alarak gören Ahmet Hâşim’in şiir görüşünü alaya almaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Metafizik terimi ilk defa Aristoteles’in eserlerini derleyip tasnif ederek kitaplaştıran Andronikos tarafından ünlü filozofun ProtePhilosophia(ilk Felsefe) adlı eserine Meta ta Physika(“Fizikten sonra gelen” anlamında metafizik) adını vermesiyle kullanılmıştır.

Yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması:

II. ve III. özellikler Ahmet Haşim’e aittir.

Yanıt Açıklaması:

23 Temmuz 1908 günü ilan edilen ve kimi araştırmacılar tarafından I. Dünya Savaşı’nı sonlandıran Mondros Mütarekesi’ne (1918) kadarki on yıllık süreyi; kimi araştırmacılar tarafından ise Cumhuriyet’in kurulduğu 1923 tarihine kadarki on beş yıllık süreyi belirtmek üzere kullanılan “II. Meşrutiyet dönemi” ifadesi Türk tarihinin belki en kısa, fakat en karmaşık süreçlerinden birisini anlatır.

Yanıt Açıklaması:

Servet-i Fünun’un eş anlamlısı Edebiyat-ı Cedide’dir.

Yanıt Açıklaması:

Memleket edebiyatı şiir anlayışına karşı çıkarak bir araya gelen genç şairlerin oluşturduğu Yedi Meşale toplaşması kısa ömürlü edebiyat etkinliklerinden birisi olarak kalmıştır.

Yanıt Açıklaması:

Osmanlıcılık akımının temel hedefi parçalanmayı önlemek için Osmanlı imparatorluğu’ndaki bütün

unsurların din, dil, ırk ayırımı gözetmeksizin eşitliğini sağlamaktır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Onun şiirinin ana özelliklerini şöyle belirtebiliriz:

1. Şiirin görünüşünü (basamaklı dizeler, büyük-küçük harfleri geleneksel anlayıştan farklı kullanma, aynı sayfa ve şiirde farklı puntolardaki harfleri bir arada kullanma) özel bir dikkat ile örme,
2. İçeriğe uygun bir ses düzeni oluşturma (“Makinalaşmak” şiirindeki

“trrrrrum/trrrrrum/trrrrum/trak tiki tak” gibi makine taklidi ses öğelerini kullanması ve daha başka örnekler),

3. Sinemotografik bir anlatımı benimseme (meselâ, “Salkımsöğüt” şiirinde yerde kalan askerin atlıların uzaklaşmasını izleyişi; “atlılar atlılar kızıl atlılar” dizesinin, her bir satırda kısaltılarak “at” sözcüğüne kadar indirilmesi ile görüntü ve ses ögelerini birlikte kullanan bir sinema imgesi oluşturur ve bu anlatım tarzını Memleketimden İnsan Manzaraları kitabındaki şiirlerde de kullanır.),
4. Şiir, roman, öykü, tiyatro, senaryo gibi edebiyat türlerinin birbirine zıt özellikler taşıyan öğelerini bir araya getirme; hem birimi (mısra-ı bercesteyi), hem de bütünü gözeten, hem solo hem de orkestra oluşturmayı amaçlayan yapı,
5. Şiirlerinin bütünü açısından bakıldığında hem modernist, hem geleneksel öğeleri kullanmaktan kaçınmama,
6. Bütün bunları birleştiren bir zemin olarak biçim ve içerikte Marksist dünya görüşünü şiir anlayışının temeline oturtmak.

Yanıt Açıklaması:

Başta edebiyat dilinin konuşulan Türkçeye dayandırılması, hece vezninin şiirin asıl ölçüsü olmasının sağlanması ve millî, tarihî konuların işlenmesinin çoğalması Türkçülük akımının edebiyattaki en önemli etkileridir. IV. madde, toplumcu gerçekçi şiir anlayışının bir özelliğidir.

Yanıt Açıklaması:

Tanzimat döneminin başından itibaren edebiyat ve yazı hayatında giderek artan bir sıklıkla görülmeye başlanan ve daha çok memleket sorunları konusunda söz söyleme hakkına, seçme (ve seçilme) yeteneğine sahip nitelikli kitle anlamlarında kullanılan “halk” kavramı, bu dönemde içerik değiştirmeye başlamıştır. Milli edebiyat, halkı yalnızca parlamenter yönetimin dayanağı olarak görmekle kalmıyor, aynı zamanda aydınların ve devletin her türlü faaliyetinin kaynağı olarak yönelinmesi gereken bir potansiyel değer biçiminde algılıyordu. Yani güncel politik ihtiyaçları karşılayan bir kavram olmaktan ulusu oluşturan değerlerin kaynağı biçimine dönüşmekte, böylece millet kavramının oluşmasına zemin hazırlamaktaydı. Cumhuriyet’ten sonra kavram hem yönetimin dayanağı olmak bakımından hem de “sınıfsız kaynaşmış” bir kitle anlamını da içeren millet kavramı ile yakın bir anlam alanı içerisinde sıklıkla kullanılacaktır.

Yanıt Açıklaması: 1922’de yazd›¤› “Açlar›n Gözbebekleri” adl› bu fliir, özellikle biçimiyle Türk edebiyat›nda bir yenilik öncüsü olarak karfl›lanm›flt›r: