Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri Final 7. Deneme Sınavı

Meşrutiyet’ten sonraki Türk şiirinde pek çok sosyal konunun işlendiği de görülmektedir. “Mehmed Âkif’in şiirleriyle İslâmcılık, Tevfik Fikret ve Abdullah Cevdet’in şiirleriyle Batıcılık düşünceleri de bu dönem edebiyatında yansımasını bulmuştur.

  Turgut Uyar’ın ilk şiir kitabı Arz-ı Hal (1949) ve ikinci kitabı Türkiyem (1952) hece ölçüsü kalıplarını da kullanan, memleket edebiyatı şairlerini andırır biçimde Anadolu motişerini işleyen denemelerdir. Üçüncü kitabı Dünyanın En Güzel Arabistanı’ndan (1959) başlayarak İkinci Yeni anlayışıyla yazdığı şiirleri Tütünler Islak (1962), Her Pazartesi (1968), Divan (1970), Toplandılar (1970), Kayayı Delen İncir (1981) ve toplu şiirleri olarak eklemelerle birlikte Büyük Saat (1984) adlı kitaplarında topladı. Doğru cevap E’dir

Melih Cevdet Anday, Metin Eloğlu, Behçet Necatigil gibi şairlerin 1950’lerin ilk yarısından itibaren çıkardıkları şiir kitaplarındaki kimi dizelerin Garip’le İkinci Yeni arasında bir geçiş sağladığı belirtilir. İkinci Yeni’nin en önemli temsilcilerinden olduğu tartışmasız kabul edilen şairlerden Ece Ayhan ise İkinci Yeni’nin “parasız yatılılar” eliyle kurulduğunu ve Türk edebiyatındaki ilk “sivil şiir” olduğunu; aynı şekilde bu şiirin öncülüğünü Sezai Karakoç ve Cemal Süreya’nın yaptığını belirtir. İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan ve Ülkü  Tamer’i İkinci Yeni’nin temsilcisi olarak kabul etmek ve diğerlerinin bu hareketin etkilerini, özelliklerini taşıdığını belirtmek yerinde olacaktır. Bu arada öncü kadro içinde adı sayılan Sezai Karakoç’un hem dünya görüşü hem de şiir anlayışı bakımından zaman içerisinde, diğerlerinden farklı olduğunu ortaya koyarak kendi şiir çizgisini bağımsız bir akıma dönüştürmüştür. Doğru yanıt B’dir.

"Şiir tamamıyla manadan ibarettir. Mana fikirle karıştırmamalıdır. Şiirin manayla ilişkisi olduğu ne kadar kesinse, fikir ile ilişkisi olmadığı da o derece kesindir. Fikir söylemek nesrin yahut nazmın işidir, şiirin değil.” sözleri Orhan Veli Kanık'a aittir. Bu nedenle yanıt C'dir.

Sezai Karakoç, geleneği uygarlık birikimi olarak düşünür ve uygarlıkla din arasında kopmaz bir bağ görür. Ona göre gelenek, en başta, ilk insan ve peygamberden başlayarak son peygambere kadar uzanan semavî din çizgisidir. Karakoç her uygarlığın bir dine dayandığı düşüncesindedir. Bu bakımdan da bizim geleneğimiz olarak düşünülecek kavram İslâm uygarlığıdır. “Diriliş” adıyla kavramlaştırdığı genel düşüncesi, geleneğin güne ve geleceğe taşınması hedefine dönüktür.

Yanıt D olmalıdır.

Metafizik terimi ilk defa Aristoteles’in eserlerini derleyip tasnif ederek kitaplaştıran Andronikos tarafından ünlü filozofun Prote Philosophia (İlk Felsefe) adlı eserine Meta ta Physika (“fizikten sonra gelen” anlamında metafizik) adını vermesiyle kullanılmıştır.

Sezai Karakoç 

İkinci Yeni olarak adlandırılacak şairlerin, Garip şiir anlayışına bir tepki  olarak ortaya  çıktıkları kabul  edilir.

Özellikle çocuk duyarlılığını metinlere yansıtması Ülkü Tamer'in şiirlerinin karakteristiklerinden birini oluşturur. Doğru cevap E'dir.

Mistisizm Türkçede genellikle gizemcilik sözcüğü ile ifade edilmekte ise de kavram tam olarak karşıladığını söylemek zordur. Ayrıca mistisizm özellikle Fransız filozofu Henry Bergson tarafından sezgi kavramıyla ilişkilendirilmiş ve “sezgi, bizi bir varlığın, dışımızdaki bir objenin içine sürükleyen zihnî sempatidir. Böylece içimizdeki şuurla dışımızdaki eşya aynîleşmiş olur. Sezgi, şuurla eşya arasındaki farkı ortadan kaldırıyor.” şeklinde tarif etmiştir Görülüyor ki temelde fizikî ve maddî alanın dışında bir varlık alanı olduğu kabulüne dayanmak metafizik ile mistik kavramlarının ortak yönünü oluşturuyor. Buna karşılık metafizik, felsefenin bir kolu veya bölümü olarak düşünce mantık ve muhakeme yolu ile fizikötesi alana yönelirken, mistisizm daha ziyade ruhsal, sezgisel bir kavrayış tecrübesi niteliği taşıyor.

Açıklamadan da anlaşılacağı üzere cevap A seçeneğidir.

1970-1980 arası Türk şiirinin genel görünümü siyasal söylemin ve buna bağlı düşünsel eylemin, poetik niteliği geriye ittiği bir dönem olmuştur. Edebiyatın arka planını ve kültürel ortamı büyük ölçüde toplumu belli siyasal görüşler ve düşünüşler uğruna dönüştürme amacı belirlemiştir. İdeolojiler bu dönem şiirinin temel belirleyeni olmuştur.

 Attila İlhan ilk kitabı Bir Ermeni General’de Orhan Veli ve Attilâ İlhan'ın yanısıra İkinci Yeni şiirinin etkisi görülür

Şiir anlayışı bakımından Sezai Karakoç ve Necip Fazıl çizgisinde yer alır. Ona göre şiir, insandan ve maddeden bağımsız bir varlığa sahiptir. Şair ise adeta bir baraj suyunu tutan bent gibi şiiri insanlığa ulaştıran bir kanal, bir araçtır. Şiirin bu bağımsız varlığına dışarıdan bir müdahalenin, bir dayatmanın olmaması gerektiği konusundaki düşünceleriyle gerçeküstücülere yaklaşan şair, şiirin metafizik niteliği konusunda onlardan ayrılır. Şiir de tıpkı insan gibi Yaratan’a doğru bir yönelme içerisindedir. Metafiziksiz şiir olmaz. Şiir maddenin ördüğü duvarların ve perdelerin arkasını kurcalama işidir. (Taşçıoğlu, 2008:27 vd.) Gerçeküstücü öğelerle destansı söyleyişin rahat ve geniş sesi onun şiirlerinin çekiciliğini oluşturan faktörler arasındadır. Özellikle İşaret Çocukları (1967) adlı ilk kitabındaki şiirlerinde adeta art arda patlayan seri şaş etkisi yaratan şaşırtıcı, özgün imge sağanağı onu kuşağı arasında ve Türk şiirinde öne çıkaran özelliklerinin başında gelir. Yanıt D seçeneğidir.

İsmet Özel 1980'den önce adı duyulan bir şairdir.

Yönelişler dergisi çevresinde başlayan ve şiirin poetik değerlerini önde tutan oluşum, derginin sayfalarında farklı ideolojik tavırlara sahip olsalar bile şiirin kendi iç kalite öğelerini önde tutan şairlere de yer vermesiyle dönemin şiirinin bu yönde, saf şiir anlayışına bağlı olarak biçimlenmesinde önemli rol oynamıştır.

1980’lerde yazılan Türk şiirinin genel özelliği 12 Eylül darbesinin ardından toplumsal-siyasal ortamın  değişmesine paralel olarak şiir anlayışının söylevci-slogancı anlayıştan saf şiire doğru değişmesidir. Özellikle Yönelişler dergisi çevresinde başlayan ve şiirin poetik değerlerini önde tutan oluşum, derginin sayfalarında farklı ideolojik tavırlara  sahip  olsalar  bile  şiirin kendi  iç kalite  öğelerini  önde  tutan şairlere de yer vermesiyle dönemin şiirinin bu yönde, saf şiir anlayışına bağlı olarak biçimlenmesinde  önemli  rol oynamıştır.

Yönelişler dergisini Şiir Atı, Poetika, Sombahar gibi dergilerin aynı yöndeki tavırları izlemiş ve imgeyi temel  alan  şiir anlayışı  dönemin karakteri durumuna  gelmiştir.

“Yorgun” adlı ilk şiirini Yelken dergisinde yayımladı (1963). Daha sonra Türk Dili, şiir Sanatı, Papirüs, Yeni Dergi gibi yayın organlarında şiirlerini yayımlamaya devam etti. Ataol Behramoğlu’yla birlikte Halkın Dostları (1970-72) dergisini çıkardı. Yaşadığı iç hesaplaşma ve dönüşümden geçtiği 70’lerin ortasından sonra ise Diriliş, Mavera, Dergâh dergilerinde ürünleriyle göründü. 1974’ten sonra Müslüman olduğunu açıkladı ve eski Marksist çevresinden uzaklaştı. şiirlerini Geceleyin Bir Koşu (1967), Evet İsyan (1969), Cinayetler Kitabı (1975), şiirler 1962-74 (1980), Celladıma Gülümserken Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar (1984), Erbain/Kırk Yılın şiirleri (1987), Bir Yusuf Masalı (2000), Of Not Being A Jew (2005) adlı kitaplarında yayımladı. şiir üzerine düşüncelerini aktardığı şiir Okuma Kılavuzu (1980) ve toplumsal kültürel konulardaki çok sayıda deneme kitabıyla İsmet Özel, son dönem Türk edebiyatının en çok ilgi çeken imzalarından birisi oldu. Doğru cevap C’dir

Şiirde Orhan Veli, hikayede Sait Faik ve romanda Orhan Kemal “küçük adam”ların hayatlarını ortaya koyarlar. Sait Faik’in, “Dostlarımı, sevdiklerimi çarşı içlerinin kara çocuklarından seçtim. Her umumi, herkese açık yol, ahçı dükkânı, bahçe, kır benim oldu. Köylülerle beraber demir parmaklıklarına asılıp belediye gazinosunda saz dinledim.” şeklindeki sözleri edebiyatın bu yeni kaynağını gösterir. Orhan Veli’nin şiirleri, hem mekânsal hem de tematik bağlamda Sait Faik’in öykülerinin simetrisidirler.

İlhan Berk’in 1935-55 yılları arasında yazdığı İstanbul Kitabı (1947), Günaydın Yeryüzü (1952), Türkiye Şarkısı (1953), Köroğlu (1955) adlı kitaplarında topladığı şiirler, toplumcu anlayışla yazılmış ürünlerdir.  1958 yılında yayımladığı Galile Denizi ’ndeki şiirleriyle birlikte İkinci Yeni ve modern dünya şiiri anlayışı ile yazmaya başlamıştır. Doğru cevap A'dır.

80 sonrası şairleri imgeyi ve sesi önceleyen genel bir şiir ortamı içerisinde kendi  bireysel ürünlerini ortaya koyarken Türk Şiirinin önceki dönemlerdeki verimlerinden yararlanmayı ihmal etmeyen ve etkilenme endişelerine kapılmayan bir şairler kuşağı temsilcileri olarak 1980 sonrası  şairlerinin  her biri, bu genel çerçeve içerisinde kendi  şiirini kurmaya çalışmıştır. Şiirin estetik ve poetik değerini  önde tutan, buna karşılık hem yöneldikleri kaynaklar, hem ideolojik tutumları, hem de şiirlerinin  yapı  özellikleri  bakımından birbirinden farklılaşan  çeşitliliği, bu  kuşağın en  dikkat  çekici özelliğidir.