Dil Felsefesi Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Russell’a göre bir terimin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
boşluğu |
yüklemi |
öznesi |
zarfı |
göndergesi |
Daha önce söylediğimiz gibi Russell Frege’nin anlam ile gönderme arasındaki ayrımını kabul etmez. Terimlerin iki değil tek bir semantik değeri bulunur Russell’a göre; kısaca bir terimin anlamı göndergesidir.
2.Soru
Aşağıdakilerden Kuhn’un kavramsal çerçeve kavramı ile doğrudan ilişkisi olmayan hangisidir?
İki kavramsal çerçeve arasında her durumda kayıpsız bir çeviri yapamayız. |
Kavramsal çerçeve bize bir dünya görüşü sunar. |
Newton fiziğinin kavramsal çerçevesinde bir cismin kütlesi sabittir. |
Einstein fiziğinin kavramsal çerçevesinde bir cismin kütlesi enerjiye göre değişir. |
Dünyayı nesnel bir biçimde olduğu gibi açıklayacak mutlak bir kavramsal çerçeve bulunur. |
Batlamyus’ un bu kavramsal çerçevesi Kopernik sonrası özden değişti. Bu değişim tüm evreni algılamamızı etkileyecek düzeyde bir değişimdi Kuhn’a göre.
3.Soru
Austin'in söz edimleri kuramı Paul Grice'ın hangi kavramıyla ilişkilidir?
Dil oyunları. |
Sözel ima. |
Etkisöz edimi. |
Düzsöz edimi |
Dünya görüşü |
Bakkala girip “ekmek var mı? “ diye sorduğumuzda normal koşullar altında amacımız bakkalda ekmek bulunup bulunmadığına dair merakımıı gidermek değildir. Bu soruyu sorarak aynı zamanda ekmeğe gereksinimimizin olduğunu ve ekmek satın almak istediğimizi de ima etmiş ouruz. Austin, bu bağlamda, Paul Grice'ın "sözel ima" kavramıyla ilgilenmiştir.
4.Soru
Bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önerme aşağıdakilerden hangisidir?
Doğrudan önerme |
Tekil önerme |
Tek önerme |
Birincil önerme |
Öncül önerme |
Bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önermelere günümüzde tekil önerme adı verilmektedir.
5.Soru
Frege’ye göre bir özel adın gönderme yapabilmesi için bir anlamı olmalıdır; bu anlam da ancak aşağıdaki nesnenin hangi betimlemesi ile dile getirilebilir?
Çoğul |
Tekil |
Belirli |
Belirsiz |
Önermesel |
Frege’ye göre bir özel adın gönderme yapabilmesi için bir anlamı olmalıdır; bu anlam da ancak o nesnenin tekil bir betimlemesi ile dile getirilebilir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kripke'nin Doğrudan Gönderim Kuramı'na aynı zamanda Tarihsel Gönderim Kuramı denmesinin nedenini açıklamaktadır?
Sözü edilen adın geçmişte yaşayan bir kişi olmak zorunda olması |
Sözü edilen adın tarihe dayanması sebebiyle nedensellik zinciri oluşması |
Dil felsefesinin tarihinin eskilere dayanıyor olması |
Kripke'nin örneklerindeki adların tarihi karakterler olması |
Doğrudan Gönderim Kuramı'nın geçmiş bilgilere dayanması |
Bir bebeği, annenin adlandırması ile daha sonra bu adı kullanması arasında bir nedensellik ilişkisi oluşur; bu adı ondan duyan bir başkası da adı kullanırken annenin
kullanımı ile bir nedensellik ilişkisi içine girer. Başka bir deyişle; anneden bir adı duyması onun daha sonra bu adı kullanmasına “neden” olur. Bu şekilde kişiden kişiye
geçer. Eğer sözünü etmek istediğimiz kişi tarihten birisiyse bu zincir çok daha karmaşık olacak ve çok daha uzun bir süreyi kapsayacaktır. Örneğin “Aristoteles” adı ile Antik çağın meşhur bir filozofuna gönderme yapabilmemiz için bu adı belirli bir bağlamda kullanmamız ile o filozofun ilk adlandırılması arasında bir nedensellik bağı olmalıdır. Bu zincir tarihsel bir süreci kapsadığı için bu kurama “Tarihsel Gönderim Kuramı” da denmektedir. Doğru cevap B'dir.
7.Soru
"x ahşaptır" ifadesi hangi kavramla açıklanabilir?
Betimlemeler kuramı |
Eşgöndergeli terim |
Varlık tümceleri |
Önermesel fonksiyon |
Bilgi kavramı |
Tümeller herkes tarafından kavranabildikleri için dilin ortak yanını oluştururlar. Russell yüklemlerin boşluklarını belirtmek için “değişken” kullanır. Basit özne/yüklem biçimindeki bir tümcenin öznesini çıkarıp yerine “x” harfini koyduğumuzda, dile getirdiğimiz şeye Russell “önermesel fonksiyon”, buradaki “x” harfine de “değişken” diyor.
8.Soru
Russell, "tikeller arasındaki benzerliklerden bir tümelin bilgisine varmayı" nasıl tanımlamıştır?
Dogrudan tanışıklık |
Soyutlama |
Şeylerin bilgisi |
Doğruların bilgisi |
Betimleme yollu bilgi |
Tikeller arasındaki benzerliklerden bir tümelin bilgisine varmaya Russell “soyutlama” (abstraction) der.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi zorunlu imleyicidir?
Dairenin çapı |
Türkiye’nin başkenti |
En kalabalık şehir |
Masanın rengi |
Araç lastiğinin boyutları |
Kripke’ye göre özel adlar zorunlu imleyicilerdir. Betimlemeler ise olumsal imleyicilerdir. Bir ad zorunlu imleyici ise her olanaklı dünyada aynı şeye gönderme yapar. B şıkkına baktığımızda dairenin çapı denildiğinde dünyanın her yerinde herkes aynı şeyi anlayacaktır. Burada bir betimleme yoktur özel ad gibi işlev görmektedir. Kripke’ye göre eğer bir terim farklı olanaklı dünyalarda farklı nesnelere gönderme yapıyorsa o terim olumsal imleyicidir. Yani tekil betimlemeler olumsal imleyicilerdir. Diğer şıklarda tekil bir nesnenin betimlemesi olduğu için olumsal imleyicilerdir. Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Dil kuramında formların diğer adı nedir?
Eş anlam |
Zıt anlam |
Tümel |
Soyut ifade |
Nesne |
Formların eş anlamısı tümellerdir.
11.Soru
A priori önermeler ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Tüm a priori önermeler zorunludur. |
Tüm a priori önermeler olumsaldır. |
Bir önermenin a priori olması demek o önermenin duyu deneyimine başvurmadan bilinebilir olması demektir. |
A priori önerme dünyanın “rastlantısal” olgularına dair olamaz. |
A priori önermeler salt akıl yoluyla bilinebilir olanlardır. |
Tüm a posteriori önermeler olumsaldır.
12.Soru
Russell dil kuramında, ilginç şekilde hangi kavrama yönelik varsayımlarda bulunmuştur?
Varlık |
Semantik |
Politika |
Sanat |
Bilgi |
Bu kuram her ne kadar felsefe tarihine bir dil kuramı ya da semantik bir kuram olarak geçmişse de, kuramın özellikle bilgi kavramına dair önemli varsayımları bulunur. Bunun nedeni Russell’ın dil üzerine geliştirdiği semantik kuramını büyük ölçüde bilgi kuramına dayandırmasıdır.
13.Soru
Austin soru sormak eylemini nasıl tanımlar?
söz edimi |
söz dizimi |
dil oyunu |
dil yapısı |
söz oyunu |
Austin soru sorma eylemini söz edimi olarak tanımlamıştır. Doğru cevap A'dır.
14.Soru
I. Angkor Wat bir tür tapınaktır.
II. Öyle bir X tapınağı vardır ki Kamboçyadadır.
III. Eğer bir Y tapınağı Kamboçyada ise o tapınak X'tir.
IV. X tapınağı Angkor Wat'tır.
V. X tapınağı dünyanın en büyük tapınağıdır.
Russel'ın belirli betimlemeler kuramına göre, "Kamboçyadaki tapınak Angkor Wat'tır" tümcesini üstteki şekilde analiz ettiğimizde hangisi "Kamboçyadaki tapınak" betimlemesinin belirsiz olduğunu göstermektedir?
I |
II |
III |
IV |
V |
Kısaca dil sayesinde doğrudan tanışıklık yoluyla bilebildiğimiz tümelleri kullanarak doğrudan bilemediğimiz dünya üzerine düşünebilir ve bunlar üzerine konuşabilir hale geliyoruz. Dil aracılığıyla bildiklerimiz cinsinden bilmediklerimizi betimleyebiliyoruz. Bunu yapmanın iki yolu bulunur; betimleme genel bir yapıda ise ve tekil bir nesneyi betimlemiyorsa buna Russell “belirsiz betimleme” (indefinite description) diyor. Eğer tekil bir nesnenin betimlemesini yapıyorsak da bu türe Russell “belirli betimleme” (definite description) diyor. Kamboçyada sadece tek bir tapınak varolmayacağına göre doğru cevap III. maddedir.
15.Soru
Ontolojinin temel bir problemi olarak ortaya çıkmış ve tarih boyunca sorunun çözümüne yönelik ilginç varlık kuramlarının gelişmesine neden olan en etkili kuram aşağıdakilerden hangi kuramcıya aittir?
Russell |
Frege |
Grice |
Meinong |
Kripke |
ontolojinin temel bir problemi olarak ortaya çıkmış ve tarih boyunca sorunun çözümüne yönelik ilginç varlık kuramlarının gelişmesine neden olmuştur. Bunlar arasında en etkili olanı Meinong’a aittir.
16.Soru
Kripke’ye göre aşağıdakilerden hangisi bir olumsal imleyicidir?
3'ün küpü |
Ziya Gökalp |
Erol Güngör |
İslamiyetin son peygamberi |
Saul Aaron Kripke |
O¨zel ad zorunlu imleyicidir, betimleme ise olumsal imleyicidir.
17.Soru
Ali, mantık dersinin vize sınavından 100 alan tek kişidir ve Ali ile Ayşe tanışmaktadırlar. Bu durumda (1)"Ayşe Ali'yi tanımaktadır." ve (2)"Ayşe mantık dersinin vize sınavından 100 alan kişiyi tanımaktadır." cümlelerinin Russell'a göre aynı anlamda olmamalarının nedeni nedir?
Aynı göndergeye işaret etmezler. |
Ayşe'nin mantık dersinin vize sınavından 100 alan tek kişinin Ali olduğunu bildiği açık değildir. |
"Ali" bir belirli betimleme olduğu halde "mantık dersinin vize sınavından 100 alan kişi" belirsiz bir betimlemedir. |
"Ali" basit bir terimken "mantık dersinin vize sınavından 100 alan kişi" kompleks bir terimdir |
Göndergeleri aynı olduğu halde sunum biçimleri farklıdır. |
"Ayşe" özel ismi ve "mantık dersinin vize sınavından 100 alan kişi" belirli betimlemeleri tek başlarına gönderme yapmazlar ve tümce içinde yer aldıklarında da varlık yüklemi ve önermesel fonksiyonlar cinsinden çözümlenirler. Russell'a göre bir ifadenin anlamı göndergesi olduğu ve bu iki cümle aynı göndergeyi işaret etmediği için anlamları da aynı olamaz. E şıkkı doğru olduğu halde Frege'nin kuramında geçerlidir.
18.Soru
Bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önermelere günümüzde ne ad verilir?
Birincil önerme |
Çoğul önerme |
Tekil önerme |
Karmaşık önerme |
Doğrudan önerme |
Özel ad ya da zamir ile gönderme yap›lan bir insanın, ya da bir masanın önermenin parçası olduğu türde önermeler vardır bu kurama göre. Bu tür önermelere, yani bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önermelere günümüzde “tekil önerme” (singular proposition) adı veriliyor.
19.Soru
Eğer bir kişiyi ya da nesneyi doğrudan göstererek “bunun adı ... olsun” diye adlandırma yapıldıysa bu adlandırma aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?
Gösterim yollu |
Çıkarım yollu |
Zincirleme yollu |
Betimleme yollu |
Özellik yollu |
Eğer bir kişiyi ya da nesneyi doğrudan göstererek “bunun adı ... olsun” diye adlandırma yapıldıysa bu adlandırma gösterim yolludur. Doğru cevap A seçeneğidir.
20.Soru
Göndergesi hakkında yalnızca tek bir şey bildiğiniz bir özel ad örneği düşünün. Bu özel ada X diyelim. Adın göndergesi hakkında bildiğiniz o tek şeye de Y diyelim. Şimdi kendinize şu soruyu sorun: X, Y olmayabilir miydi? Yanıtınız “evet” ise bu iki terim eşanlamlı olamaz.
Yukarıdaki açıklama aşağıdaki kuramlardan hangisine karşı çıkmaktadır?
Betimlemeci Gönderim Kuramı |
Doğrudan Gönderim Kuramı |
Olumsal a priori |
Zorunlu a posteriori |
Nedenselci gönderim kuramı |
Kripke bu tür bir argüman yoluyla özel adların hiçbir durumda bir betimleme ile eşanlamlı olmayacakları sonucuna varır. Betimsel gönderim kuramına karşı çıkar.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ