Karma felsefesinde kişiye kendisine uygun bir kasta doğduğu inancı verilir.

Kuşkusuz dinin bir ülkenin ulusal siyasetinde merkezî bir rol oynamasının en göze çarpan örneği İsrail’in konumudur. Modernleşmenin en zirve anlarında motivasyonunu ve kurucu felsefesini tamamen dinden alan siyonizm İsrail devletini bütün Orta Doğu’yu kaosa sürükleyecek şekilde kuruldu.

Fundamentalizm; ADB’de 20. Yüzyıl sonlarında değil 19. Yüzyıl sonlarında modern kültüre karşı bir Protestan hareketi olarak doğmuştur. Diğer seçeneklerde ki bilgilerden “Katoliklerin de katılmasıyla çığ gibi büyümüştür” ve “ Günümüzde de etkin bir şekilde varlığını sürdürmektedir” doğrudur.

Ekümenizm, dinlerin kendi aralarındaki mezhep veya meşrep farklılaşmalarını hatta ulusal dağınıklıklarını aşarak bir birlik oluşturma eğilimine verilen isimdir.

Modern din kavramına göre, din olabildiğince her işten arındırılması ve sekülerleşmelidir. Bu sebeple bir kişinin dini inancının devlet tarafından bilinmesi zorunlu olmamalıdır.

Dinler tarihi, karşılaştırmalı bir tarih olarak ele alınmakta ve anlatılmaktadır ve din sosyolojinin önemli bir ilgi alanıdır. Ünlü Alman tarihli Otto, dini kutsallığa ihtiyaç duyulma ile açıklamıştır.

Matbaanın gelişimi Avrupa’da İncil’in din adamlarının yorum tekelinden kurtulup kitlelerin de yorumuna dâhil olmasını sağlamıştı. Bu gelişmenin kendisi hem Avrupa’da dinî reformların, arkasından dinî bireyciliğin ve Protestanlığın gelişimine yol açmıştı. Protestan kültürü Avrupa’da laikliğin de fikri temellerinin oluşmasını sağlamıştı. Laikliğin asıl siyasi nedeni din savaşlarına karşı devleti tarafsız kılma ihtiyacı idiyse de kültürel temelleri de bu düzeyde takip edilebilir.

Sosyolojik olarak en az üç kuşak aktarılan din belli bir geleneği oluşturur. Yani, din başlangıçta bir gelenek değildir, zamanla geleneksel bir hal alabilir. Bu sebeple İslam dini ile İslam geleneği aynı şey değildir. İslam hiçbir zaman sosyolojik olarak gelenek olarak algılanmamıştır. Ancak kavramsal olarak religion kelimesi gelenek anlamını temsil etmektedir.

Batının religion dediği ve bizim din olarak çevirdiğimiz kavram aslında geleneğin karşılığıdır ve Budistlerin Dharması, Taocuların Taou’su, İslam’ın ed-Din’i birer dindirler ve gelenekle ilgileri bulunsa bile tam bir gelenek (tradion) anlamını taşımamaktadır ifadeleri din ve gelenek açısından doğrudur. Doğu’da ise bu anlamda bir dinî gelenek söz konusu değildir.

Kast sisteminde Brahmanlar, kutsal metinleri öğrenmek ve öğretmek ile yükümlü iken kişatriyalar topluma liderlik ederler; toplumun “politik” katmanını oluştururlar. Savaş durumlarında ülkeyi korurlar ve bu nedenle girişimci ruhlu, azimli kimseler olarak düşünülürler. Yasaları korumak, toplumun refah ve mutluluğunu sağlamak onların görevidir.

Mezheb kelimesi, İslami gelenekte terim olarak “dinin asli veya feri hükümlerinin dayandığı delilleri bulmakta ve bunlardan hüküm çıkarıp yorumlamakta otorite sayılan âlimlerin ortaya koyduğu görüşlerin tamamı veya belirledikleri sistem” şeklinde tanımlamaktadır.

Matbaanın gelişimi Avrupa’da İncil’in din adamlarının yorum tekelinden kurtulup kitlelerin de yorumuna dâhil olmasını sağlamıştı. Bu gelişmenin kendisi hem Avrupa’da dinî reformların, arkasından dinî bireyciliğin ve Protestanlığın gelişimine yol açmıştı. Protestan kültürü Avrupa’da laikliğin de fikri temellerinin oluşmasını sağlamıştı. Laikliğin asıl siyasi nedeni din savaşlarına karşı devleti tarafsız kılma ihtiyacı idiyse de kültürel temelleri de bu düzeyde takip edilebilir.

Ali Şeriati’ye göre başta geleneksel ulema sınıfı olmak üzere geleneksel din anlayışı toptan değiştirilmelidir. Ancak bu fikir içerisinde tüm dinlerin birleştirilmesi, dinin tam anlamıyla sekülerleşmesi fikirleri yoktur.

Farklı dinlerdeki Şeriat-Tasavvuf; Talmut-Kabbala; Manu-Advaita; Terevada-Mahayana ikilemlerindeki Şeriat; Talmut, Manu, Terevada zahiri olguları dini^; Tasavvuf, Kabbala, Advaita, Mahayana gibi batıni olgular kutbu ise geleneği temsil etmektedir.