Uluslararası siyasette “müzakere” terimi, dar anlamıyla ülkelerin resmen atanmış temsilcilerinin hükûmetleri arasındaki ortak çıkarlar veya uyuşmazlıklar konusunda resmî bir anlaşmaya varmak için yaptıkları görüşmeleri ifade eder. Doğru cevap C'dir. 

Son yıllarda geliştirilen “uyuşmazlık çözümlenmesi” (conflict resolution) uyuşmazlıkların çözümünden farklı, belirli bir anlamı olan bir kavramdır. Uyuşmazlık durumlarının nedenlerinin ve çözüm yollarının tahliliyle ilgili bu kavram çerçevesinde, uyuşmazlık çözümlerine diplomatik değil, akademik bir bakış açısıyla ve tekniklerle yaklaşılmaktadır. Son derece yaratıcı ve çarpıcı buluşlar ortaya koymakla birlikte “uyuşmazlık çözümlenmesi” yönteminin sadece, diplomatik yöntemlerle ulaşılan gerçek çözümleri, sonradan teorik olarak ölçüp değerlendirmekten öteye bir yararı olmadığı söylenebilir.

Müzakerecilerin profesyonel diplomat olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Diplomat olmayanlar arasından seçilmeleri halinde, müzakerecilerin yeterli diplomatik maharet, tecrübe ve uzmanlığına sahip yardımcılar tarafından desteklenmesi sağlanmalıdır.

Osmanlı Devleti’nin yabancı ülkelere gönderdiği elçilerin görevleri hakkında düzenlemiş oldukları raporlara Sefaretname adı verilirdi. Bugüne kadar yaklaşık 40 kadar olduğu saptanan sefaretnameler Osmanlı Devleti ve temasta bulunduğu ülkeler arasındaki siyasi ve kültürel ilişkilerin nitelik ve niceliğini incelemeye esas olabilecek en değerli belgeleri oluşturmaktadır. Fatih Sultan Mehmet döneminden sonra Avrupa devletleri ile savaş dışında belirli bir ilişkisi olmayan Osmanlıların, Batı toplumu hakkında bilgi edinmek olanağından yoksun olduğu dönemlerde, yabancı ülkelere gönderilen elçilerin görüp işittiklerine dayanarak yazdıkları sefaretnameler çok önemli kaynaklardır.

Modern diplomasinin ilk temelleri Rönesans döneminde atılmıştır. 14. yüzyıl sonları ve 15. yüzyılda Kuzey İtalya’da, kendi aralarında ve Papa ile Kutsal Roma imparatoru nezdinde sürekli büyükelçi bulunduran Venedik, Milano ve Mantua şehir devletleri tarafından başlatılmış olan mukim büyükelçi değişimi uygulaması 15. yüzyılda İtalya’nın diğer bölgelerinde de kural hâline gelmiş, 16. yüzyılda da Kuzey ve Batı Avrupa’da yayılmıştır. XI. Louis’nin Fransız sarayına ilk defa Milano’lu bir büyükelçi 1463’te sürekli olarak atanmış, onu bir Venedik elçisi izlemiştir. Doğru cevap C’dir.

Birleşmiş Milletler Şartı’nın 33. maddesi, uyuşmazlıkların barışçıl çözümünde başvurulacak geleneksel siyasi yöntemler arasında müzakereler yanında arabuluculuk (mediation), iyi niyet misyonları, araştırma komisyonları, uzlaştırma (conciliation) gibi yolları da sayar.

Mukim büyükelçiler kamuoyu diplomasisinin önemli oyuncularıdır. Hükûmetlerinin en yetkili temsilcileri olmaları yanında büyükelçiler bulundukları ülke medyası için en elverişli ve kolay ulaşılabilir muhataplardır. Hitabet ve kısıtlı zamanda derli toplu mesaj verebilme kabiliyetine sahip olduğu varsayıldığı için televizyon ve radyolara sık sık konuk olarak çağırılabilirler. Doğru cevap C'dir. 

Osmanlı Padişahı 1797 yılında Agâh Efendi’nin yerine İsmail Ferruh Efendi’yi Londra elçisi atamış, Paris’e Moralı Seyyid Ali, Viyana’ya İbrahim Afif ve Berlin’e Ali Aziz Efendileri mukim büyükelçi olarak göndermiştir.

Kuruluşların üyelikleri genellikle coğrafi bölgelere göre oluşmakla beraber, İslâm Konferansı Örgütü veya İngiliz Milletler Topluluğu örneklerindeki gibi, farklı coğrafyalarda bulunmakla beraber ortak tarih, kültür ve din gibi belirli bir ortak payda da üyeliğe esas olabilmektedir.

Yürürlükteki mevzuata göre Dışişleri meslek memuru olabilmek için, 657 sayılı Kanunun ilgili hükümleri ile Bakanlığa giriş yarışma sınavına ilişkiler saklı olmak (bu arada devlet memurluğu yeterlik sınavını geçmiş olmak) kaydıyla, yurt içindeki üniversitelerin veya denkliği kabul edilmiş yabancı üniversitelerin en az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerinin uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, kamu yönetimi, tarih, sosyoloji, halkla ilişkiler ve tanıtım, psikoloji, iktisat, işletme, maliye ve finans bölümlerinden veya hukuk fakültelerinden mezun olmak gerekir. 2010’dan bu yana tarih, halkla ilişkiler ve tanıtım, sosyoloji ve psikoloji gibi dallar mezunlarının da sınava girmesine imkan tanınmıştır. Doğru cevap D'dir. 

Bir uluslararası aktör belirli bir sonuca başka aktörlerden bağımsız olarak ulaşabilecek ise müzakereye gerek yoktur. François de Callières’in de belirttiği gibi “Bir prens veya devlet isteklerini komşularına dayatacak kadar güçlü ise, müzakere sanatı değerini kaybeder.” Bu açıdan, müzakere sürecine girmek tarafların, çıkarlarının tamamlayıcı niteliğini baştan kabul etmeleri demektir.

Meslek memurlarının ilerleme ve yükselmeleri yukarıda kaydedilen Kanun ve Yönetmelikler ile belirlenmiştir. Buna göre, bir yıllık hizmet süresi sonunda olumlu sicil alan üçüncü katiplerden, 3 başarılı yıl geçirenler ikinci katipliğe yükselir. İkinci katiplikte 3 başarılı yıl geçiren memur başkatiplik ve konsolosluk yeterlik sınavına kabul edilir. Bu sınavda başarılı olması hâlinde, memura artık büyükelçi olma hedefinin yolunda başka biçimsel engel kalmamıştır.

Bugün müzakere diplomasinin en önemli işlevlerinden biridir. Aslında, mukim büyükelçilikler tarafından yürütülen klasik diplomaside müzakereler dış misyonları en fazla meşgul eden faaliyet değildir. Günümüzün diplomatik sistemi mukim büyükelçilerin çalışmalarından çok daha geniş bir alana yayılmış olduğundan, müzakereler çok taraflı diplomatik faaliyetlerde giderek daha fazla yer tutmaktadır. Çok taraflı ilişkilerin gelişmesi, uluslararası kuruluşların çalışmaları, zirve diplomasisinin yaygınlaşması, arabuluculuk faaliyetlerinin artması, bütünüyle devletlerarası müzakere yöntemini diplomasinin odağı hâline getirmiştir. Dünyanın savaş, ekonomik geri kalmışlık, çevresel felaket gibi yaşamsal sorunlarının çözümünde ilerleme sağlamak için de tek yöntem devletlerarası müzakere sürecidir.

1961 Viyana Konvansiyonundan beri diplomatik yöntemlerde önemli değişiklikler
olmuştur. Buna rağmen modern diplomasi hala üç temel yönteme dayanmaktadır: İkili ilişkilerde kişisel resmî temas diplomasisi, ‘perde arkası’ sessiz diplomasi ve çok taraflı müzakerelerde -oylama yerine- ‘konsensüs’e ulaşma diplomasisi.

16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen ve 24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından bütünüyle yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (CHS)
çerçevesinde bütün devlet kurumları yanında Dışişleri Bakanlığının görev ve
sorumlulukları ile teşkilatlanması yeniden düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanlığı
Teşkilatı Hakkında 18/7/2018 tarihli ve 1.sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
ile Dışişleri Bakanlığı’nın Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 07/07/2010 tarihli ve
6004 sayılı kanun yürürlükten kaldırılmış köklü değişiklikler getirilmiştir. Herşeyden önce Bakanlık doğrudan Cumhurbaşkanına bağlanmış, dış politika kararlarının oluşturulmasına katkıda bulunma işlevi kaldırılarak salt Cumhurbaşkanlığı makamının dış politika kararlarının uygulayıcısı durumuna gelmiştir.

Ernest Satow diplomasiyi ‘bağımsız devletlerin hükûmetleri arasındaki resmî ilişkilere zeka ve taktın uygulamasıdır’ şeklinde tarif etmiştir.

Gizliliği olan yazışmalardan ivedilik sahibi olmayan ve belirli bir hacimdeki raporlar diplomatik kurye ile gönderilir. Viyana Sözleşmesi’nde diplomatik kurye ve taşıdığı “diplomatik çanta”ya dokunulmazlık tanıyan ayrıntılı hükümler bulunmaktadır.

16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen ve 24 Haziran 2018 seçimlerinin ardından bütünüyle yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (CHS) çerçevesinde bütün devlet kurumları yanında Dışişleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları ile teşkilatlanması yeniden düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 18/7/2018 tarihli ve 1.sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Dışişleri Bakanlığı’nın Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 07/07/2010 tarihli ve 6004 sayılı kanun yürürlükten kaldırılmış köklü değişiklikler getirilmiştir. Herşeyden önce Bakanlık doğrudan Cumhurbaşkanına bağlanmış, dış politika kararlarının oluşturulmasına katkıda bulunma işlevi kaldırılarak salt Cumhurbaşkanlığı makamının dış politika kararlarının uygulayıcısı durumuna gelmiştir. Doğru cevap E'dir. 

Nicolson, uluslararası politikaya yaklaşımında, güç ve güç kullanma gerekliliği hakkındaki gerçekçi değerlendirmeler yapmakla birlikte, politikaların ahlaki bir boyutu olduğunu da teslim eder. Öte yandan, 1914’te iflas etmesine rağmen “güçler dengesi”ni uluslararası barışın korunması için en iyi yöntem sayar.

Dış misyonların en başta gelen işlevlerinden biri bulunulan ülke ile sürekli bir müzakere yürütmektir.