Urartu Devleti’nin kuruluşuyla, Assur ve Geç Hitit dün­yasından Doğu Anadolu’ya taşınan yeniliklerin bir­çoğu, buradaki geleneksel yaşam biçimiyle hiçbir şekilde örtüşmemekte ve radikal değişimleri zorun­lu kılmaktaydı. Coğrafyanın tüm olumsuzluklarına rağmen nüfusun önemli bir bölümünün kentlerde yaşamaya zorlanması, sulu tarımın teşvik edilerek yerleşik köy toplumu oluşturma çabaları ve güçlü bir merkezi yönetimin kurulması bu değişim süre­cinin belli başlı noktalarıdır. Urartu Krallığı, kent­ler inşa ettiği Van Gölü ve Aras Nehri havzası gibi bölgeleri doğrudan yönetmiş, ülkenin dağlık ve uzak bölgelerini ise kendine bağladığı yerel aşiret reisleri aracılığıyla denetleme yoluna gitmiştir. Doğru cevap B'dir.

Geç Hitit Devletlerinin yönetimleri birbirinden bağımsız idi. Bu nedenle de ayrı ayrı krallar tarafından yönetilmekteydi. Bu dönemdeki kral adları, Hitit İmparatorluk Dönemi’ndeki kral adlarının değişikliğe uğramış biçimidir. Bu durum, Geç Hitit krallarının kendilerini Hititlerin devamı olarak gördüklerinin en önemli kanıtıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

c şıkkı

A şıkkı

Halk, özgür insanlar ve köleler olmak üzere iki sınıfa ayrılmaktaydı. Fakat “özgür” ve “köle” sıfatlarını günümüzde taşıdıkları anlamlara göre değerlendirmemek gerekmektedir. Özgürlük yönetime katılmak demek değildi. Sadece yasal açıdan, köle denilenlerden farklı olmak anlamına geliyordu.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Anadolu Arkeolojisi dersinin “ Anadolu’nun İlk İmparatorluğu: Hititler” başlıklı 3. bölümünde konu ile ilgili şu bilgiler verilmektedir.

Murşili’nin üç oğlundan ikisi, Hitit tarihi için önemlidir. Babasından sonra tahta geçen Muvatal­li, bu adı taşıyan ikinci kraldır. İlki hakkında, fazla bilgimiz bulunmamaktadır. II. Muvatalli babasının yerine geçtiğinde, kardeşi Hattuşili de ordu komu­tanı olmuştu. Kral kardeşini önce “saray muhafızlarının başı” rütbesine getirdi sonra da, Yeşilırmak Havzası’nı içine alan ve başkenti bugünkü Amasya yakınla­rında olduğu kabul edilen Yukarı Ülke’nin idaresi ile görevlendirdi. Askeri bakımdan yetenekli olan Hattuşili, bu konumda kuzeyden gelecek Kaşka tehdidine karşı Hatti ülkesini güvenceye almıştı. Bu bakımdan kardeşine yardım ediyor görünüyor­sa da, gerek karizmatik kişiliği, gerek ordu üzerin­deki etkisi ile onu korkuttuğu bellidir. II. Muva­talli, bir egemen kral gibi davranan Hattuşili’den uzaklaşmak için başkentini Konya’nın güneyinden Toros Dağları’na kadar uzanan ovalık bölgeyi kap­sayan Aşağı Ülke’de, bugünkü Karaman yakınla­rındaki Kızıldağ ile eşitlenen Tarhuntaşşa kentine taşımıştı. Bu taşınma, taraflarca hiç açık biçimde ifade edilmemiş olsa da, ülkenin idaresinin fiilen Yukarı Ülke ve Aşağı Ülke olarak ikiye ayrılması ve sanki bir ortak krallık kurulmuşçasına iki kardeş arasında paylaşılması anlamına gelmektedir. Bu nedenle sorunun doğru cevabı “E” şıkkıdır.

Soru kökündeki bilgiden de anlaşılacağı üzere "Panku" diğer iki meclisten daha yüksek bir statüye sahiptir.

Kargamış’ın iç şehir ve kalesi bugün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde, Gaziantep ili, Nizip ilçesi, Barak (Karkamış) bucağı, Karkamış köyü yakınlarındadır.

Geç Hitit sanatı, Kuzey Suriye’de köklü bir geçmişi bulunan Hurri kültürü etkisinde gelişmiştir.

Gurgum, bugünkü Kahramanmaraş ve çevresi olarak lokalize edilebilir. Gurgum’un tarihi de Geç Hitit Krallılarının pek çoğu gibi Assur kaynaklarına dayanır. Gurgum Devleti’nin adı, Assur kaynaklarında ilk kez II. Aşurnasirpal (MÖ 883-859) döneminde geçer. MÖ 858 tarihinde de Gurgum kralı Mutalli’nin, Assur kralı III. Şalmaneser’e vergi ödediği anlaşılır. MÖ 805’de başka bir Assur kralı olan III. Adad-nirari, sekiz kralın oluşturduğu ittifaka karşı bir sefer düzenler ve sonrasında diğer bir Geç Hitit Krallığı olan Kummuhu’nun kralı Uşpilulume ile Gurgum kralı

I. Murşili’nin öldürülüşünden sonra Hantili tahta çıkmıştır. Bundan sonraki dönem bir entrikalar, ihanetler ve cinayetler dizisine dönüşmüş, Hitit Devleti’nin gittikçe azalan askerî ve siyasî gücü sadece iç sorunların çözümü için harcanmıştır. Krallık tahtının bir kaç kez el değiştirmesinden sonra, MÖ 1525 yılı dolaylarında, kral Huzziya tarafından hazırlanan komplodan, onun kız kardeşiyle evli olması sayesinde kurtulan Telipinu, kralı devirip başa geçmiştir.

Hititler, dillerini yazıya geçirmek amacıyla, bir hece yazısı sistemi olan çivi yazısını kullanmışlardır. Çivi yazısı o dönemde, yani MÖ on yedinci yüzyılda bin seneye aşkın bir zamandır Mezopotamya’da kullanılmaktaydı. Anadolu, çivi yazısı ile ilk defa Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (yak. MÖ 1950-1750), Assur’dan gelen tüccarlar sayesinde tanışmıştır. Ancak ilginçtir ki, Hititler kendilerinden evvel Anadolu’da kullanılan bu yazı üslubunu (biçemini) değil, Eski Assur Çivi Yazısı’ndan farklılıklar gösteren Eski Babil Çivi Yazısı üslubunu kabul etmişlerdir

Bu örneklere ek olarak mektuplar, günümüzde olduğu gibi kilden yapılmış olan zarflar içine konulurdu. Zarfların kullanılması ilk defa III. Ur Sülalesi Dönemi’nde özellikle idari metinlerin
yazımında kullanılmıştır.

Murşili, eniştesi Hantili tarafından öldürülmüştür. I. Murşili’nin öldürülüşünden sonra Hantili tahta çıkmıştır. Bundan sonraki dönem bir entrikalar, ihanetler ve cinayetler dizisine dönüşmüş, Hitit Devleti’nin gittikçe azalan askerî ve siyasî gücü sadece iç sorunların çözümü için harcanmıştır.

A, B, C ve E seçeneklerinde yer alan unsurlar üzerine hiyeroglif ve çivi yazısı ile bilgiler işlenmiştir. Bu bilgiler sayesinde Geç Hitit Dönemi hakkında fikir sahibi olunmaktadır. Ancak başka uygarlıklar için geçerli olsa da Hitit mezar taşlarına ilişkin bu bağlamda bir bilgiye rastlanılmamaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

 Hitit inancına göre, tanrılar tıpkı insanlar gibi yaşamakta, yiyip içmekte, aralarında kavga etmekte, birbirleri ile evlenmekte ve çocuk sahibi olmaktaydılar. Hititlerin tanrılarını kendileri gibi düşündüklerini en iyi biçimde Boğazköy (Hattuşa)’de yer alan Yazılıkaya Açık Hava tapınağında görmek mümkündür. Doğru cevap E’dir.