Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Şairlerin şiirdeki yetenekleriyle övündükleri bölüme ne ad verilir?
Du’a |
Fahriyye |
Medhiyye |
Nesib |
Şitâiyye |
Şairlerin şiirdeki yetenekleriyle övündükleri bölüme fahriyye denir. Bu bölümde şairler memduhun erdemleri yanında kendilerinin de sahip oldukları özellik ve yetenekleri ona hatırlatırlar. Şitâiyye kış tasvirlerinin yapıldığı kasidelere denir. Diğer seçenekler ise kasidelerin farklı bölümlerine verilen isimlerdir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mesnevî ile ilişkili olarak “Hamse” nin özelliklerindendir?
Her beytin mısralarının diğer beyitlerden bağımsız olarak kendi içinde ikişer ikişer kafiyelenmiş olmasıdır. |
Mesnevînin bölümler halinde düzenlenmiş kendine özgü bir kompozisyonu olmasıdır. |
Aşk hikayeleri, destani konular ile öğretici yönü ağır basan dini, tasavvufi ve ahlakî eserler yazılmasıdır. |
Beş mesnevînin aynı şair tarafından yazılmış olmasıdır. |
Beyit sayısı sınırlamasının bu nazım biçiminde olmamasıdır. |
Aynı şair tarafından yazılmış beş mesnevîye hamse denir. İran edebiyatında ilk hamse sahibi şair Genceli Nizamî’dir. Genceli Nizamî, mesnevîde İran edebiyatının en büyük şairidir.
3.Soru
Her bendi dört mısralık bendlerden oluşan bir şiirde ilk bendin son mısrası diğer bendlerin sonunda aynen tekrarlanmıyorsa buna ne ad verilir?
Müselles’-i müzdevic |
Murabba’-ı mütekerrir |
Müselles’-i mütekerrir |
Muhammes’-i mütekerrir |
Murabba’-ı müzdevic |
Dört mısralık bendlerden oluşan nazım biçimine murabba’ denir. Bir murabbada ilk bendin son mısrası diğer bendlerin sonunda aynen tekrarlanıyorsa bu murabbaya murabba’-ı mütekerrir, tekrarlanmıyorsa murabba’-ı müzdevic denir.
4.Soru
Türk edebiyatı kimi yazarlarca “İslamiyet öncesi Türk edebiyatı”, “İslamî dönem Türk edebiyatı” ve “Batı etkisindeki Türk edebiyatı” olmak üzere üç ana döneme ayrılan ve bunlardan İslamî dönem Türk edebiyatının ilk önemli eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Dîvânü Lügat’it-Türk |
Atabetü’l Hakayık |
Orhun Yazıtları |
Kutadgu Bilig |
Altun Yaruk |
Türklerin islâmiyetle VIII. yüzyıldan itibaren temas kurduğu kabul edilir. Topluca ve yaygın bir şekilde İslamlaşma ise X. yüzyılda görülür. İslami Türk edebiyatının ilk önemli eseri olan Kutadgu Bilig’in yazıldığı tarih ise 1069’dur. Diğer eserler İslamiyet’ten önce, Atabetü’l Hakayık’tan sonra veya İslamiyet etkisinde olmaksızın kaleme alınmıştır.
5.Soru
Divan şiirinde bağımsız şiirler hâlinde yazılmış olan beyitlere ne ad verilir?
Musarra |
Mukaffâ |
Metâli |
Müfred |
Makta |
İki mısraı birbiriyle kafiyeli olan beyte mukaffâ ya da musarra, divanların sonlarındaki bölüme metâli, şiirin son beytine ise makta denir. Bağımsız şiirler hâlinde yazılmış olan beyitlere ise müfred ya da ferd denir.
6.Soru
Divan şiirinde kendini beğenmişliğin sembolü olarak da geçen mitolojik kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Keykubâd |
Nûşirevân |
Hülâgû |
Mânî |
Nergis |
Divan şiirinde bir çiçek, mahmur gözden kinaye olarak kullanılan ve kendini beğenmişliğin sembolü olarak geçen mitolojik kişi Nergis’tir. Diğer kahramanlar da farklı anlamlarda divan şiirinde yer almaktadır.
7.Soru
Divan şairlerinin İran şiirindeki bir geleneğe uyarak şiirlerinde kullanmış oldukları takma adlara ne ad verilir?
Mazmun |
Mahlas |
Müstear |
Tapşırma |
Mi’raciyye |
Divan şairlerinin İran şiirindeki bir geleneğe uyarak şiirlerinde kullanmış oldukları takma adlara mahlas denir. Genellikle şiirlerin sonlarında yer alır. Genellikle ismin sonuna Farsça nispet eki olan -î’nin eklenmesiyle yapılır.
8.Soru
Divan şiirinde şairin, mahlasını gerçek anlamını da çağrıştıracak biçimde kullanmasına ne ad verilir?
Hüsn-i tahallus |
Tazmin |
Tardiyye |
Tahmis-i mutarraf |
Müseddes |
Divan şiirinde genellikle şair son bendde mahlasını kullanır. Ancak bazen bunu hem mahlas hem de gerçek anlamını çağrıştıracak biçimde tevriyeli kullanır. Buna hüsn-i tahallus denir.
9.Soru
Dili sade, bend sayısı az olan bestelenmeye uygun olarak yazılmış murabbalara ne ad verilir?
Şarkı |
Terbî |
Müsebba |
Muhammes |
Müselles |
Şarkı: Bestelenmeye uygun olarak yazılmış murabbalardır. şarkı olarak değerlendirilebilecek muhammes ve müseddesler de olmakla birlikte şarkılar genellikle murabba nazım biçimiyle yazılmışlardır. Murabba şarkılarda üçüncü mısraa miyân, her bendin sonunda tekrarlanan mısraa da nakarât denir (bk. Örnek 3). Murabba şarkılarda kullanılan kafiye düzenleri şunlardır:
- Müzdevic:
- a) aaaa, bbba, ccca,...
- b) abab, cccb, dddb,...
- Mütekerrir:
- a) aAaA, bbbA, cccA,...
- b) aBaB, cccB, dddB,...
- c) aaaA, bbbA, cccA,...
Şarkılarda dil sade, bend sayısı azdır.
Şarkı yakın zamana kadar halk edebiyatındaki türkünün Divan şiirindeki karşılığı ve Türk edebiyatına özgü bir nazım biçimi olarak kabul edilmekteydi.
10.Soru
Divan şiirinde sesinin güzelliği ve etkileyiciliğiyle anılan peygamber aşağıdakilerden hangisidir?
Yûsuf
|
Nûh
|
Âdem
|
Dâvûd
|
İbrâhîm
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Divan Şiiri'nin özelliklerinden değildir?
Belli bir kültür birikimine dayalı olarak yazılır. |
Batı Edebiyatı’nın şekil ölçülerini almıştır. |
Hem estetik, hem de şekil olarak içeriksel sınırlar vardır. |
Divan şiirinde padişahla sıradan şairler arasında fark yoktur. |
Dil kurallarına uygunluk ve ahenk önemlidir. |
Divan Şiiri, Batı Edebiyatı etkisinde yazılmamıştır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dünya zevklerinden söz eden gazellere verilen addır?
Su^fiya^ne |
Haki^ma^ne |
Şu^ha^ne |
Rinda^ne |
Aşika^ne |
Gazelin başlca konusu “aşk”tır. Ancak farklı konularda yazılmış gazeller de vardır. Birer edebiyat terimi olmamakla birlikte çeşitli araştırmalarda ve yazılarda aşkın verdiği mutluluk ya da acıyı dile getiren gazellere a^şika^ne gazel, dünya zevklerinden söz eden gazellere rinda^ne gazel, doğrudan sevgilinin güzelliğinden ve ona duyulan arzudan bahseden gazellere şu^ha^ne gazel, tasavvufi^ düşüncenin ha^kim olduğu gazellere su^fiya^ne ya da a^rifa^ne gazel, felsefi^ gazellere de hikemi^ veya haki^ma^ne gazel adlarının verildiği görülmektedir.
13.Soru
Divan şiirinde genellikle adı Âsaf, Sabâ, Belkis, hüdhüd, mûr, mühr ve hâtem sözcükleriyle birlikte anılan peygamber aşağıdakilerden hangisidir?
Süleyman
|
Yakub
|
Şît
|
İbrahim
|
Davud
|
14.Soru
Adaletiyle ve "Tâk-ı Kisrâ" adlı meşhur sarayıyla ünlü ilk İran şahı kimdir?
Husrev |
Nûşirevân |
Keyhusrev |
İsfendiyâr |
Sâm |
Rivayete göre Kisrâ ünvanıyla anılan ilk İran Şahıdır. Adaletiyle ve Tâk-ı Kisrâ adıyla meşhur sarayıyla ünlü İran şahı Nûşirevân’dır. Sarayına bir çan bağlattığı ve kendisiyle
görüşmek isteyenlerin bu çanın zincirini çekerek onu çağırdığı ve şikâyetini ve
ihtiyacını söylediği rivayet edilir. Divan şiirinde de sarayı, çanı ve adaleti ile anılır.
15.Soru
Murabba biçimindeki şarkılarda üçüncü mısra ne olarak adlandırılır?
Nakarât |
Taştîr |
Bendiyye |
Müselles |
Miyân |
Murabba biçiminde yazılmış ama bestelenmiş şiirler şarkı olur. Bu şekildeki murabba şarkıların üçüncü mısrasına miyân denir.
16.Soru
II. Grup Musammatlarda adı geçen “vasıta beyti” nin işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Bendleri kaside ya da gazel gibi kafiyelemesi |
Bendlerdeki beyit sayılarını birbirine eşitlemesi |
Eksik ya da fazla beyitli bendleri engellemesi |
Bendleri birleştiren beyitlere verilen ad olması |
Nazım birimini mısra değil, beyit kılması |
Tercî’-i bendde de terkîb-i bendde olduğu gibi bendlere hane ya da terci’-hane, bendleri birleştiren beyitlere de vasıta yahut bendiyye denir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi her bendi dokuz mısradan oluşan bir nazım biçiminin adıdır?
Tesmîn |
Mu'aşşer |
Ta'şîr |
Tesbî |
Mütessa |
Mütessa, edebiyat terimi olarak her bendi dokuz mısradan oluşan bir nazım biçiminin adıdır. Bilindiği kadarıyla bu nazım biçimini hiçbir ünlü Divan şairi kullanmamıştır.
18.Soru
“Huffâş” sözcüğünün karşılığı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Keklik |
Şahin |
Karga |
Baykuş |
Yarasa |
Olumsuz anlam tasiyan kuslardan olan yarasa, huffâş olarak adlandirilir.
19.Soru
Aşağıdaki kavramlardan hangisi "karşılıklı konuşmanın nakledilmesi şeklinde, dedim ve dedi yüklemleriyle yazılan gazeller" anlamına gelmektedir?
Mülemma |
Müşterek |
Müzeyyel |
Müselsel |
Müraca'a |
Divan şiirinde bütün mısraları kafiyeli gazellere müselsel gazel adı verilmiştir.
Mahlas beytinden sonra birkaç beytin daha bulunduğu gazellere gazel-i müzeyyel denir.
Divan şairlerinin çoğu Arapça ve Farsça bilmekte, Arap ve Fars edebiyatına ait eserleri okuyup anlamakta, hatta bir kısmı bu iki dille rahatlıkla şiir de yazabilmekteydi. İşte bu şairlerin, yazdıkları gazellerin beyitleri arasında Türkçe dışında bu iki dilden biri ya da ikisiyle yazılmış mısralar ya da beyitler varsa, bu tür gazellere mülemma gazel denilmiştir.
İki ayrı şairin birer mısra veya beyit yazarak, birlikte oluşturdukları gazele gazel-i müşterek (=ortak gazel) adı verilir.
Karşılıklı konuşmanın nakledilmesi şeklinde, “dedim” ve “dedi” yüklemleriyle yazılan gazellere müraca'a şiiri denir.
Bu bilgiler ışığında doğru cevap E şıkkıdır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi divan şiirinde adı en çok geçen ülkedir?
Hindistan |
Irak |
Mısır |
Çin |
Yemen |
Divan şiirinde en fazla geçen ülke ismi Çin’dir. Çîn ü Maçin, Çîn ü Horasan ifadeleri aslında birbirine yakın bir coğrafyayı işaret eder. Çin, bu ülkede yaşamış olan meşhur ressam Mani münasebetiyle şiirde yer aldığı gibi, güzel kokulu bir madde olan miskin bu ülkede yaşayan ahunun göbeğinden elde edilmesi dolayısıyla da “misk-i Çîn”, “nâfe-i Çîn”, “âhû-yı Çîn” gibi tamlamalarda zikredilir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ