Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bendlerden oluşan nazım biçimlerinde bir benddeki mısra sayısı en az kaç olabilir?
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Şiirdeki her bir satıra mısra, iki mısranın aynı ölçüyle ve anlamca birbirine bağlı olarak yazıldığı nazım birimine beyit denir. En az üç mısradan oluşan nazım biçimine ise bend denir.
2.Soru
Aşağıdaki kavramlardan hangisi gazelin uzunluğu ve kısalığına ilişkin bir adlandırma değildir?
Penç-beyt |
Gazel-i mutavvel |
Gazel-i nâ-tamâm |
Hikemî gazel |
Gazel-i müzeyyel |
Felsefî gazellere hikemî veya hakîmâne gazel adları verilir. Diğer seçenekler ise gazelllerin beyit sayısı, uzunluk, kısalık, eksiklik, fazlalık gibi niceliklerini ifade etmektedir.
3.Soru
“Beğenilmiş, seçilmiş, hoşnut” gibi anlamlara gelen Murtezâ sözcüğü aşağıdakilerden hangisinin lakabıdır?
Hz. Muhammed |
Hz. Osman |
Hz. Yusuf |
Hz. Ali |
Hz. Ömer |
Seçilmiş, beğenilmiş anlamına gelen Murtezâ, Hz. Ali’nin lakabıdır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi terkîb-i bendi diğer musammatlardan ayıran en önemli özelliktir?
Kafiye düzeni |
Beyit sayıları |
Konu farklılıkları |
Nazım birimi mısra olması |
Mısra sayılarının eşit olması |
Kafiye düzeni, terkîb-i bendi diğer musammatlardan ayıran en önemli özelliktir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi terkîb-i bend ve tercî’-i bendi birbirinden ayıran en önemli farklılıktır?
Terkîb-i bendde vasıta beyti her bendin sonunda değişmez. |
Tercî’-i bendde vasıta beyti her bendin sonunda değişir. |
Tercî’-i bendde vasıta beyti bendlerden bağımsız değildir. |
Terkîb-i bendde vasıta beyti kendi içinde kafiyeli değildir. |
Tercî’-i bendde vasıta beyti her bendin sonunda aynen tekrar edilmiştir. |
Terkîb-i bend ve tercî’-i bendi ayırt etmemize yarayacak en önemli ölçüt, vasıta (=bendiyye) beytidir. Terkîb-i bend ve tercî’-i bendi birbirinden ayıran vasıta (=bendiyye) beytinin kullanımındaki farklılıktır. Terkîb-i bendde her bendin sonunda değişen vasıta beyti, tercî’-i bendde aynen tekrar edilmiştir.
6.Soru
Divan şiirinde ahengi sağlayan asli ögeler nelerdir?
Vezin ve kafiye |
Beyit ve bend |
Mazmun ve mahlas |
Kaside ve gazel |
Tefi ve inşad |
Eski Türk edebiyatının benimsediği edebî anlayışta şiir mevzûn (=vezinli) ve mukaffâ (=kafiyeli) söz olarak tanımlanmış; sonradan buna muhayyel olma şartı da eklenmiştir. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere Divan şiirinde ahengi sağlayan asli ögeler vezin ve kafiyedir.
7.Soru
Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisini hiçbir ünlü divan şairi kullanmamıştır?
Müsebba |
Müsemmen |
Müseddes |
Mu’aşşer |
Mütessa' |
Dokuz mısradan oluşan bir nazım biçimi olan mütessa’ neredeyse hiçbir ünlü divan şairi tarafından kullanılmamıştır.
8.Soru
Aşağıdaki özelliklerden hangisi divan şiirinde yer alan Ya’kub peygamber’i tanımlar?
Dünyadaki saltanatı, rüzgara, insanlara ve cinlere hükmetmesi ve hayvanlarla konuşabilmesi |
Hastalıklarla ve dertlerle sınanması ve bu sınamalara sabır göstermesiyle "sabır” sembolü olarak |
Firavun ile olan mücadelesi, elindeki asayı yere attığında asanın yılan halini alması ve büyücüleri yenmesi |
Sesinin güzelliği ve etkileyiciliği, demiri elinde mum gibi yumuşatması ve bu demirden zırh yapması |
Rüya yorumundaki ustalığı ve divan şiirinde "hüzn"ün ve "sabr"ın sembolü oluşuyla |
Ya’kub peygamber, rüya yorumundaki ustalığı, oğlu Yusuf’tan ayrılmanın üzüntüsüyle gözlerinin kör olması, onun gömleğinin gözlerine sürülmesi ile gözlerinin tekrar açılması münasebetleri ile geçer. Divan şiirinde "hüzn"ün ve "sabr"ın sembolüdür.
9.Soru
İlk beytinin mısraları birbiriyle, diğer beyitlerinin ikinci mısraları ilk beyitle kafiyeli, aynı vezinle söylenmiş, en az 15 beyit uzunluğundaki bir nazım biçimine ne ad verilir?
Ferd |
Müfred |
Matla |
Kasîde |
Makta |
Kasîde, bir edebiyat terimi olarak ilk beytinin mısraları birbiriyle, diğer beyitlerinin ikinci mısraları ilk beyitle kafiyeli, aynı vezinle söylenmiş, en az 15 beyit uzunluğundaki bir nazım biçiminin adıdır. Bu nazım biçimi Arap edebiyatında doğmuş ve oradan Fars ve Türk edebiyatlarına geçmiştir.
10.Soru
Divan şiirinde şiir dilinin özelliklerine gore düz yazıdan farklı olan ve metnin etkileyiciliğini artıran niteliklerin göz önünde bulundurulduğu okunuş biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Selâset |
Mevzûn |
Inşâd |
Muhayyel |
Tekrîr |
Divan şiirinde şiir dilinin özelliklerine gore düz yazıdan farklı olan ve metnin etkileyiciliğini artıran niteliklerin göz önünde bulundurulduğu okunuş biçimi inşâd’dır. Selâset sözdeki akıcılık, mevzûn vezinli, muhayyel hayal edilmiş, tekrîr ise söz yinelemeleri anlamlarına gelmektedir.
11.Soru
Bir gazelin her beytinin iki mısrası arasına aynı vezin ve kafiyede üçer mısra eklenerek yapılan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Müzdevic muhammes |
Müzdevic tahmis |
Mutarraf tahmis |
Mütekerrir muhammes |
Mutarraf muhammes |
Tahmisin bir de tahmis edilen gazelin her beytinin iki mısrası arasına aynı vezin ve kafiyede üçer mısra eklenerek yapılan bir biçimi vardır. Bu yöntemle yapılan tahmislerde her bendin ilk ve son mısrası tahmis edilen gazele, aradaki üç mısra da tahmisi yapan şaire aittir. Bu tahmislere tahmis-i mutarraf , yapılan işleme de taştir (=teştir) denir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap C şıkkıdır.
12.Soru
İslâm dininin kabulünden sonraki ilk Türkçe nesir örnekleri hangi dilde yazılmıştır?
Harezm-Altınorda Türkçesi
|
Osmanlı Türkçesi
|
Çağatay Türkçesi
|
Eski Anadolu Türkçesi
|
Karahanlı Türkçesi
|
13.Soru
- Osmanlıca
- Köktürkçe
- Uygurca
- Farsça
İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı 8 ile 10.yy lar arasını kapsadığına göre; bu döneme ait Türk Edebiyatı Eserleri yukarıdaki dillerden hangisi/hangilerinde yazılmıştır?
Yalnız II |
I ve IV |
II ve III |
II,III ve IV |
III ve IV |
Donemin Turk Devletleri'nin dilleri Köktürkçe ve Uygurca oldugundan, saptanan eserler bu dillerdedirler.
14.Soru
Edebiyat terimi olarak bir gazelin ya da kasidenin her beytinin önüne aynı vezinde ve ilk mısraları ile kafiyeli üçer mısra eklenerek meydana getirilmiş bendlerden oluşan bir nazım biçimine ne ad verilir?
Tahmîs |
Terbî |
Tesdîs |
Terbî-i mutarraf |
Tercî-i Bend |
Tahmîs: Edebiyat terimi olarak bir gazelin ya da kasidenin her beytinin önüne aynı vezinde ve ilk mısraları ile kafiyeli üçer mısra eklenerek meydana getirilmiş bendlerden oluşan bir nazım biçimin adıdır. Bir şair tarafından başka bir şairin, nadir olarak da kendi kasidesi ya da gazelinin her beytinin üzerine üçer beyit eklenerek yapılır. Kafiye düzeni şöyledir: aaa(aa), bbb(ba), ccc(ca), . . . Tahmîsin bir de tahmîs edilen gazelin her beytinin iki mısraı arasına aynı vezin ve kafiyede üçer mısra eklenerek yapılan bir biçimi vardır. Bu yöntemle yapılan tahmîslerde her bendin ilk ve son mısraı tahmis edilen gazele, aradaki üç mısra da tahmisi yapan şaire aittir. Bu tahmislere tahmîs-i mutarraf, yapılan işleme de taştîr (= teştîr) denir.
15.Soru
Felsefi içerikteki gazellere ne ad verilir?
Ârifâne Gazel |
Şûhâne Gazel |
Rindâne Gazel |
Sûfiyâne Gazel |
Hakîmâne Gazel |
Felsefi içeriği olan gazellere hakîmâne gazel denir. Diğerleri sırasıyla tasavvuf, dünya zevkleri, sevgilinin güzelliği ve tasavvufi düşünce konuludur.
16.Soru
Divan şiirinde, genellikle, saltanatındaki kudreti, şarabı buluşu, bütün cihanı gösterdiğine inanılan kadehi, eğlence meclisleri, tahtı ve parlak tacı ile birlikte anılan kimdir?
Dahhâk |
Efrâsiyâb |
Cemşîd |
Ferîdun |
Gâve |
Cemşîd (=Cem), efsanevî İran hükümdarıdır. Divan şiirinde genellikle saltanatındaki kudreti, şarabı buluşu, bütün cihanı gösterdiğine inanılan kadehi, eğlence meclisleri, tahtı ve parlak tacı ile birlikte anılır.
17.Soru
Gazelden türemiş ve mısralarının biri uzun, biri kısa olmak üzere belli vezinlerde yazılmış bir nazım biçimine ne ad verilir?
Kıt’a |
Ruba’i |
Nazım |
Tuyuğ |
Müstezad |
Gazelden türemiş ve mısralarının biri uzun biri kısa olmak üzere belli vezinlerde yazılmış bir nazım biçimine müstezad denir.
18.Soru
Kafiye düzeni aa, xa, xa, xa, xa ...... ZZ; bb, xb, xb, xb, xb ...... ZZ şeklinde olan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Terkib-i bend |
Müsemmen |
Ta'şir |
Terci'-i bend |
Mütessa' |
Her bendindeki beyit sayısı genellikle 4 ile 10 arasında olan ve en az üç bendden meydana gelen bir nazım biçimi olan terci'-i bendin kafiye düzeni aa, xa, xa, xa, xa ...... ZZ; bb, xb, xb, xb, xb ...... ZZ şeklindedir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.
19.Soru
Tanrının yüceliğini ve birliğini konu alan kasîdelere ne ad verilir?
Münâcât |
Na’t |
Tevhîd |
Cülûsiyye |
Rahşiyye |
Tanrı’nın yüceliğini ve birliğini konu alan kasîdelere tevhîd denir. Diğer seçenekler farklı konularda yazılmış kaside örneklerini ifade etmektedir.
20.Soru
Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisinden beş örnek veren şair hamse sahibi olur?
Nazım |
Ruba’i |
Kıt’a |
Tuyuğ |
Mesnevî |
Hamse aynı şair tarafından yazılmış beş mesnevîye denir. İran edebiyatında bu alandaki ilk ve en önemli isim Genceli Nizâmî’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ