Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“Kebûter” sözcüğünün karşılığı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
sülün
|
keklik
|
güvercin
|
şahin
|
papağan
|
2.Soru
Anlamı “dünya nimetlerinden, süsünden, zevklerinden uzak durma ve güzel ahlakla bezenme” olan sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
Zühd |
Mahbûb |
Vuslat |
Zülf |
Peymane |
Anlamı “dünya nimetlerinden, süsünden, zevklerinden uzak durma ve güzel ahlakla bezenme” olan sözcük zühd’dür Diğer seçeneklerdeki sözcükler sevgili,sevgiliye kavuşma, saç, kadeh anlamlarında kullanılan sözcüklerdir.
3.Soru
Ol kadar çeker idi yükler ağı Ki teninde tü komamışdı yağır Arkasından alınsa pâlânı Sanki it artuğıydı kalanı Yukarıdaki beyitlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Bir kasideden alınmıştır.
|
Bir kıt’adan alınmıştır.
|
Bir mesnevîden alınmıştır.
|
Bir nazmdan alınmıştır.
|
Bir tuyuğdan alınmıştır.
|
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi her bendi dört mısradan oluşan bir nazım biçiminin adıdır?
Murabba |
Müselles |
Terbi |
Zamime |
Muhammes |
Murabba edebiyat terimi olarak her bendi dört mısradan oluşan bir nazım biçiminin adıdır. Edebiyat terimi olarak her bendi üçer mısradan oluşan nazım biçiminin adı müsellestir. Edebiyat terimi olarak bir gazelin her beytinin önüne aynı vezinde ve ilk mısra ile kafiyeli ikişer mısra eklenerek meydana getirilmiş dört mısralı bendlerden oluşan bir nazım biçiminin adı terbidir. Bendlerdeki ekleme mısralara zamime denir. Muhammes “beşli” demektir.
5.Soru
Aşağıdaki kavramlardan hangisi "şairlerin mahlaslarını kelimenin gerçek anlamlarını çağrıştıracak biçimde kullanmaları" anlamına gelmektedir?
Hüsn-i matla |
Redd-i matla |
Hüsn-i makta |
Hüsn-i tahallus |
Zü'l-metali' |
Şairlerin mahlaslarını kelimenin gerçek anlamını da çağrıştıracak biçimde kullanmalarına hüsn-i tahallus (=mahlası güzel kullanma) denilir. Bakî’nin şiirlerinde bu kullanımın çok güzel örnekleri vardır. Bu doğrultuda bakıldığında doğru cevap D şıkkıdır.
6.Soru
Edebiyatımızda en başarılı tercî-i bend örneklerine hangi şairde rastlamak mümkündür?
Namık Kemal |
A. Hamit Tarhan |
Recaizâde Mahmud Ekrem |
Ziya Paşa |
Muallim Naci |
Seçeneklerdeki diğer şairler de divan şiiri nazım biçimleriyle şiirler kaleme alsalar da tercî-i bendin edebiyatımızdaki en başarılı örneklerine Ziya Paşa’da rastlanmaktadır.
7.Soru
"Kasidedeki yeri tam olarak belirlenmemiştir. Nesibden hemen sonra gelebileceği gibi methiyeden sonra da yer alabilir. Bu bölüm her kasidede bulunmayacağı gibi bazı kasideler ise doğrudan bu bölümle başlar ve hemen ardından methiyeye geçilir. Bu şekilde başlayan kasidelerde nesib bölümü bulunmaz."
Yukarıda bahsedilen kaside bölümü aşağıdakilerden hangisidir?
Dua |
Gürizgah |
Fahriyye |
Tegazzül |
Maksud |
Tegazzül, kaside içindeki gazeldir. Kasidedeki yeri tam olarak belirlenmiş değildir. Nesibden hemen sonra gelebileceği gibi medhiyeden sonra da yer alabilir. Tegazzül her kasidede görülmez. Bazı kasideler doğrudan tegazzülle başlar ve hemen ardından medhiyeye geçilir. Böyle kasidelerde nesib bölümü bulunmaz. Kaside uzun bir manzume olduğu için beyit sonlarındaki kafiye ile sağlanan ses tekrarları bu nazım biçimiyle yazılmış manzumelerde bir süre sonra bir tekdüzeliğin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Tegazzül ise musarra bir beyitle başladığı ve bu bölümde genellikle farklı bir konu işlendiği için kasidede tekdüzeliği kırmakta ve okuyucunun şiire olan ilgisinin devamını sağlamaktadır. Bu bilgiler ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
8.Soru
Divan şiirine hâkim kozmoloji anlayışına göre gökyüzü, katmanlardan yani "felekler" den meydana gelmiştir. Her felekte bir gezegen vardır. Bunlar içinde "Zuhal" ismi ile anılan gezegen aşağıdakilerden hangisidir?
Güneş |
Ay |
Jüpiter |
Venüs |
Satürn |
Güneş Şems, Ay Kamer, Jüpiter Müşterî, Venüs Zühre sözcükleriyle ifade edilir. Zuhal ise Satürn gezegenini karşılar.
9.Soru
Bir gezegen adı olarak Müşterî sözünün eş anlamlısı aşağıdakilerden hangisidir?
Satürn
|
Merih
|
Venüs
|
Jüpiter
|
Merkür
|
10.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi tasavvufta her şeyi yüzeysel değerlendiren kişileri karşılar?
Münafık |
Dahhâk |
Zünnâr |
Rind |
Zâhid |
Tasavvufta her şeyi dış görünüşüyle ve yüzeysel değerlendiren tiplere zâhid ya da vâ’iz denir.
11.Soru
Kafiye düzeni aaaaaa(aa), bbbbbb(ba), cccccc(ca) ... şeklinde olan nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Ta'şir |
Terbi' |
Tesdis |
Tesbi' |
Tesmin |
Tesmin, edebiyat terimi olarak bir gazelin her beytinin önüne aynı vezinde ve ilk mısraları ile kafiyeli altı mısra ilavesiyle elde edilen bendlerden oluşan bir nazım biçiminin adıdır. Kafiye düzeni aaaaaa(aa), bbbbbb(ba), cccccc(ca) ... şeklindedir. Çok az kullanılmış bir nazım biçimidir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.
12.Soru
Divan şiirindeki sevgili tipi için aşağıdaki hangi özellikten söz edilemez?
Cömertlik
|
Vefasızlık
|
İlgisizlik
|
Kusursuzluk
|
Ulaşılmazlık
|
13.Soru
Aşağıdaki nazım biçimlerinden hangisi ile mersiye (=ağıt) türünün en güzel örnekleri yazılmıştır?
Terkib-i bend |
Müsebba’-i müzdevic |
Müsebba’-i mütekerrir |
Müsemmen-i müzdevic |
Müsemmen-i mütekerrir |
Terkib-i bendler mersiye, övgü, yergi, sosyal eleştiri gibi çok farklı konularda yazılmış manzumelerdir. Sakinameler gibi bazı edebi türlerde de bu nazım biçiminin kullanıldığı görülmektedir. Mersiye (=ağıt) türünün en güzel örnekleri de bu nazım biçimiyle yazılmıştır.
14.Soru
Osmanlı döneminde varlığını sürdüren üç ayrı edebi anlayış ve gelenek aşağıdakilerden hangisidir?
Edebiyat-ı Cedide / Edebiyat-ı Kadime / Havas edebiyatı |
Saray edebiyatı / Enderun edebiyatı / Edebiyat-ı Osmaniye |
Halk edebiyatı / Tasavvufî halk edebiyatı / Klasik Türk edebiyatı |
Ümmet edebiyatı / Ümmet çağı Türk edebiyatı / İslamî Türk edebiyatı |
Enderun edebiyatı / Ümmet edebiyatı / Saray edebiyatı |
Eski Türk edebiyatı, Osmanlı döneminde ortaya konulan edebiyat ürünlerini esas almakla birlikte Osmanlı döneminde tek bir edebî gelenek bulunmamaktadır. Farklı özellikleri göz önünde tutarsak, bu dönemde varlığını sürdüren üç ayrı edebi anlayıştan ve gelenekten söz etmek mümkündür:
-Halk edebiyatı
-Tasavvufî halk edebiyatı (=Tekke edebiyatı)
-Klâsik Türk edebiyatı (=Divan edebiyatı)
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dört mısralı nazım biçimlerinden biridir?
Mesnevi |
Tuyuğ |
Gazel |
Kıt'a |
Kaside |
Rüba’i^ ve tuyuğ dört mısralı nazım biçimleridir.
16.Soru
Divan şiirinde bütün mısraları kafiyeli gazellere ne ad verilir?
Redd-i matla |
Yek-âhenk |
Yek-avâz |
Müselsel gazel |
Hüsn-i tahallus |
Divan şiirinde bütün mısraları kafiyeli gazellere müselsel gazel denir. Diğerleri gazelde tekrarlanan mısra, mısraları arasında konu bütünlüğü olan, bütün beyitleri aynı etkileyicilikte söylenen ve şairlerin mahlaslarını kelimenin gerçek anlamını da çağrıştıracak şekilde kullanmalarını ifade eder.
17.Soru
İslamî Dönem Türk edebiyatı hangi yüzyıllar arasında varlığını sürdürmüştür?
XV-XIX
|
XII-XV
|
X-XIII
|
X-XVI
|
XI-XIX
|
18.Soru
Bir gazelde her beytin önüne iki mısra konmak suretiyle dört mısralık bendler oluşturulur. Bentlerdeki bu ekleme mısralara ne ad verilir?
Terbi’ |
Taştîr |
Teştîr |
Zamîme |
Vâsıta |
Terbîlerde her bendin son iki mısrası beyitlerinin üzerine ikişer mısra eklenen gazelle, ilk iki mısrası da terbiî yapan şaire aittir. İşte bendlerdeki sonradan eklenen bu mısralara zamîme denir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kasidede kesin olarak bulunması gereken beyitlerden biri değildir?
Tac beyit |
Hüsn-i matla |
Hüsn-i makta |
Beyt'ül-kaside |
Tecdid-i matla |
Kaside şairleri mahlaslarını medhiyeden sonraki bölümlerden birinde kullanmışlardır. Bu nazım biçiminde şairin mahlasını söylediği beyte tac beyit, en güzel beyte de beytü’l-kaside denir. Kasidede matla beytinden sonraki beyte hüsn-i matla, makta beytinden önceki beyte de hüsn-i makta adı verilmiştir. Bunlar her kasidede bulunan beyitlerdir. Ancak bazı kasidelerde şairler, şiirin ahengini artırmak ve tekdüzeliği kırmak için tecdid-i matla (=matla yenileme) denilen bir yola başvurmuşlardır. Tecdid-i
matla kasidede yeni bir matla beyti söylemektir ve her kasidede bulunmayabilir. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.
20.Soru
“Kişinin kendi varlığını Yaratıcı’nın varlığında yok etmesi” anlamına gelen tasavvuf terimi aşağıdakilerden hangisidir?
Velâyet
|
Fenâ
|
Kerâmet
|
İstiğnâ
|
Kesret
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ