Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Divan şiirinde “hüzn”ün ve “sabr”ın sembolü olarak anılan peygamber aşağıdakilerden hangisidir?
Şît
|
İdrîs
|
Süleymân
|
İsmâîl
|
Ya’kûb
|
2.Soru
Aradıkça dil-i pür-cûşda ma’nâ bulunur
Ka’r-ı deryâda nice gevher-i yektâ bulunur
Sünbülzâde Vehbî'ye ait bu beyit için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Matla beytidir. |
Bir gazelin ilk beytidir. |
Musarrradır. |
Mukaffadır. |
Beytü’l-gazeldir. |
Bu beyit bir matla (gazelin mısraları birbiriyle kafiyeli ilk beytine "matla" adı verilir) örneğidir. Dolayısıyla gazelin ilk beytidir. Yani Beytü’l-gazel değildir. (Beytü'l-gazel: Gazelin en güzel beytine verilen addır)
3.Soru
- Ömer Seyfettin
- Fuat Köprülü
- Ali Canip
- Cenap Şahabettin
Yukarıda adi geçenlerden hangisi/hangileri Eski Türk Edebiyatı’na dair ilk adlandırmaları yapmış isimlerdendir?
Yalnız III |
I ve III |
I,II ve III |
II ve IV |
II,III ve IV |
“Divan Edebiyatı” ilk olarak Ömer Seyfettin ve Ali Canip tarafından, Klâsik Türk Edebiyatı adlandırması ise Fuat Köprülü tarafından yapılmıştır.
4.Soru
“Ulaşmak, bir şeyin son noktasına erişmek, olgunlaşmaktır.” ifadesi aşağıdakilerden hangisinin tanımıdır?
Fesâbat |
Belâgat |
Kadime |
Ferâgat |
Mazmun |
Ulaşmak, bir şeyin son noktasına erişmek, olgunlaşmaktır, Belâgat.
5.Soru
Eski Türk şiirinin dörtlüklerinden doğmuş dört mısralı nazım biçiminin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Nazım |
Ruba’i |
Müstezad |
Kıt’a |
Tuyuğ |
Eski Türk şiirinin dörtlüklerinden doğmuş dört mısralı nazım biçiminin adı tuyuğ’dur. Daha çok Azerî ve Çağatay edebiyatlarında görülen, Anadolu’daki ilk örneklerini Kadı Burhaneddin ve Seyyid Nesimî’nin verdiği nazım biçimidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eski Türk Edebiyatında şiirlerin toplandığı kitaplardan “divan”ların tanımıdır?
Beyitlerin diğer beyitlerden bağımsız olarak kendi içinde kafiyelendiği, hem bir nazım biçimi, hem de bu nazım biçimi ile yazılmış kitaplara verilen addır. |
Farklı şairlerin çeşitli nazım şekilleriyle yazdıkları şiirlerinin toplandığı antoloji niteliğindeki şiir kitaplarıdır. |
Beyit sayısı en fazla otuza kadar çıkmış kısa mesnevîlere verilen addır. |
Klâsik dönem Türk şairlerinin çeşitli nazım şekilleri ile yazdıkları şiirlerin toplandığı kitaplara verilen addır. |
Nazire mecmuaları adı da verilen, bir kısmının toplayanı belli olmayan ve beğenilen bir şiire başka şairler tarafından yazılmış benzer şiirlerin toplandığı kitaplardır. |
Divanlar, Klâsik dönem Türk şairlerinin çeşitli nazım şekilleri ile yazdıkları şiirler, “dîvân” adı verilen kitaplarda toplanmıştır. “Dîvân” kelimesinin aslı Farsça olup devlet idaresiyle ilgili kayıt defterleri, bunların ve bunları tutan katiplerin bulunduğu yer anlamında iken zamanla belli bir şairin şiirlerinin toplandığı kitap ya da defter anlamını kazanmıştır.
7.Soru
Divan şiirinde daha çok “haksız yere öldürülme” sembolü olarak geçen mitolojik kahraman aşağıdakilerden hangisidir?
Siyavuş
|
Minuçihr
|
Keyhusrev
|
Husrev
|
Feridun
|
8.Soru
Konularına göre gruplandırıldıkları varsayılırsa aşağıdakilerden hangisi bir atın özelliklerini anlatan kaside türüne verilen addır?
Rahşiyye |
Sünbüliyye |
Şitaiyye |
Cülusiyye |
Hazaniyye |
Tanrının yüceliğini ve birliğini konu alan kasidelere tevhid, içeriği O’na yakarış olanlara münacat, Hz. Muhammed, Çar Yar (=dört halife) ve hatta On İki İmam için yazılanlara da na’t adı verilmiştir. Padişahların tahta çıkışlarını kutlamak için yazılmış kasidelere cülusiyye denir. Yine memduhların ramazan, bayram, nevruz gibi özel günlerini kutlamak için yazılmış kasideler de sırasıyla ramazaniyye, 'idiyye (=Iydiyye) ve nevruziyye gibi adlarla anılmışlardır. Nesib ya da teşbibinde bahar, yaz, sonbahar, kış tasvirlerinin yapıldığı kasidelere aynı sırayla bahariyye, temmuziyye, hazaniyye, şitaiyye gibi adlar verilmiştir. Ayrıca sünbüliyye gibi bir çiçeğin, rahşiyye gibi bir atın niteliklerinin uzun uzun anlatıldığı kasideler de vardır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap A şıkkdır.
9.Soru
Fermân-ı aşka cân ile var inkıyâdumuz
Hükm-i kazâya zerre kadar yok inâdumuz
Bakî
Yukarıdaki beyitle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Beyitte bahsi geçen aşk, tek taraflıdır. |
Aşk ıstırabıyla yanan bir aşık vardır. |
Aşık için sevgili bir padişah, kendisi ise bir köledir. |
Sevgili vefalıdır ve verdiği sözleri tutar. |
Beyitte tevhid inancı yer alır. |
Beyitte bahsi geçen sevgili vefasızdır ve verdiği sözleri tutmaz.
10.Soru
Her bendindeki beyit sayısı genellikle 4 ile 10 arasında olan ve en az üç bendden meydana gelen bir musammatın nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Tercî-i Bend |
Terkîb-i Bend |
Mu’aşşer-i Mütekerrir |
Müsebba-ı Müzdevic |
Muhammes-i Müzdevic |
Tercî-i Bend: Her bendindeki beyit sayısı genellikle 4 ile 10 arasında olan ve en az üç bendden meydana gelen bir nazım biçimidir. Tercî’-i bendde de terkîb-i bendde olduğu gibi bendlere hâne ya da tercî’-hâne, bendleri birleştiren beyitlere de vâsıta yahut bendiyye denir. Bu terimlerin yerine yalnızca bendin kullanıldığı da görülmektedir. Bu nazım biçiminde vasıta beyitleri dışında her bend kendi içinde diğer bendlerden bağımsız olarak kaside ya da gazel gibi kafiyelenmiştir. Vasıta beyti ise bendlerden bağımsız olarak kendi içinde kafiyelidir ve her bendin sonunda aynen tekrarlanır. Kafiye düzeni şöyledir:
aa, xa, xa, xa, xa... ZZ; bb, xb, xb, xb, xb... ZZ, . . .
11.Soru
Divan şiirinde “Heft-han” adlı türlü tehlikelerle dolu yolu iki kişi geçmiştir. Bunlardan biri "Rüstem"dir. Diğer ikinci mitolojik kahraman aşağıdakilerden hangisidir?
Kahraman |
Gave |
Minuçihr |
İsfendiyar |
Keykubâd |
İranlıların efsanevi kahramanlarından biri olup, “Heft-han” adlı türlü tehlikelerle dolu yolu Rüstem’in yanı sıra geçen ikinci kişi olarak anılan kahraman İsfendiyâr’dır. Divan şiirinde kahramanlık sembolü olarak ve Rüstem’le yaptığı savaşla yer bulur. Rüstem’le yaptığı savaşta ölmüştür. Divan şiirinde kahramanlık sembolü olarak ve Rüstem’le yaptığı savaşla anılır.
12.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi bendlerden oluşan nazım biçimlerinden biri değildir?
Müseddes |
Müselles |
Mütessa’ |
Müstezad |
Murabba’ |
Her mısrasına küçük bir mısra eklenerek oluşturulan nazım biçimidne müstezad denir. Diğer seçenekler ise bendlerle oluşturulan nazım şekillerine verilen adlardır.
13.Soru
19. yy`ın ikinci yarısından itibaren ortaya çıkan ve Batı etkisinde gelişen edebi anlayış aşağıdakilerden hangisidir?
Edebiyyât-ı Cedîde |
Havas Edebiyatı |
Enderun Edebiyatı |
Edebiyyât-ı Kadime |
Şi`r-i Kudema |
Edebiyyât-ı cedîde adli yeni edebiyat Bati etkisinde ortaya cikmistir.
14.Soru
Türk edebiyatının İran edebiyatı etkisinden kısmen de olsa kurtularak artık kendi iç gelişimini tamamlayıp özgün eserlerini vermeye başladığı ve Fuzulî, Bakî, Nev'î ve Hayalî gibi şairlerin ön plana çıktığı dönem hangisidir?
Oluşum Dönemi |
I. Klâsik Dönem |
II. Klâsik Dönem |
Cumhuriyet Dönemi |
Tanzimat Dönemi |
I. Klâsik dönem, XV. yüzyılın ilk yıllarından XVII. yüzyıl başlarına kadar devam eder. Ahmed Paşa (öl.1496), Necatî (öl.1509) ve Zâtî (öl.1546) gibi şairlerle olgunluk kazanmaya başladığı; Fuzulî (öl.1556), Bakî (öl.1600) Nev’î (öl.1599), Hayalî (öl. 1557) ve Taşlıcalı Yahya (öl.1582) gibi şairlerle de Türk edebiyatının İran edebiyatı etkisinden kısmen de olsa kurtularak artık kendi iç gelişimini tamamlayıp özgün eserlerini vermeye başladığı bir dönemdir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gazelin son beytine verilen addır?
Makta |
Matla |
Hüsn-i Matla |
Hüsn-i Makta |
Zâtü’l-Metâli |
Kasîdede olduğu gibi gazelin mısraları birbiriyle kafiyeli ilk beytine matla, matladan sonra gelen beytine hüsn-i matla, son beytine makta, makta beytinden önceki beyte de hüsn-i makta adı verilmiştir. Bir gazelde birden fazla matla beyti varsa, bu tür gazellere zü’l-metali ya da zatü’l-metali denir.
16.Soru
Divan şiirinde, doğrudan dini içerikli olan şiirlerden “Tevhid”ler ne tür şiirlerdir?
Allah’a yakarışı içeren ve farklı nazım biçimleriyle yazılabilen manzumelere verilen addır. |
Hz. Muhammed için yazılmış şiirler olmakla birlikte dört halife ve diğer din büyüklerinin övgüsünde yazılmış şiirlere verilen addır. |
Hz. Muhammed’in mi’raca çıkışı konusunun işlendiği daha çok mesnevi ya da kaside biçiminde yazılmış manzumelere verilen addır. |
Çoğunlukla mesnevi tarzında kaleme alınan ve konusu genellikle Hz. Muhammed’in doğumu, hayatı ve kişiliği üzerine yoğunlaşmış şiirlerdir. |
Allah’ın "zât"ından, "sıfat"larından ve "fiil"lerinden, onun birliğinden ve yüceliğinden söz eden ve genellikle kaside nazım biçimiyle yazılmış şiirlerdir. |
Tevhîdler, Allah’ın “zât”ından, “sıfat”larından ve “fiil”lerinden, onun birliğinden ve yüceliğinden söz eden ve genellikle kaside nazım biçimiyle yazılmış şiirlerdir.
17.Soru
Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
zü’l-metâli’ /zâtü’l-metâli’
|
mesnevî / hamse
|
penç-beyt / gazel
|
âğâz-ı dâstân / âğâz-ı kıssa
|
şâh beyit / beytü’l-gazel
|
18.Soru
Edebiyat terimi olarak her bendindeki beyit sayısı genellikle 6 ile 10 arasında olan ve en az üç bendden meydana gelen bir musammatın nazım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
Terkîb-i Bend |
Tercî-i Bend |
Mu’aşşer-i Mütekerrir |
Mu’aşşer-i Müzdevic |
Müsemmen-i Müzdevic |
Terkîb-i Bend: Edebiyat terimi olarak her bendindeki beyit sayısı genellikle 6 ile 10 arasında olan ve en az üç bendden meydana gelen bir nazım biçiminin adıdır. Terkîb-i bendlerde her bende hâne ya da terkîb-hâne; bendleri birleştiren beyitlere ise vâsıta veya bendiyye denir. Bu iki terimin yerine sadece bendin kullanıldığı da görülmektedir. Terkîb-i bendlerde her bend vasıta beyti dışında kaside ve gazel gibi kafiyelidir. Vasıta beyti ise hem ait olduğu bendden hem de diğer bendlerden ve bendlerin vasıta beyitlerinden bağımsız olarak kendi için de kafiyelidir. Bazı terkîb-i bendlerde vasıta beyitlerinin birinci bendle aynı kafiyede
olmak üzere kendi içinde kafiyelenmiş olduğu da görülür. Kafiye düzeni terkîbi bendi diğer musammatlardan ayıran en önemli özelliktir:
- aa xa xa xa xa... yy; bb xb xb xb xb... zz, . . .
- aa xa xa xa xa... aa; bb xb xb xb xb... aa, . . .
19.Soru
Divan şiirinde birden fazla matla beyti olan şiirlere ne ad verilir?
müfred
|
matla’
|
mısra’
|
zü’l-metâli’
|
makta’
|
20.Soru
Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
mesnevî-hamse
|
gazel-girizgâh
|
kasîde-du’â
|
kıt’a-tarih düşürme
|
müstezâd-ziyâde
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ