Eski Türk Edebiyatına Giriş: Biçim ve Ölçü Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi harflerine göre kafiye türlerinden sadece revinin tekrarından meydana gelen kafiyelerdir?
Kafiye-i mürdefe |
Kafiye-i mukayyede |
Kafiye-i mürekkebe |
Kafiye-i mücerrede |
Kafiye-i mü’essese |
Kafiye-i mücerrede: Sadece revînin tekrarından meydana gelen kafiyelerdir: “...ser” ve “...seher” ile “...gül” ve “...bülbül”de olduğu gibi. Bu tür kafiyelerde revî harekesizse, bu iki örnekte olduğu gibi tevcihin tekrarı gerekir. Diğer şıklar ise; birden fazla ses benzeşmesinden meydana gelen kafiyeler tanımı olan Kafiye-i mürekkebe ve onun üçe ayrılmış türleridir.
2.Soru
Aruzda, bir mısrayı yazılmış olduğu veznin cüz' (=parça)lerine ayırma işlemine ne ad verilir?
İmâle |
Taktî |
Medd |
Zihaf |
Vasl |
Taktî
3.Soru
Aruzda medli hecelerin asıl değerinden biraz daha uzun okunmasına ne ad verilir?
İmale |
Vasl |
Vasl-ı ayn |
Zihaf |
Medd |
Kelime anlamı “uzatka” ya da “çekme” olam medd aruzda medli hecelerin asıl değerinden biraz daha uzun okunması anlamına gelmektedir. Medli hece, çift ünsüz ile biten ya da bir uzun ünlüden sonar gelen bir ya da iki ünsüzle biten hecelerdir. Dolayısıyla med, bu tür bir hecenin aruzdaki ses değerini niteleyen bir terimdir.
4.Soru
Kelimeler ve bu kelimeler arasındaki kâfiyenin türünü gösteren aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
nefes/res mücerred kâfiye
|
ceng/teng mukayyed kâfiye
|
iltifât/müşkilât mürdef kâfiye
|
edeb/taleb mürekkeb kâfiye
|
selâm/kelâm mürdef kâfiye
|
5.Soru
Aruzda bir mısraı yazılmış olduğu veznin cüz’ (tef’ile)lerine ayırmaya ne ad verilir?
teşdîd
|
tahfîf
|
terbî’
|
taktî’
|
tesdîs
|
6.Soru
Farsça hem çoğul hem de fiilden sıfat yapan ek olan –an ile yapılan kafiyelere ne ad verilir?
Kafiye-i müfrede |
Kafiye-i şaygan |
Kafiye-i asliyye |
Kafiye-i mülhaka |
Kafiye-i mücerrede |
Farsça hem çoğul hem de fiilden s›fat yapan ek olan “-ân” ile yapılan kafiyelere denir. Kafiye-i şaygan aslında bir tür ita’dır. Bu iki ekle yapılan kafiyeler şaire kafiye bulmakta kolaylık sağladığı için şayegan (bol, çok, müptezel) olarak nitelenmişlerdir.
7.Soru
"A^şiya^n-ı mürg-i dil zülf-i peri^şa^nundadurKande olsam ey peri^ gönlüm senün yanundadur. " Fuzuli^ Yukarıdaki beytin vezni aşağıdakilerden hangisidir?
müfte’ilün müfte’ilün müfte’ilün müfte’ilün |
müfte’ilün mefa^’ilün müfte’ilün mefa^’ilün |
fa^’ila^tün fa^’ila^tün fa^’ila^tün fa^’ilün |
fe’u^lün fe’u^lün fe’u^lün fe’u^lün |
fe’ila^tü fa^’ila^tün fe’ila^tü fa^’ila^tün |
Remel bahri
C¸ok kullanılanlar
1. fa^’ila^tün fa^’ila^tün fa^’ila^tün fa^’ilün
A^şiya^n-ı mürg-i dil zülf-i peri^şa^nundadur
Kande olsam ey peri^ gönlüm senün yanundadur
Fuzuli^
Doğru yanıt C'dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi rübai kalıplarındandır?
Haf |
Muzari |
Müctes |
Münserih |
Ahrem |
Ahreb ve ahrem kalıpları hezec bahrinden çıkarılmıştır. Bu vezinlerden mef’ûlü ile başlayanlar ahreb, mef’ûlünle başlayanlar ise ahrem kalıpları olarak adlandırılırlar. Bunlar rübâ’î vezinleridir. Rübâ’îde aynı gruptan olmak şartıyla her mısra farklı bir vezinle yazılmış olabilir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aruzun Türk şiirine başarıyla uygulanmasının uzun sürmesinin nedeni olmuştur?
İran edebiyatında kullanılan bazı vezinlerin Türk şiirinde neredeyse hiç kullanılmaması |
Türklerin aruz veznini Arap edebiyatından değil, İran edebiyatından almış olmaları |
Türkler aruzla şiir yazmaya başladıklarında hece veznine yakın aruz vezinlerini tercih etmeleri |
Türk şiirinin devam gücünü ve varlığını sürdürme yeteneğini yitirmesi |
Türkçenin kelime varlığında aruz veznine uygun hecelerin mevcut olmaması |
Aruzun Türk şiirine başarıyla uygulanması oldukça uzun bir süre sonunda gerçekleşebilmiştir. Bunun nedeni Türkçenin kelime varlığında aruz veznine uygun hecelerin mevcut olmamasıdır. Türk edebiyatının Anadolu sahasındaki ilk ürünlerinde oldukça sık görülen aruz hataları, zamanla Arapça ve Farsçadan Türkçeye giren kelimelerin de katkısıyla giderek azalmış ve aruz vezniyle son derece ahenkli şiirler yazılmaya başlanmıştır. Türk edebiyatının klasik olarak nitelenen en uzun ve en olgun döneminde ölçü olarak aruz vezni kullanılmıştır. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkkıdır.
10.Soru
müfte’ilün fâ’ilün müfte’ilün fâ’ilün Gözde gezer çizginüp katre-i eşküm müdâm Katre-i eşküm kimi çerhde seyyâre yoh Fuzulî Yukarıdaki beyit, aşağıda verilen ve çok kullanılan bahirlerden hangisine aittir?
Hezec bahri |
Recez bahri |
Remel bahri |
Münserih bahri |
Muzari bahri |
"müfte’ilün fâ’ilün müfte’ilün fâ’ilün" şekli Münserih bahrinde çok kullanılanlarına aittir.
11.Soru
Kaddün yanında kâmet-i şimşâd pe(s)t olur Zülfün yanında revnak-ı anber şike(s)t olur Bakî Ayraç içinde gösterilen kafiye harfi aşağıdakilerden hangisidir?
kayd
|
dahîl
|
ridf
|
vasl
|
nâ’ire
|
12.Soru
Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiye aşağıdakilerden hangisidir?
mürekkeb kafiye |
mücerred kafiye |
mürdef kafiye |
mukayyed kafiye |
mü’esses kafiye |
Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere mücerred kafiye, birden fazla sesin tekrarıyla elde edilen kafiyelere de mürekkeb kafiye denir. Mürekkeb kafiyenin mürdef, mukayyed ve mü’esses olmak üzere üç türü vardır. Bu adlandırmada ridf, kayd, te’si^s ve dahi^l adları verilen kafiye harfleri esas alınmıştır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi rübai kalıplarındandır?
münserih
|
muzari
|
müctes
|
ahreb
|
hafif
|
14.Soru
Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere ne ad verilir?
Mücerred kafiye |
Mürekkeb kafiye |
Mürdef kafiye |
Mukayyed kafiye |
Mü’esses kafiye |
Klasil dönem Türk şiirinde kullanılan kafiye sistemi aruz vezni gibi Arap şiirinden Fars şiirine oradan da Türk edebiyatına geçmiştir. Bu ahenk sisteminde kafiye tek bir ünsüz ya da uzun ünlünün tekrarından ya da birden fazla ses benzeşmesinden meydana gelmiş olması mümkündür. Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere mücerred kafiye denir.
15.Soru
Ninni değil dinlediğin velvele
Kükreyerek akmada müstakbele
Bir ebedi sel ki zamândır adı
Haydi katıl sen de o coşkun sele
Yukarıdaki dörtlüğün vezni aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
mefâilün mefâilün feûlün |
faîlâtün faîlâtün faîlâtün |
müfte’ilün müfte’ilün fâ’ilün |
mef’ulü mefaîlün mefaîlün |
fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün |
Mehmed Âkif’e ait yukarıdaki dörtlüğün aruz kalıbı’’ müfte’ilün müfte’ilün fâ’ilün’’ biçimindedir.
16.Soru
Şeddesiz bir harfi ölçü gereği şeddeli olarak kullanmaya ne ad verilir?
Takti |
Teşdid |
Bahr |
İmale |
Tahfif |
“Per”in “perr”, “ümid”in “ümmid” yapılması gibi aheng açısından ihtiyaç duyulan bu kuralın adı Teşdid’dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere verilen addır?
Mürekkeb kafiye |
Mücerred kafiye |
Mürdef kafiye |
Mukayyed kafiye |
Mü’esses kafiye |
Tek bir sesin tekrarıyla meydana gelen kafiyelere mücerred kafiye denir. Birden fazla sesin tekrarıyla elde edilen kafiyelere de mürekkeb kafiye denir. Mürekkeb kafiyenin mürdef, mukayyed ve mü’esses olmak üzere üç türü vard›r.
18.Soru
Kafiye-i asliye (=asıl kafiye) tanımına aşağıdakilerden hangisi uymaktadır?
İki kafiyeli şiirlere verilen addır. |
İkiden fazla kafiyesi olan şiirlere verilen addır. |
Birden fazla kafiyesi olan şiirlerin diğer kafiyelerine verilen addır. |
Birden fazla kafiyesi olan şiirlerin mısra sonundaki kafiyesine verilen addır. |
Cinaslı kelimelerle yapılan kafiyelerin olduğu şiirlere verilen addır. |
İki kafiyeli şiirlere zû-kâfiyeteyn (=iki kafiyeli) denir. İkiden fazla kafiyesi olan şiire zü’l-kavafi (=çok kafiyeli) adı verilmiştir. Birden fazla kafiyesi olan şiirlerin diğer kafiyelerine kafiye-i mülhaka (=ek kafiye) denir. Birden fazla kafiyesi olan şiirlerin mısra sonundaki kafiyesine Kafiye-i asliyye (=asıl kafiye), denir. Cinaslı kelimelerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye adı verilir.
19.Soru
Ne dehrün bendesi ne şâh-ı âlî-şânıyuz cânâ Esîrün olalı mülk-i gamun sultânıyuz cânâ Nev’î Bu beyit hangi Türk Edebiyatında hangi Aruz bahrindedir?
Hezec Bahri |
Recez Bahri |
Remel Bahri |
Münserih Bahri |
Müctes’ Bahri |
Türk Edebiyatında Aruz Bahirleri
Hezec bahri: Bir mısrada dört tane (mefâ’îlün) yan yana gelmesiyle oluşur.
mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün
Ne dehrün bendesi ne şâh-ı âlî-şânıyuz cânâ
Esîrün olalı mülk-i gamun sultânıyuz cânâ
Nev’î
20.Soru
"Artık demir almak günü gelmişse zamandan / Mechule giden bir gemi kalkar bu limandan". Yahya Kemal’in “Sessiz Gemi” adlı şiirinden alınan bu beyitin iki mısrası arasındaki uyumsuzluk aşağıdakilerden hangisinden kaynaklanmaktadır?
Mısralardaki hece sayısı birbirine eşit olup mısralarda medli hece bulunmaktadır. |
Mısraların dördüncü hecelerinden birinin kapalı, diğerinin açık hece olmasıdır. |
Beyitte yer alan çok sayıda hecede imale olmasıdır. |
Beyitte vasl işareti ile gösterilmemiş olan sesler arasında vaslı ayn olmasıdır. |
Beyitte ölçü gereği kısa ünlü değerine düşürülerek zihaf yapılmıştır. |
Yahya Kemal’in “Sessiz Gemi” adlı şiirinden alınan bu beytin iki mısrası arasında bir uyumsuzluk vardır. Bu uyumsuzluk birinci mısradaki hecelerin “kapalı, kapalı, açık, kapalı . . .” düzeninde; ikinci mısradaki hecelerin de “kapalı, kapalı, açık, açık . . .” düzeninde sıralanmasından; yani, mısraların dördüncü hecelerinden birinin kapalı, diğerinin açık hece olmasından kaynaklanmaktadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ