Eski Türk Edebiyatına Giriş: Söz Sanatları Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mecazın özelliklerinden biridir?
Bir kelimenin gerçek (=temel) anlamı dışında başka bir anlamda kullanılması. |
Kelimenin temel anlamı ile karşıladığı yeni anlam arasındaki ilişki gerçek dışı olması. |
Bir kelimenin hakiki (=gerçek, temel) anlamı değil de mecazî anlamının kastedilmesi için bu iki anlam arasında bir ilişki bulunması. |
Mecaz kısaca bir sözün gerçek anlamında kullanılmamasıdır. Mecazda bu anlamın gerçek anlam olmadığını gösteren ve sözü gerçek anlamının dışına çıkaran bir ilgi vardır. |
Hepsi. |
Yukarıdaki şıkların hepsi mecazın özellikleri arasındadır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi itnâbın türlerinden biridir?
Leff ü neşr |
Muamma |
Seci |
Tekrîr |
İstifham |
Leff ü neşr; söz simetrisi demektir. İki ya da daha çok şeyi andıktan sonra onlarla ilgili şeyleri sıralamaktır. Genellikle bir beyit içinde birinci dizede birkaç şeyi andıktan sonra, ikinci dizede bunlarla ilgili benzerlik ve karşıtlıkları belirtme sanatıdır. Muamma; bilinmeyen, bilmece demektir. Seci; düzyazılarda kafiyeli sözlerin kullanılmasıdır. Tekrir; bir itnâbdır. Yineleme, tekrarlama anlamına gelir. Anlama olumlu bir katkısı geelde yoktur. İstifham; Sözü, bilinmeyene yanıt istermişcesine değil de; daha çok dikkati çekmek ve duyguyu güçlendirmek amacıyla soru biçiminde söylemek sanatıdır. Yanıt beklemeden bir soruya başvurmaktır
3.Soru
“Saçımızı boşuna ağartmadık” cümlesinde gerçek anlamdan mecazî anlama geçişi sağlayan alakalardan hangisi kullanılmıştır?
Parça-bütün ilişkisi |
Mahal ilgisi |
Sebep-sonuç ilişkisi |
Mazhariyet ilişkisi |
Öncelik-sonralık ilişkisi |
“Saçımızı boşuna ağartmadık.” Cümlesinde “saçı boşuna ağartmamak” tabiriyle tecrübe kastedilmiştir. Cümlede gerçek anlamıyla mecazî anlamından biri diğerine sebep olmuştur.
4.Soru
Asıl anlamı “ortaya çıkarmak, görünmek, zahir olmak, açıklamak ve maksadı ortaya koymak” olan kelime aşağıdakilerden hangisidir?
Delalet |
Beyan |
Tekrir |
Fıkıh |
İcaz |
Beyan; ortaya çıkarmak, görünmek, zahir olmak, açıklamak, maksadı ortaya koymak anlamına gelir.
5.Soru
Övüyor gibi görünerek yergiyi pekiştirmeye dayanan sanat aşağıdakilerden hangissidir?
Te’kîdü’l-medh bimâ yüşbihü’zzemm |
Te’kîdü’z-zemm bimâ yüşbihü’lmedh |
Mezheb-i kelâmî |
Tekrîr |
Müşâkele |
Te’kîdü’z-zem bimâ yüşbihü’l-medh: Övüyor gibi görünerek yergiyi pekiştirmektir. Önce yerilecek varlıktan övgü ifade eden bir sıfat kaldırılır, hemen ardından; “fakat”, “şu kadar var ki”, “ancak”, “ama” gibi bir istisna edatıyla muhatabın söz konusu varlıkta bazı kusurlar bulunmakla birlikte bir güzel, doğru yanının da olduğunu düşünmesi sağlanır. Ancak ifadede dile getirilen o varlık için bir övgü değil, yeni bir yergi olur. Bu ilk yoldur. Diğeri ise varlığın önce bir vasışa yerilmesi, daha sonra hemen bir istisnası olduğunun söylenilmesi, sözü dinleyen, “Herhâlde güzel bir özelliği de varmış.” derken onun başka bir olumsuz özelliğinin dile getirilmesidir.
6.Soru
“Sordum nigârı didiler ahbâb
Semt-i Vefâ’da Toğru yoldadur”
Hüsnî’ye ait olan bu beyitteki anlam sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Rücû’ |
Tecrîd |
İltifât |
Tevriye |
Müşâkele |
Beyitte “Sevgiliyi sordum, dostlar ‘Vefa semtinde, doğru yoldadır’, dediler.” deniliyor. Bu beyitteki “vefâ” ilk anda İstanbul’daki “Vefa semti”ni ve “Doğru yol” da o zamanlar bu semtte olması muhtemel bir sokağın adını akla getirmektedir. Bununla birlikte şairin asıl söylemek istediği bunlar değildir. Şair “Vefâ” ile kelimenin gerçek anlamını, “doğru yol” ile de “istikamet sahibi olma”yı kastetmektedir. Tevriye yapılmıştır.
7.Soru
Asıl anlamı “ortaya çıkarmak, görünmek, zahir olmak, açıklamak ve maksadı ortaya koymak” olan kelime aşağıdakilerden hangisidir?
Delalet |
Beyan |
Tekrir |
Fıkıh |
İcaz |
Beyanın asıl anlamı “ortaya çıkarmak, görünmek, zahir olmak, açıklamak, maksadı ortaya koymak”tır.
8.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde Mecâz-ı mürselde gerçek anlamdan mecazî anlama geçişi sağlayan alakalardan olan Mazhariyet ilişkisi kullanılmıştır?
“Saçımı kestirdim.” |
“Ahmet dersten çıktı.” |
“Bereket yağıyor.” |
“Bu akşam çorbayı bizde içelim.” |
“Bütün aile onun eline bakıyor.” |
Mazhariyet ilişkisi Bir kelimenin gerçek anlamının mecazî anlamın ortaya çıkışına zemin oluşturmasıdır. “Bütün aile onun eline bakıyor.” cümlesinde “el” kelimesine “el ile ortaya konan nimet, ihsan, yardım” gibi anlamların yüklenmesi gibi.
9.Soru
Müsâvât kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Sözü kısaltmak |
Sözü uzatmak |
Maksadını sıradan insanların günlük hayatta kullandıkları sözlerle ifade etmek |
Ortaya çıkmak, görünmek, zâhir olmak, açıklamak |
Herhangi bir söz, durum ve hareketin belli bir anlam ve hükümle bağlantısını ifade etmek |
Muhatabının durumunu göz önünde bulundurarak maksadını sıradan insanların günlük hayatta kullandıkları sözlerle ifade etmeye “müsâvât” denir.
10.Soru
Aşağıdaki dizelerin hangisinde dört öğesi de olan bir teşbih vardır?
Köyler ufka dizilen tozlanmış bir resim |
Bastığın yerleri toprak diyerek geçme tanı |
Karanfil oylum oylum geliyor selvi boylum |
Dalgalardan gemimiz martı gibi oynaktır şimdi. |
Nedendir de kömür gözlüm nedendir |
Gemi ( benzeyen ) martı ( benzetilen ) oynak ( benzetme yönü ) gibi ( benzetme edatı )
11.Soru
Şiir ve nesirde yakın ve uzak iki anlamı olan bir sözün zihne hemen gelen yakın anlamı yerine uzak anlamının kastedildiği söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Tevriye |
İltifat |
İdmac |
Tecahül-i Arif |
Hüsn-i Ta’lil |
Sözlük anlamı “bir haberi gizleyerek bir başka söz ve haberi öne çıkarmak” olan tevriye, şiir ve nesirde yakın ve uzak iki anlamı olan bir sözün zihne hemen gelen yakın anlamını değil, uzak anlamını kastetmektir.
12.Soru
Gökten bir inci
Seçemeyen gemici
Yol bulamadı gemisine
A. Nihat Asya
Yukarıdaki mısralarda hangi anlatım biçimi kullanılmıştır?
Mecaz |
Teşbih |
Açık istiare |
Teşhis |
Kinaye |
Yukarıdaki mısralarda “Açık İstiare” kullanılmıştır. Şair “yıldız”ı bir “inci”ye benzetmiş, fakat benzeyeni söylememiştir.
13.Soru
İstiarenin temelinde yer alan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
Teşbih |
Teşhis |
İntak |
Delalet |
Haşiv |
Asıl anlamı birinden bir şeyi ödünç almak olan istiare, bir kelimeye aralarındaki benzerlik sebebiyle temel anlamın dışında yeni bir anlam vermektir. İstiarenin temelinde teşbih vardır.
14.Soru
İnsan dışındaki herhangi bir canlıya, eşyaya, nesneye insanmış gibi hitap etmeye dayanan sanat aşağıdakilerden hangisidr?
Rücû’ |
Tecrîd |
İltifât |
Tevriye |
Müşâkele |
Sözlük anlamı “bir şeyin elbisesini çıkarmak ya da kabuğunu soymak” olan tecrîd, bir belâgat terimi olarak insan dışındaki herhangi bir canlıya, eşyaya, nesneye insanmış gibi hitap etmektir. Bir insanın kendini bir başka insan ya da varlık yerine koyarak gönlüne veya kendine hitap etmesine de tecrîd denir. Şairin heyecanı nı ve ruh hâlini en iyi yansıtan sanatlardandır. Konuşma yeteneği olmayan bir canlıya, eşyaya ya da nesneye seslenme yoluyla yapılmış olan tecridler genellikle teşbih ve kapalı istiare ile ilgili ifade biçimleridir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi mecaz-ı mürselde gerçek anlamdan mecazi anlama geçişi sağlayan unsurlardan biri değildir?
Sebep-sonuç ilişkisi |
Genel-özel anlam ilişkisi |
Parça-bütün ilişkisi |
Benzeyen-benzetilen ilişkisi |
Öncelik-sonralık ilişkisi |
Benzeyen-benzetilen teşbih ile alakalı unsurlardan biridir.
16.Soru
“Saçımızı boşuna ağartmadık” cümlesinde gerçek anlamdan mecazî anlama geçişi sağlayan alakalardan hangisi kullanılmıştır?
Parça-bütün ilişkisi |
Mahal ilgisi |
Sebep-sonuç ilişkisi |
Mazhariyet ilişkisi |
Öncelik-sonralık ilişkisi |
“Saçımızı boşuna ağartmadık.” Cümlesinde “saçı boşuna ağartmamak” la “tecrübe kastedilmiştir. Cümlede gerçek anlamıyla mecazî anlamından biri diğerine sebep olmuştur.
17.Soru
Sürekli sevgiyi duydukça anne topraktan
İçimde korku nedir kalmyor yok olmaktan.
Yahya Kemal tarafından kaleme alınan yukarıdaki dizelerde hangi söz sanatı vardır?
Teşbih-i maklûb |
Teşbih-i tehekkümî |
Teşâbüh |
İrsâl-i mesel |
Mü’ekked teşbih |
Şair bu beyitte toprağı anneye benzetmektedir. Bu iki unsur arasındaki ortak yön ise sevgidir. Teşbih edatı zikredilmediğinden mü’ekked teşbihtir.
18.Soru
I. Îcâz
II. İtnâb
III. Müsâvât
Yukarıdakilderden hangileri bir cümlede kullanılan sözcüklerin ifade edilmek istenen maksada göre azlık ya da çokluğunu belirlemek için kullanılan ölçütlerdendir?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Belâgatte bir cümlede kullanılan sözcüklerin ifade edilmek istenen maksada göre azlık ya da çokluğunu veya cümlenin uzunluk ya da kısalığını belirlemek için üç ölçüt vardır: Îcâz, itnâb ve müsâvât “Îcâz”ın asıl anlamı “sözü kısaltmak”, “itnâb”ınki ise “sözü uzatmak”tır. Sözü güzel ve maksada uygun olarak ifade edebilen biri, muhatabının durumunu göz önünde bulundurarak maksadını sıradan insanların günlük hayatta kullandıkları sözlerle ifade ederse buna da “müsâvât” denir.
19.Soru
Bir olaya ya da duruma, ifadeye güzellik katacak tarzda, kendi sebebi dışında bir sebep göstermeye dayanan sanat aşağıdakilerden hangisidr?
Mübâlağa |
İdmâc |
Tecâhül-i ârif |
Hüsn-i ta’lîl |
Îhâm |
Hüsn-i ta’lîl, bir olaya ya da duruma, ifadeye güzellik katacak tarzda, kendi sebebi dışında bir sebep göstermektir. Bu ifade özelliği “olup bitenin, akıl ve bilgiye dayanan bir açıklamasının yapılması yerine, içinde bulunulan ruh hâlinin etkisi altında hayalî bir nedenle açıklanması” olarak da tanımlanabilir. Bir hüsn-i ta’lîlin başarısı o hüsn-i ta’lîldeki hayâlî nedenin yarattığı heyecan ve duygu ortamına şairi ya da yazarı sürüklediği kadar, okuyanı ya da dinleyeni de sürükleyebilmesiyle ölçülür.
20.Soru
Bir lebi gonca yüzi gülza^r dirsen işte sen Ha^r-ı gamda andeli^b-i za^r dirsen işte ben (Baki^) Beytinde gonca, gülza^r (=gül bahçesi), ha^r (=diken) ve andeli^b (=bülbül) aralarında anlam ilişkisi bulunan söz- cüklerdir. Beyitteki edebi^ sanat aşağıdakilerden hangisidir?
Leff ü neşr
|
I^ha^m-ı tena^süb
|
Tena^süb
|
Cem’
|
Taksi^m
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ