Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Ahdî tarafından kaleme alınan Gülşen-i Şuara kim adına yazılmıştır?
II. Murat |
Şehzade Sultan Selim |
Kanuni Sultan Süleyman |
Şehzade Beyazid |
Şehzade Cem |
Gülşen-i Şuara şehzade Sultan Selim adına yazılmıştır. Diğer seçeneklerdeki şehzadeler farklı devirlerde yaşamış şehzadelerdir.
2.Soru
Aşık Çelebi hayatının belli dönemlerinde kadılık yapmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Aşık Çelebinin kadılık yaptığı yerler arasında değildir?
Narda |
Bursa |
Niğbolu |
Kıratova |
Üsküp |
Aşık Çelebi, Narda, Alaiye, Niğbolu, Çernovi, Kıratova ve en son olarak da Üsküp kadılıklarına getirildi. Bu arada Kıratova kadılığında iken yıllardır üzerinde çalıştığı ancak Latifî’ye kızıp bir kenara bıraktığı tezkiresini bitirip II. Selim’e takdim etti. Ayrıca Arapça Zeylü’ş-şakaik’ini de tamamlayıp Sokullu Mehmet Paşa’ya sundu. Doğru cevap B'dir.
3.Soru
Tezkire, bir giriş ve şair biyografileri olmak üzere iki kısımdan meydana gelmektedir. Girişte, sözden hareketle şiirin manası, iç ve dış unsurları, Araplarda veOsmanlıdaki tarihî gelişimi başka kaynaklardan alınan bilgilerle, Arapça, Farsçaşiirlerle, ayet, hadis ve kelamlarla desteklenerek anlatılır. Tezkirenin yazılış tarihine kadar tahta geçmiş Osmanlı sultanlarının şairlik yönleri ve edebiyata gösterdikleri ilgi üzerinde durulur. Yukarıda bilgisi verilen tezkirenin adı nedir?
Tezkire-i Şuara |
Künhü’l-ahbar |
Şakâyıku’n-numaniyye |
Zeyl-i Şakâyık |
Meşairü’ş-şuara |
Meşairü’ş-şuara: (Âşık Çelebi Tezkiresi), Âşık Çelebi’nin en önemli eseridir. 1568 yılında tamamlanmış ve devrin padişahı II. Selim’e takdim edilmiştir. Tezkire, bir giriş ve şair biyografileri olmak üzere iki kısımdan meydana gelmektedir. Girişte, sözden hareketle şiirin manası, iç ve dış unsurları, Araplarda ve Osmanlıdaki tarihî gelişimi başka kaynaklardan alınan bilgilerle, Arapça, Farsça şiirlerle, ayet, hadis ve kelamlarla desteklenerek anlatılır. Tezkirenin yazılış tarihine kadar tahta geçmiş Osmanlı sultanlarının şairlik yönleri ve edebiyata gösterdikleri ilgi üzerinde durulur.
4.Soru
Aşağıdaki tezkirecilerden hangisi Türk tezkireciliğinde tasnif yönünden yeni bir usul gelişmiştir?
Aşık Çelebi |
Latifî |
Arif Hikmet |
Ramiz |
Sehi Bey |
Latifî şairleri alfabetik olarak sıralamaya başlamıştır. Latifî’den sonra bu çağdaş usul, küçük istisnaları dışında Türk tezkireciliğinin vazgeçilmez tertip tarzı olmuştur.
5.Soru
Arap edebiyatında tezkire türünün kökeni kabul edilen ve kişilerin biyografilerinin anlatıldığı eserlerin genel adı aşağıdakilerden hangisidir?
Tabakat |
Mir’at |
Hatimetü’l |
Mecmau’l |
Belagat |
İslam tarihçilerinin Hz. Peygamberin hayat ve hadislerine dair yaptığı çalışmalar biyografinin bir bilim dalı olarak İslam dünyasında çok önemli bir yer edinmesini sağlamıştır. Bu tür çalışmalara, başta Hz. Peygamber olmak üzere İslam tarihinin önemli şahıslarının topluma örnek kişiler olarak takdimi ve Arap geleneğindeki soy sopla övünme alışkanlığı da eklendiğinde biyografi daha da önem kazanmıştır. Arap edebiyatındaki biyografik çalışmalar, tabakat adı verilen kitaplarda toplanmaktaydı. Tezkire türünün kökeni bu kitaplardır.
6.Soru
Aşağıdaki tezkirelerden hangisi ebced hesabına göre tertip edilmiştir?
Meşairü’ş-Şuara
|
Künhü’l-Ahbar
|
Tezkiretü’ş-Şuara
|
Tezkire-i Şuara
|
Tuhfe-i Nailî
|
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Aşık Çelebi'nin üslubunu tarif etmez?
Psikolog gibi şairleri ve olayları tahlil eder
|
Samimi ve esprili bir dil kullanır
|
Doğru ve geniş bilgiye yer verir
|
Çevre ve mekan anlatımına yer verir
|
Sade ve gösterişsiz bir dili vardır
|
8.Soru
I. Arapça z k r kökünden türemiş, tefile vezninde bir kelimedir.
II. Biyografik eserlerdir.
III. Kökeni hadis kitaplarına dayandırılır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi tezkire türü ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I, II |
I, III |
II, III |
Tezkire, Arapça z k r kökünden türemiş, tefile vezninde bir kelimedir; hatırlamaya vesile olan şey anlamına gelir. Tezkire, belli bir meslekte tanınmış kişilerin, başta şairler olmak üzere, velilerin, hattatların, mimar ve musiki ustalarının, hatta usta bir çiçek yetiştiricisinin hayat ve sanatından söz eden edebî türün adı olmuştur. Şairlerin toplandığı bu tür biyografik eserler, tezkire-i şuara, tezkiretü’ş-şuara ya da sadece tezkire olarak zikredilir. Arap edebiyatındaki biyografik çalışmalar, tabakat kitaplarında toplanmaktaydı. Tezkire türünün kökeni bu kitaplara dayandırılabilir.
9.Soru
Latifi Tezkiresi’nin diğer adı aşağıdakilerden hangisidir?
Füsul-i Erbaa |
Risale-i Tarif-i Evsaf-ı İstanbul |
Subhatü’l-uşşak |
Tezkiretü’ş-şuara ve Tabsıratü’n-nuzema |
Nazmül-cevahir |
Layifi’nin 1546’da tamamlayıp Kanuni Sultan Süleyman’a sunduğu eser olan Latifi Tezkiresi’nin diğer adı Tezkiretü’ş-şuara ve Tabsıratü’n-nuzema’dır.
10.Soru
Gelibolulu Ali'ye ait olan Menakıb-ı Hünerveran, Hilyetü’r-rical ve Künhü’l-ahbar eserlerinin ortak noktası aşağıdakilerden hangisidir?
Aynı konuya odaklanmaları |
Biyografik özellik göstermeleri |
Devam niteliğinde olmaları |
Ölçülerinin aynı olması |
Tefsir niteliğinde olmaları |
Gelibolulu Mustafa Âlî, çeşitli alanlarda pek çok eser vermiş olmakla birlikte onun eserleri değerlendirildiğinde tarihçiliğinin, tarihçilik içinde de biyografi tarafının ön plana çıktığı görülür. Âlî bu anlamda üç müstakil eser kaleme almıştır: Menakıb-ı Hünerveran, Hilyetü’r-rical ve Künhü’l-ahbar.
11.Soru
Latifî’nin İskender Çelebi’ye sunduğu eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Heşt-Behişt |
Füsul-i Erbaa |
Bahariyye Kasidesi |
Subbatü’l-uşşak |
Nazmül-cevahir |
Latifî, kâtiplik mesleğine girdikten sonra, devrin önemli kişilerinden defterdar İskender Çelebi’ye Baharriye kasidesini sunmuştur. Bu kaside aracılığıyla hem tanınmış hem de karşılık olarak Belgrad imaret kâtipliğine atanmıştır.
12.Soru
Tezkire türünün Doğu Türkçesi’nde başlamış olmakla birlikte Batı Türkçesi’nde gelişmiş ve devam etmiş olmasının başlıca sebebi nedir?
Tezkire geleneğinin Doğuda yeterli ilgiyi görmemesi |
Doğulu tezkirecilerin Batıya göç etmesi |
Tezkirenin İslam kültürüne aykırı bulunması |
Doğuda yetkin şairlerin yetişmemesi |
Doğuda istikrarlı ve uzun bir devletin yaşamaması |
Türkçe şiir biyografisi yazma geleneği Doğu Türkçesi’nde başlamış olmakla birlikte bu yazı dilinde gelişimini sürdürememiş, Nevayî’den sonra ancak Sadıkî ile ikinci bir örnek verebilmiştir. Türün bu coğrafya yerine Osmanlı Devleti içinde hayatını devam ettirebilmiş olmasının sebebi, uzun ve istikrarlı bir devletin varlığı ile mümkün olabilmiş, Orta Asya’da tersine bir yapı söz konusu olduğu için, başka kültür ve sanat faaliyetleri gibi, 16. yüzyıldan sonra yeni örnek üretilememiştir.
13.Soru
Türkçe’deki pek çok türde ilk çalışmanın sahibi olan Ali Şir Nevayî’ye (1441- l50l) ait Mecalisü’n-nefais (y.1491) adlı Çağatay Türkçesi’yle yazılmış eser, Türk edebiyatında tezkire türüne ilk örnektir. Mukaddime (önsöz) ve yazarın meclis adını verdiği sekiz bölümden meydana gelen eser, bu haliyle Farsça yazılmış Camî’nin (ö.1492) Baharistan (y.1497) adlı biyografik eseriyle ve Devletşah’ın (ö.1495) Tezkire-i Devletşah (y.1487) adlı şair tezkireleriyle benzer özellikler taşır. Tezkirede şairler her mecliste kronolojik olarak sıralanmıştır.
Anılan bu üç eserin adlandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Bağdat Ekolü |
İran Ekolü |
Herat Ekolü |
Şam Ekolü |
Acem Ekolü |
Anılan bu üç eser, Herat’ta yazıldıkları için Herat ekolu tezkireleri olarak adlandırılırlar
14.Soru
Bir metnin altına ya da kenarına konuyla ilgili yazılan açıklayıcı bilgiye ne ad verilir?
Arpalık |
Haşiye |
Melamet |
Matla |
İlam |
Haşiye, Bir metnin altına ya da kenarına konuyla ilgili yazılan açıklayıcı bilgidir
15.Soru
Vasf-ı Şerîf-i Hazret-i Hâce Efendi başlığı altında Hoca Sadüddin Efendi’yi bilgi, kültür, ahlak ve erdem bakımından öven tezkerenin şairi kimdir?
Ali |
Sehi |
Hasan Çelebi |
Aşık Çelebi |
Latifi |
Hasan Çelebi, eserini kaleme alma sebebini de açıkladıktan sonra Vasf-ı Şerîf-i Hazret-i Hâce Efendi başlığı altında Hoca Sadüddin Efendi’yi bilgi, kültür, ahlak ve erdem bakımından övmüş; yeryüzünde ne kadar değerli şeyler varsa bunların hepsinin onun şahsında toplandığını belirtmiştir. Tezkirenin kaleme alındığı durum ve şartlardan uzun uzun bahseden Hasan Çelebi, eserini kime sunduğunu açıkça belirtmemiştir. Fakat bu övgü dolu sözlerden tezkirenin Hoca Sadüddin Efendi’ye sunulduğu anlaşılmaktadır.
16.Soru
Tezkirelerde aşağıda belirtilenlerden hangisi yer almaz?
Biyografisi yazılan kişinin doğum tarihi |
Kişinin almış olduğu eğitimler, hocaları ve eserleri |
Kronolojik unsurlar, kişinin ölüm tarihi |
Kişilerin eserlerinden örnekler |
Kişilerin hayatından geçen belli başlı olaylar |
Biyografiler, konularına ve bakış açılarına göre küçük farklılıklar göstermekle birlikte ortak bir kültürün ürünü oldukları için belli ortak noktalara sahiptirler. Biyografisi yazılan kişi hemen daima belli bir yaşa geldikten sonra böyle bir değerlendirmeye hak kazandığı için bu eserlerde doğum tarihleri pek yer almaz.
17.Soru
Hasan Çelebi'nin tezkiresi ile ilgili olarak söylenen hangi ifade doğrudur?
16. yüzyılın ilk tezkiresidir |
5 fasıldan oluşur |
Hoca Sadüddin Efendi'ye sunulmuştur |
Dili hafiftir |
122 şair biyografisi yer alır |
5. tezkiredir.3 fasıldan oluşur. Dili ağırdır. 640 biyografi yer alır. Cevap C şıkkıdır.
18.Soru
Latifî, tezkiresini yazarken örnek aldığı eserler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Gülşen-i Şu’ara, Baharistan ve Heşt Behişt |
Baharistan, Mecalisü’n-nefais ve Heşt Behişt |
Mecmau’l-havas ve Mecalisü’n-nefais |
Teşrifatü’ş-şuara ve Heşt Behişt |
Baharistan ve Teşrifatü’ş-şuara |
Latifî, tezkiresini yazarken Camî’nin Baharistan, Ali Şir Nevayî’nin Mecalisü’n-nefais ve Sehî Bey’in Heşt Behişt adlı eserlerini model almıştır.
19.Soru
Beyanî'nin hocası Şükrullah Hâlîfe’den almış olduğu "güzel yazı yazma sanatının" karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Talik |
Mücellit |
Haşiye |
Melametî |
İlâm |
Talik: Güzel yazı yazma sanatı olarak tanımlanabilecek olan hat sanatından kullanılan yazı çeşitlerinden biri. Talik icazeti ise bu yazı çeşidinde uzmanlaştığını gösteren diploma anlamına gelmektedir.
Mücellit: Kitapları dikip kenarlarını düzelterek kap geçiren işçi.
Haşiye: Bir metnin altına ya da kenarına konuyla ilgili yazılan açıklayıcı bilgi.
Melametî: Melâmîye tarikatinden olan.
İlâm: Bir davanın mahkemece nasıl bir hüküm ve karara bağlandığını gösteren resmî belge. Doğru cevap A'dır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Latifî tezkiresinin kendisinden önce yazılan Heşt Behişt’ten üstün sayılmasının bir nedeni değildir?
Kronolojik sıralamaya göre yazılması |
Şairler hakkında isabetli değerlendirmeler yapması |
Her şaire yeteneğine göre yer vermesi |
Şairleri eleştirmekten kaçınmaması |
Anadolu sahasında yazılan ilk tezkire olması |
Anadolu sahasında şairler tezkiresi yazma geleneği, Sehî Bey’in 1538 yılında Edirne’de tamamladığı Tezkire-i Sehî olarak da bilinen Heşt Behişt ile başlar. Ancak ilk dört seçenekte sıralanan özellikler Latifi’nin tezkeresinin özellikleridir ve Heşt Behişt’e göre üstün yönleridir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ