sayı ve ölçü bağlamında

İngiliz felsefeci Collingwood (1889-1943), Sanatın İlkeleri (1938) adlı eserinde hayali varlık görüşü adı verilen bir görüşü ortaya koyar. Ona göre sanat yapıtlarının yaratılmalarında hayal gücü şarttır. Üstelik bu şart yeterli bile olabilir. Sanat yapıtını görebilmek için kesinlikle hayal gücü gerekir. Bu hayal gücü
örneğin, duyulan sesleri tamamlayabilir ya da düzeltebilir ve eğer gürültü varsa bu gürültüyü duyulan seslerden ayırabilir. 

Yukarıdaki ifadeler Mevlana’nın güzellik ile ilgili düşüncelerini yansıtmaktadır.

Aristoteles’in sanatlar sınıflamasında en üstün yeri tragedya alır. Tragedya, belli bir ahlaki duyarlılığı olan, olup bitmiş, başı ve sonu belli, belli bir uzunluğu olan,sanatsal bir dile sahip soylu bir eylemi taklit eder.

Sanatın ahlaksal olanın ötesinde olması sanatçının ahlak alanının dışında olduğu anlamına gelmez.

Aksine, Croce’ye göre, bir insan olarak sanatçı ahlaki bütünlü¤ü olan ve ahlaki sorumluluğa sahip bir kişi olmak zorundadır.

Adorno’ya göre, sanat, belli kültürel bağlama dayansa da, sosyal ve kavramsal özgürlük sunar. Çünkü sanat, doğrudan sosyal dünyaya gönderme yapmaksızın kendi anlam yapılarını geliştirir. Bu yönüyle her tür toplumsal yasa ve kuvvetten bağımsızdır. Adorno, bu anlamda müziği, doğrudan dünya ile ilişkili olmadığı için en saf sanat olarak görür.

Felsefe tarihinden yaptığımız bu saptamalar estetiğin alanının günümüzde de
“güzel” ile sınırlandırılmış olduğu izlenimini doğurabilir. Ancak pek çok başka kavramı, değeri de araştırır. Örneğin günümüze yakın bir örnek olarak Frank Sibley’in (1959) “estetik özellikler” listesini verebiliriz. Bu listede “dengeli”, “sakin”, “güçlü”, “narin”, “duygusal”, “zarif” ve “gösterişli” gibi özellikler bulunmaktadır. Bu terimler genellikle farklı bağlamlarda da kullanılabilen terimlerdir. Buradan da anlaşılacağı üzere gündelik yaşamımızda kullana geldiğimiz pek çok terimin, en azından Sibley gibi kimi düşünürlere göre, estetik bir boyutu vardır. Bununla birlikte Kant, “güzel”i incelediği gibi “yüce”yi de estetik alan içerisine dahil etmiştir. Schiller, “hoş”, “çekici”, “soylu”, “duyusal” ve “çocuksuyu” estetik değer olarak görür. Hegel’in öğrencisi olan Rosenkranz da “çirkinliği” estetik alana katmıştır (Tunalı 1989: 16). Tüm bu örneklerden anlaşılacağı üzere estetiğin alanını yalnızca “güzel” ile sınırlandırmak estetiğin alanını gereksiz ve haksız yere daraltmaktır.

Bu ifadeler Ortaçağ İslam estetiğini açıklamaktadır.

Tanrı-evren ilişkisine dayanarak Tanrı ile evrendeki güzelliklerin açıklanması, sudûr kuramın kullanılması ile kendini gösterir.

Bahsedilen düşünceler Aristotalesin sanat anlayışını yansıtmaktadır.

Farabi

Nietzsche,Tragedyanın Doğuşu adlı yapıtında eski Yunan tanrılarından Apollon ve Dionysos’un özelliklerinden hareketle, sanatın gelişiminin birbirini tamamlayan iki temel dürtüye dayandırarak savunur.

Sanatın etikle olan ilişkisi araştırılırken ortaya çıkan kimi sorular şunlardır: “Etik açıdan şüpheli olan (örneğin şiddeti savunan) sanat yapıtlarına maruz kalmak izleyicisini ahlaken bozar mı?”; “Bazı sanat yapıtlarının etik açıdan kötü olmaları sansürlenmelerini gerektirir mi?”; Sanat yapıtlarını (filmleri renklendirmeme yükümlülüğü gibi) belirli şekillerde koruma anlamında ahlaki yükümlülüklerimiz var mıdır?”; “Estetik yargılarla ahlaki yargılar arasında (nesnel ya da öznel olmaları gibi) yapısal bir paralellik var mıdır?”; “Sanat yapıtlarının etik kusur ya da üstünlükleri aynı zamanda onlardaki estetik kusur ya da üstünlükler midir?” (Gaut 2005:431-432). Sorunun doğu cevabı “Şiddeti savunan sanat yapıtlarına maruz kalmak izleyicisini ahlaken bozar mı?” seçeneğidir.

Sanat yapıtı içimizdeki duygunun dışavurumudur görüşü, Heidegger’in savunduğu görüşlerden biri değildir.

Katharsis sanatçı tarafından yaratılan/üretilen sanat eserinin izleyicisinde meydana getirdiği duyuşsal etkilenmeyi ifade eder.

Platon’un çeşitli dönemdeki yazılarında güzeli doğru ve uygun orantı, mutlak ve her şeyin ondan pay aldığı tözsel bir varlık ve sevginin nesnesi olarak tanımladığını hatırlayacaksınız. Ancak Platon hiçbir zaman güzeli tek tek şeylerin güzelliği olarak tanımlamamıştır.

Platon’un diyaloglar şeklinde yazdığı çoğu eserde ana konuşmacı Sokrates’tir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Sanatsal değer sadece doğada olanın olduğu gibi aktarılmasıyla ortaya çıkar görüşü, Aristoteles’in sanat kuramında yer alan bir görüş değildir.

Orta Çağdaki yedili sanat sınıflandırmasında gramer, mantık, retorik, aritmetik, geometri, astronomi ve müzik konuları  almıştır.

Nietzsche’ye göre Apolloncu sanat bireyselliğin sınırlarını koruyarak taklitçi ve benzetmeci bir sanat üretir. Dionysosçu sanat ise bireyin mistik bir duyguyla kendini ortadan kaldırarak nesnel sanatı yaratır.