sanatın bilişsel değeri var mıdır?

Dokuzluklar’ın bir bölümü “Güzel Üstüne” başlığını taşır. Plotinus’un estetik konusundaki görüşleri onun metafiziğiyle doğrudan ilişkili olduğu için bu konudaki görüşlerini kısaca hatırlatmak gerekir. Plotinus’un metafiziği akılsal alan ve duyusal alan ikilemiyle başlar. Akılsal alan, değişmeyen, uzamsız gerçeklik alanıyken; duyusal alan uzamsal, değişen ve gerçek olmayanın alanıdır. Her iki alan da kendi içinde hiyerarşik bir varlık düzenine sahiptir. Bu hiyerarşik ontolojide akılsal alanın en üstünde “Bir” olmak üzere sırasıyla “Akıl”, ondan sonra da “Ruh” yer alır. Duyusal alanda ise cansız bedenler ve madde bulunur. Sorunun doğru cevabı “uzamsız gerçeklik alanı oluşu” seçeneğidir.

Platon’un sanat anlayışına baktığımızda da sanatçı, pek çok şeyin hakiki bilgisine sahip olmadan taklidini yapabilen bir insan olarak saygın bir konumdan yoksun ve insanlara yanlış şeyler öğreten bir şahsiyet olarak konumlandırılmıştır. Buradaki sanat anlayışı da yine varlık ve bilgi tasarımına göre oluşturulmuştur: Platon’a göre gerçeklikten uzaklaşıldığı ölçüde insanlar sanı dünyasında, yanılsamalar içerisinde yaşamaya devam etmektedirler. Bu anlamda da sanatın ve sanatçının genel olarak olumsuz bir konumda bulunduğunu, sanatın sanat olarak değerinin araştırılmadığını söyleyebiliriz. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı "sanat anlayışının varlık ve bilgi tasarımına göre oluşturulması" seçeneğidir.

Croce “estetik çalışan birinin aslında dil üstüne çalıştığı” fikrini Sanat-dil özdeşliği temelinde savunur.

Müzeci sanat anlayışına karşı çıkan Dewey, sanat deneyimi yaratmayan bir varlığın sanat ürünü
olabileceğini, ama sanat eseri olamayacağını savunur. Ona göre, sanat eserinin varlığı için sanatçı ile gözlemci arasında bir tür yaratıcı iş birliğine gereksinim vardır. Sanatçı ve gözlemcinin her biri bu ilişkiye katkı sağlar.

Güzel, tek tek şeylerde güzel olandır, Platon’un güzellik anlayışının özelliklerinden biri değildir.

Krylov gibi kimi yorumcular Marks’ın alt yapı-üst yapı ilişkisinin karşılıklı etkileşim temelinde okunması gerektiğini belirtirler.

Aristoteles, güzellik kavramını psikolojik bakımdan ele alarak katharsis kavramıyla sanat
eserinin izleyicisinde meydana getirdiği etkiyi açıklamaya çalışır.

David Hume (1711-1776) İngiliz deneyimci felsefenin önde gelen filozoflarından biridir. Hume’un felsefi gelişiminde, özellikle ahlak kuramında, Hutcheson’un etkisi derindir. Hume, ahlakın temelinde duygunun yer aldığı görüşünü doğrudan Hutcheson’dan alır. Her iki düşünür güzelliğin nesneye değil, insan yapısına bağ- lı olarak belli durumda ortaya çıkan bir haz olduğu konusunda hemfikirdir. Hutcheson’un ‘iç duyu’ kavramına karşılık Hume ‘içsel duygululuk veya duygu’ kavramını kullanır. Bu  neden bir ve ikinci madde verilenler doğrudur. Üçüncü madde verilen "stetik alanda elde edilen yargıların genel geçer ve apriori ilkeleri olduğu görüşü" ise Kant'ın üzerinde çalıştığı bir konudur. Doğru cevap D'dir.

Schiller felsefesinde insan, oyun ve güzellik kavramları birbiriyle yakından ilişkilidir. Oyun dürtüsü gibi güzel de iki öğeden oluşur. Güzel canlıdır, çünkü onu duyumsar ve hissedebiliriz; biçimdir çünkü onu düşünebiliriz (Schiller, 1999: 187). Dahası, oyun gibi güzel de içsel değere sahiptir. Bu yönüyle hem oyunun hem de güzelin insan üzerinde özgürleştirici etkisi vardır çünkü her ikisi de duyum ve biçim dürtüleri arasındaki karşıtlığı çözer. Her ikisi de bireyin çok boyutlu insan yaşamı geliştirmesine izin verir. Schiller’e göre sanatsal etkinlik oyun dürtüsü aracılığıyla ortaya çıkar. Oyun dürtüsü, duyum dürtüsü ve biçim dürtüsünün kendi arasında yaşadığı çatışlmayı çözerek insanın özgürleşmesini sağlar. Doğru cevap B'dir. 

“Beğeni Ölçütü Üzerine” isimli eser David Hume’un eseridir.

Sokrates’le birlikte felsefenin konusu kozmostan nomosa dönmüştür. Nomosa dönüşle birlikte felsefenin konusu genel olarak insan, onun eylemleri, davranışları, yapıp ettikleri, duyguları, tutkuları, hazları, değerleri, içinde yaşadığı ve geliştirdiği sosyal kurumlar olmuştur.

Biçimciliğe göre bir şeyi sanat yapan o şeyin biçimsel özellikleridir. Bir eserin tarihsel bağlamı ya da eserin yaratıcısının hangi niyetle eseri yarattığının bir önemi yoktur. Önemli olan şeyler renk, şekil, çizgiler, ses, yapı, kalıp gibi biçimsel özelliklerdir. Biçimci görüş sanatı “anlamlı biçim” olarak tanımlar. Sorunun doğru cevabı “sanat eserinin tarihsel bağlamı ya da hangi niyetle ortaya koyulduğunun önemsiz kabul edilmesi” seçeneğidir.

Giotto gibi ressamlar perspektifi kullanan ilk ressamlar olarak ardıllarından daha yaratıcı kabul edilirler.

Mutlak tin ise sanat, din ve felsefeyi kapsar. Bireysel tinin kendine dönerek varlığının temelinde güzel, Tanrı ve hakikat ideallerini bularak onların gerçekleşmesinde Mutlak ruh olur. Subjektif tin sonlu olmasına karşın, mutlak tin sonsuzdur. Hegel’e göre sanat, din ve felsefe aynı zemin üzerinde bulunur. Mutlak Tin’in bu üç alanı “yalnız nesnelerini bilince taşıyanlarının biçimleri bakımından birbirlerinden ayrılırlar”.

Estetik deneyim konusunda iki yaygın görüş bulunmaktadır. Bu görüşlerden biri biçimcilik, diğeri ise bağlamcılıktır.

Augustinus'a göre güzelliğin temel biçimi birliktir. Görülen şeyler bu birliğe yöneldikleri için güzeldirler. En yetkin birlik ise Tanrı’dır.

Estetiğin temel konularından biri olan “beğeni” kavramı bu dönemde konuyla ilgili eserlerin ana teması olmuştur. Örneğin, Francis Hutcheson’un “Güzellik, Düzen, Uyum ve Dizayn”; David Hume’un “Beğeni Ölçütü Üzerine” ve Edmund Burke’un “Güzel ve Yüce îdealarmm Kaynağı Üzerine Felsefi Bir İnceleme”
adlı çalışmaları beğeni yargısını ele alır.

insanlar arasında birlik yaratmak

Yukarıdaki ifadeler Augustinus’un İtiraflar adlı eserinden alınan güzellik ile ilgili düşüncelerini yansıtmaktadır.