Dokunsal Ön Uyaranlar

• Kokusu ve dokusu olan gerçek nesneler

• Gerçek nesnelerin üç boyutlu maketleri

Doğru cevap E'dir.

İkincil pekiştireçler, kendi içinde sosyal, nesnel, etkinlik ve sembol pekiştireçler olmak üzere dört biçimde sınıflandırılır (Alberto Troutman, 2013; Cooper vd., 2014).

Yiyecek- içecek ve duyu birincil pekiştireçlerdir.

Öncüllere dayalı uygulamalarda öne çıkan teknikler: 

• Güvenlik önlemleri Alma
• Koruyucu Donanım Kullanma
• Uyaranlarda Düzenleme Yapma
• Seçenek Sunma
• Rutinler Oluşturma
• Sosyal beceri Öğretimi

Doğru cevap E'dir.

Pekiştirme, davranışın arkasından gelen ve davranışın sıklığını, olma olasılığını artıran bir olaydır. Davranışın ardından gelen doğru bir pekiştirme, davranışın sürmesine hizmet eder. Bir diğer ifadeyle, pekiştirme, hoşa giden bir uyarıcının ortama sokulması veya hoşa gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkartılması işlemidir. Bu nedenle doğru cevap B'dir. 

Yapılan her doğru davranışın pekiştirilmesine sürekli pekiştirme denir. Bu pekiştirme tarifesi, yeni davranışların kazanılmasında ve doğru biçimde sergilenmesinde önemlidir. Örneğin, tuvalet eğitimi verilen bir bireye annesi ya da uygulamacı tarafından her tuvaletini haber vermesinde şeker verilmesi sürekli pekiştirmeye örnek olarak verilebilir.

Dolaylı değerlendirme teknikleri, görüşmeler, anketler ve dereceleme ölçekleridir. Doğru cevap B'dir.

Bireyin içinde bulunduğu durumdan itici uyaranın kaldırılarak davranışın yapılma olasılığını artırma sürecine olumsuz pekiştirme adı verilir. Diğer bir deyişle bireyin hoşuna gitmeyen bir uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır. 

Olumsuz pekiştirme ile ceza genellikle karıştırılmaktadır. Bu iki süreç birbirinden tamamen farklıdır. Cezada davranışın sıklığı azalırken, olumsuz pekiştireçlerde davranışın sıklığını arttırma vardır. D seçeneğindeki "sosyal olmayan davranışlar" ise otomatik pekiştirme yoluyla devam eden davranışlardır. Bu nedenle doğru seçenek C'dir.  

Bazen öncüllerin gerçekleşebilmesi için doğal ortamlarda da uyarlamalar yapmak gerekebilir. Örneğin, “Olumsuz bir durum yaşadığında yardım isteme” becerisinin kalıcılığını sağlamak istediğimiz bir birey düşünelim. Bunun için doğal öncülleri kullanacaksak bazı uyarlamalar yapmamız gerekebilir. Kişinin ilacını uzanamayacağı bir yere koymak ve yardım istemesi için beklemek buna örnek olarak verilebilir. 

Beceri ya da davranışın edinimi sırasında kullanılan pekiştireçlerin süre, sıklık ya da yoğunluğunun zamanla ve sistematik bir şekilde azaltılması "pekiştireçlerin silikleştirilmesi" olarak tanımlanabilir.  Örneğin, başlangıçta her doğru tepkide verilen pekiştirecin zamanla üç doğru tepkide bir verilmesi daha sonra da günün sonunda verilmesi gibi. Bu durumda bir becerinin kalıcılığı sağlanırken aynı zamanda aşamalı olarak sürekli pekiştirmeden oranlı ya da aralıklı pekiştirme tarifelerine geçilmesi uygun olacaktır. Bu nedenle doğru cevap C'dir. 

Bireye ilgi göstermek, olumlu motive edici sözler kullanmak, sarılmak, öpmek ve olumlu bir şekilde güdülenmesini sağlayacak tepkiler vermek sosyal pekiştireç kapsamında değerlendirilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Genelleme iki şekilde sağlanmaktadır. Bunlar uyaran genellemesi ve tepki genellemesidir. Uyaran genellemesi, öğretilmesi hedeflenen beceri ya da davranışın öğretimin gerçekleştiği ortam ya da kullanılan uyaranların dışındaki ortamlarda da ortaya çıkmasıdır. Tepki genellemesi ise değiştirilmek istenen hedef davranışla ilişkili olan ve henüz öğretilmemiş olan davranışların sergilenmesi olarak tanımlanmaktadır. 

Bu nedenle doğru seçenek A'dır.  

D seçeneğindeki "yiyecek" birincil türde bir pekiştireçtir. Birincil pekiştireçler zaman içinde pekiştireç olma özelliğini kaybetmezler. Örneğin; aç kalmış bir insan için ekmek her zaman bir pekiştireç olma özelliği taşır. Bu nedenle doğru cevap D'dir. 

Tablo 2.4 Öncelikli hedef davranışı belirlemede sorulması gereken sorular

Rutin oluşturma, alışılagelmiş etkinliklerin belli sıra ile yapılmasıdır. Rutinler uygun olmayan davranışların ortaya çıkmasını önleyebilmektedir. Bir etkinlik tamamlandıktan sonra hangi etkinliğin başlayacağının biliniyor olması etkinliğe katılma ve etkinliği tamamlama isteği artması nedeni ile uygun olmayan davranışın çıkma olasılığını aza indirmiş olacaktır.

Uygun olan davranışların artırılmasında olumlu-olumsuz pekiştirme, sembol pekiştirme ve izlerlik sözleşmesi tekniği uygulanırken; uygun olmayan davranışların azaltılmasında ayrımlı pekiştirme tekniği kullanılır. Doğru cevap A'dır.

D seçeneği dışındaki seçenekler doğrudur. 

Yiyecek ve içecek gibi birincil pekiştireçler, hedef davranış öğretimi sırasında az aralıklarla ve azar azar verilmeli ki birey için doygunluk hissi oluşmasın ve pekiştireç etkililiğini kaybetmesin. Bu nedenle pekiştireçler küçük miktarlarda sunulmalıdır. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Söz edilen ifadeler uyuşmayan davranışların ayrımlı pekiştirilmesidir. Doğru seçenek A'dır.