Faizi bir karşılık olarak ele alırsak tüketimden vazgeçmenin (ertelemenin) yani tasarruf etmenin bir karşılığıdır.

Keynesyen Likidite tercihi teorisine göre, karşımıza üç farklı para talebi çıkmaktadır. Bunlar; “işlem amaçlı”, “ihtiyat amaçlı” ve “spekülasyon amaçlı” para talebi olarak sıralanmaktadır.

Klasiklerin, faiz oranlarını reel faktörlerle açıklamasına karşılık Keynes, faizi parasal bir olgu olarak kabul ve analiz etmektedir.

Organize ve Organize Olmayan Piyasalar

Organize piyasaları ülkemiz açısından örneklemek gerekirse, organize para ve organize sermaye piyasaları altında bu piyasaları sınıflandırabiliriz. Bu anlamda; Interbank Para Piyasası, TCMB bankalararası döviz piyasası, BIST Tahvil ve Bono Piyasası, BIST Hisse Senetleri Piyasası, BIST Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası ve İstanbul Altın Borsası örgütlenmiş (organize) finansal piyasalara örnek oluşturan finansal piyasalar olarak karşımıza çıkmaktadır.

 Organize Olmayan Finansal Piyasalar: Bu piyasalar tezgâh üstü piyasalar (Over-The Counter Markets) olarak da bilinmektedir. Ülkemiz açısından organize olmayan piyasalar için örnekleme yapmak gerekirse; Bankalararası T Piyasası, Bankalararası Repo Piyasası, Serbest Döviz Piyasası, Bankalararası Altın Piyasası gibi piyasaların örnek olarak verilebilir.

Temel amacı fiyat istikrarını sağlamak olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) görevleri arasında finansal sistemde istikrarı sağlamak, para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak yer almaktadır. Günümüzde TCMB’nin doğrudan bankacılıkla ilgili gözetim ve denetime dayalı bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu görev özerk bir kuruluş olan BDDK tarafından yürütülmektedir. TCMB, rezerv ve likidite gereksiniminin usul ve koşullarını belirleme, katılım bankalarındaki katılım fonlarının türlerini ve mevduat bankalarındaki mevduatın türlerini ve vadelerini belirleme gibi yetkilere sahiptir. Bu bağlamda banka, finansal sistemin işleyişini etkilemekte ve finansal sistemin bir bütün olarak istikrarının sağlanmasında temel aktörlerden biri konumunda bulunmaktadır.

SPK; Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak, sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını sağlamak; tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek gibi amaçlarla kurulmuş,  sermaye piyasasını düzenleyen ve denetleyen kamu kurumudur.

Banka dışı mali aracılar; sigorta şirketleri, bireysel emeklilik şirketleri, finansal kiralama (leasing)
şirketleri, factoring şirketleri, finansman şirketleri, finansal holding şirketleri, varlık
yönetim şirketleri, aracı kuruluşlar, yatırım fonları, yatırım ortaklıkları ve portföy
yönetim şirketleri olarak sıralanabilir.

Enflasyonun hızlandığı döneme özgü tahviller indeksli tahvillerdir. Değişken faizli tahvillerde sadece faiz oranı enflasyona karşı korunurken, indeksli tahviller ile anaparayı korumak için dövize ya da altına indeksli tahviller daha güvenceli olmaktadır. Doğru seçenek "E" şıkkıdır. 

Gelir Ortaklığı Senetleri (GOS)   

Gelir ortaklığı senetleri (GOS) çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarına ait altyapı tesislerinin gelirlerine, gerçek ve tüzel kişilerin ortak olması için çıkartılan senetlerdir.

Köprü, baraj, elektrik santralı gibi altyapı yatırımlarına devlet bütçesi dışında gelir sağlamak amacıyla ihraç edilen gelir ortaklığı senetleri, üzerinde “ortaklık” ibaresi olmasına rağmen, değişken faizli bir tahvil özelliği taşımaktadır.

Organize finansal piyasalar, alıcı ve satıcıları resmi olarak belirlenmiş fiziksel alanlarda buluşturan, işlemlerin oluşması için belli kurum ve kuruluşların denetimi ve gözetimine tabi olan ve işleyişe ilişkin kendine özgü kuralları olan piyasalar olarak tanımlanırken; organize olmayan finansal piyasalar, yasal ve idari olarak belirlenmiş kuralları olmayan, fiziki ve resmi olarak belirlenmiş bir mekânı bulunmayan, organize piyasa dışında kalan alım ve satım işlemlerinin gerçekleştiği, ilgili kurum ve kuruluşların denetim ve gözetiminden uzak piyasalar olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda, A,C,D ve E şıklarında verilen ifadeler organize finansal piyasalara örnek iken, B şıkkında verilen bankalararası repo piyasası organize olmayan finansal piyasalara örnektir. Doğru seçenek “B” şıkkıdır.

Geri ödememe riski, finansal varlığı ihraç eden ekonomik birimin yükümlülüklerini (faiz ve anapara geri ödemesi gibi) zamanında ya da hiç yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Uygulamada, devletin bir kurumu olan hazinenin çıkardığı bononun (hazine bonosu) sıfır geri ödeme riskine (ya da çok düşük risk) sahip olduğu kabul edilmektedir. Özel şirketlerin ise devletinkine benzer ödeme gücüne sahip olmaması, şirket bonolarının (finansman bonosu) geri ödeme riskinin nispi olarak daha yüksek olmasına neden olmaktadır.

Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak ve yabancı paralar ile altın karşısındaki muadeletini tespit etmeye yönelik kur rejimini belirlemek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)'nın temel görevlerinden biridir. 

Daha önceki bir sorumuzda açıkladığımız üzere; leasing ya da finansal kiralama; Bir malın kira bedeli karşılığında her türlü kullanım hakkının kiracıya devredilmesini ve sözleşmede belirlenen değer üzerinden sözleşme süresi sonunda malın mülkiyetinin leasing firmasından kiracıya geçmesini sağlayan bir finansman yöntemidir. Diğer bir deyişle, finansal kiralama, bir malın yatırımcı tarafından satın alınması yerine, bir finansal kiralama şirketi tarafından yatırımcıya kiralanması ve kira süresi bitiminde malın mülkiyetinin sembolik bir bedel karşılığında kiracıya geçmesidir.

Bu yöntem, firmaların yatırım mallarını satın almak yerine kiralamasını sağlayarak, işletme sermayelerini diğer ihtiyaçların karşılanmasında kullanmalarına ve bu sayede verimlilik ve karlılıklarını arttırmalarında önemli rol oynar. Tıbbi cihazlar, inşaat makineleri, vinçler, iş makineleri, gayrimenkuller gibi taşınır ve taşınmaz mallar leasing sözleşmesine konu olabilirken, Patent, fikri ve sınaî haklar, bilgisayar yazılımı gibi maddi olmayan ürünler için leasing yapılamamaktadır.