Fotoğraf Kültürü Final 7. Deneme Sınavı

Zaman kavramıyla ilgili olarak üzerinde durulması gereken önemli düşünür Aziz Augustinus (354-430) Ortaçağda yaşamıştır. Hıristiyan inancını bilimsel bir sisteme yapılandırmaya yönelik çalışmıştır. Ünlü İtiraflar adlı eserinde Tanrıyı merkez alan öğretisini ortaya koymuştur. İtiraflar kitabının XI. bölümü zaman kavramının incelemesine ayrılmıştır.

Yeni fotoğraf, XIX. yüzyılda özellikle fotoğraf yoluyla ortaya çıkan görüntünün inandırıcılığı olgusunu, tepe taklak hale getirmiştir. Hem fotoğraf makinesi hem de çekim sonrası süreçler görüntünün inandırıcılığını ortadan kaldırmaya yönelik etkileri içerir. Fiziksel gerçek içinde bulunduğu koşullarla kaydedilmiş olsa bile bilgisayar ortamında bu fiziksel gerçek yeni bir gerçek haline dönüştürülebilir. Genel kabul gören görüş, sayısal fotoğrafın inandırıcı olma özelliğini yitirmiş olduğu yönündedir. Bu şekliyle düşünüldüğünde yeni fotoğraf, gerçeklikten ve inandırıcılıktan uzaktır.

Bilindiği gibi karanlık kutunun, optik ve ışığa duyarlı yüzey açısından gelişmiş şekli fotoğraf makinesidir.  Fotoğraf makinesinin görüntü üretme sistemi karanlık kutuyla aynıdır. Bu durumda doğal olarak, fotoğraf makinesi yoluyla elde edilen görüntü için de aynı şeyleri söylemek gerekir, yani resmedilme eylemi an’ı ile resmedilen an çakışır. Konunun üzerinden yansıyarak gelen ışınlar, belli bir süre içinde fotoğraf makinesine ulaşır. Optik sistem yoluyla fotoğraf makinesinin içine giren ışık, yine belli bir süre içinde ışığa duyarlı yüzey üzerinde görüntüyü oluşturur.

Fotoğraf resim sanatını hep etkilemiştir. XX. yüzyılın sonlarında, fotoğraf yoluyla elde edilen görüntülerin renk ve tonlama değeri, ressamlar tarafından da kullanılmıştır. Örneğin, sanatçı Churk Close (1940- ) fotoğrafın renk ve ton yapısını yansıtan büyük resimler yapmıştır. Onun resimlerinin nesnesi çok yakın çekim fotoğraardır. Fotoğrafı daha büyük bir tuvale çizerek görüntüyü bir koordinat sistemi içinde parçalara böler. Daha sonra her bir kareyi tek tek boyar.

I. Görüntüler, nesneleri ve olayları şimdiki zaman içinde resmeder. III. Fotoğrafın görüntüsü, zaman kavramı açısından ‘an’ konusuyla ilişkilidir.

Bakma eylemiyle ilgili yeni açılımlar XX. yüzyılın başında Kübizm ile dönüm noktası
yaşamıştır. Kübist ressamlar, nesneleri birçok farklı bakış açısında resmetmişlerdir. Onlara göre insan gözünün hareketli olup tek bir noktaya takılı kalmaması gibi resmin  de tek bir bakış açısı olmaması gerekir. Bu anlamda, geleneğe karşı çıkış söz konusudur. Kübistler nesneleri birçok farklı açıdan görüyormuş gibi resmetmişlerdir. Bu şekilde, görüntü ile gerçek arasında ilişki değişmiştir. Bunu yaparken de kübist ressamlar, insanın görme biçimini temel almışlardır. Kübizm sonrası gelen akımlar da aynı yaklaşım içinde olmuşlardır. 

elektrik

Şekil 5.2'de görüldüğü gibi görselde kitle iletişim araçları arasındaki eski-yeni ilişkisi verilmiştir.

1. Walter Benjamin - Pasajlar
2. Auguste Comte - Pozitif Felsefe Kursları (1830-1842)
3. John Stuart Mill - Özgürlük Üzerine (1806-1873)
4. Friedrich Engels - Komünist Manifesto (1848 yılında Karl Marx ile birlikte yazmıştır.)

Karanlık kutunun sağladığı görüntünün yüzey üzerinde kalıcı olması önemli bir asamadır. Bu arayış çalışmaları sonucunda 1827’de fotoğrafın bulunuşu gerçekleşmiştir. Bir süre sonra 1840 yılında negatif görüntünün bulunuşuyla yeni bir mekanik üretme sistemi ortaya çıkmıştır. Fotoğrafın bulunuşu ve arkadan gelen gelişmeler, sanatçıların teknolojiyle olan ilişkilerine yeni bir boyut getirmiştir.

Nesnel zaman kendimizden bağımsız olarak var olur. Öznel zaman ise nesnel zamanın süresi içindeki olayların niteliklerinin farklılığından kaynaklanan psikolojik olarak hissedilen bir algısıdır. Hissediş zamanın yüksekliği, nesnel zamanı aşar; ancak hissediş zamanımızın ortaya koyduğu bir ölçü birimi yoktur. Bu durum, bireyden bireye göre değişir. Bu nedenle öznel zaman nicelikten çok niteliktir. Bu bağlamda seçenekler değerlendirildiğinde evi fiziksel olarak iş yerine yakın olan bir kişinin yolda az vakit kaybettiğini düşünmesi fiziksel olarak ortaya konulan bir gerçek olduğu için nesnel zaman deneyimine aittir.

Friedrich Nietzsche’ye göre karanlık kutunun içine ışık sızdırmayan dört tarafı kapalı odası, hiyerarşi içinde bir güç sistemine işaret eder. Onun karanlık kutu genellemesi; sanat-bilim, bilinçdışı-bilinç, karanlık-aydınlık karşıtlığını ortadan kaldırmaya yöneliktir. Çünkü her biri kendi karanlık odasında aynı eylemi gerçekleştirmektedir. Her şey karanlıkta ise ortada olan hiçbir şey yoktur. Bu şekilde Nietsche ikili karşıtlıklar içinde, kendi düşünce sistemine göre, bir tersine çevirme işlemi yapar. Doğru yanıt B’dir.

Karanlık Kutu 

Üzerinde durulan bu konu, geleneksel olarak bilinen fotoğrafın yapısal olarak şekil değiştirmesiyle ilgilidir. Fotoğraf ve sayısal teknoloji ilişkisi, 1990’lardan itibaren gelişmiştir. Yaygın bir görüş, fotoğrafın geleneksel yapı içinde bittiği yönündedir. Bu şekilde, “fotoğrafın sonu” yaşanmaktadır. XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, “ideolojilerin sonu” olarak adlandırılan bir dönemden söz edilir. “Berlin Duvarı”nın yıkılması, bu görüşün uygulamadaki dönüm noktasıdır. Aynı şekilde 1990’larda yaygınlaşmaya başlayan sayısal teknoloji “fotoğrafın sonu” olarak görülen süreci başlatan algıdır. Bu yeni dönem, geleneksel fotoğraf için bir son oluştururken, öte yandan yeni bir “fotoğraf sonrası” dönemi de başlatmıştır.

Yaşamın gerçek olarak kaydedilmesiyle ilgili “Fiziksel Gerçeğin Kurtuluşu” diye belirlenen ünlü bir söz vardır. Siegfried Kracauer (1889-1966) adlı film kuramcısının bu sözünü yeni fotoğraf açısından değerlendirmek gerekir.

Tarihsel süreç içinde Batı kültüründe belli dönemlerin belirleyici olduğu görülür: İlki, antik dönemden beri gelen sanat etkinliğinin 1425’te perspektifi geliştirmesi yani perspektifin yüzey üzerine uygulanmasıdır. İkincisi, XIV. yüzyılın ortalarında XVIII. yüzyıla kadar süren Aydınlanma ve Bilimsel Devrimler dönemidir. Üçüncü olarak Sanayi Devrimi ve mekaniğin ortaya çıkmasıyla teknolojik ilerlemenin görüldüğü Modern dönemdir. Bu dönem, 1830’larda fotoğrafla birlikte başlar. Kitle iletişim araçlarını, görüntü üretim sistemlerini ortaya çıkartan ve XX. yüzyıla kadar süren dönemdir. Dördüncü dönem ise elektronik teknolojinin, bilgisayarın, sayısal görüntünün hakim olduğu 1960’larda mekanikleşmeyle aynı döneme denk gelen postmodern çağdır.