Genel Dilbilim 1 Ara 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bir sözcüğün son seslemindeki ünlünün ön/arka özellikleri ekteki ünlünün ön ya da arka ünlü olacağını belirlemesine ne ad verilir?
Kapalı ünlü uyumu kuralı |
Ünlü genizsilleşmesi kuralı |
Ötümsüzleşme kuralı |
Biçimbirimciklerin dağılımı kuralı |
Açık ünlü uyumu kuralı |
Söz konusu kurala verilen isim "Açık ünlü uyumu kuralı"dır. Doğru cevap E'dir.
2.Soru
Bir ses diziliminin ... olarak sınıflandırılabilmesi, anlamını ve biçimini koruyarak bağımsız hareket edebilmesine ve tekrarlanabilir olmasına bağlıdır. Yandaki boşluk aşağıdakilerden hangisiyle doldurulmalıdır?
Cümle |
Hece |
Sözcük |
Yerine koyma |
Bağlam |
Bir ses diziliminin sözcük olarak sınıflandırılabilmesi, anlamını ve biçimini koruyarak
bağımsız hareket edebilmesine ve tekrarlanabilir olmasına bağlıdır.
3.Soru
Konuşma ve yazı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Konuşma sese, yazı ise harfe dayalıdır. |
Yazı konuşmaya oranla daha çok tercih edilmektedir. |
Konuşma yazıya istinaden daha geçicidir. |
Yazı konuşmaya göre bilgi aktarımında daha sağlıklı bir iletişim yoludur. |
Konuşma dil için birincil, yazı ise ikincil bir boyuta sahiptir. |
Dünyanın bir çok yerinde hala dilleri yazıya dökülmemiş toplumlar bulunmaktadır. Yazıları olmamasına karşın, bu toplumların bireyleri birbirleri ile konuşarak iletişim kurmakta, günlük gereksinimlerini konuşma ile gidermektedirler. Böylece yazının, dil için önemli ama ikincil bir boyutu olduğu ortaya çıkmaktadır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözcüklerin biçimleri ve anlamları arasındaki ilişkinin rastlantısal olmasına bir örnektir?
Şırıldamak |
Gıcırdamak |
Koşturmak |
Çatırdamak |
Hapşırmak |
Doğal dillerde sözcüklerin biçimleri ile anlamları/göndergeleri arasındaki ilişki doğal değildir. Örneğin, su içmek için kullandığımız ve camdan yapılmış olan konik nesnenin Türkçede adının bardak olması ya da ekmek kesmek için kullanılan kesici aletin adının bıçak olması belirttikleri nesne ile sözcükleri oluşturan sesler arasında bulunan doğal bir ilişkiden kaynaklanmamaktadır. Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki rastlantısaldır. Dillerde rastlantısal ve uzlaşımsal olmayan sözcükler de bulunmaktadır; bunlar genellikle doğada bulunan seslere benzeyen ses simgesel sözcüklerdir ve rastlantısal sözcüklere göre sayıları daha azdır. Türkçe’de hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıldamak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları sesleri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Şırıldamak, gıcırdamak, çatırdamak ve hapşırmak doğada bulunan ses simgesel sözcüklere örnek iken koşturmak sözcüğü bu duruma örnek değildir. Doğru cevap C'dir.
5.Soru
Örneklerden hangisinde /t/ ve /s/ sesleri karşıtsal dağılım içinde değildir?
tiz - siz |
tok - stok |
tayfa - sayfa |
ton - son |
sek - tek |
Karşıtsal dağılımın oluşması için seslerin birbirinin yerine geçtiğinde anlamsal farklılığın oluşması gerekmektedir. tok - stok örneğinde böyle bir durum söz konusu değildir.
6.Soru
Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Seslerin tümü tüm dillerde bulunmakla birlikte seslerin kullanım yeri ve şekli değişmektedir. |
Bir dilde olan bazı seslerin diğer dillerde bir başka sesin değişkesi olarak bulunabilir. |
Bir dilde sözcükler arasında anlam farkına yol açan seslere sesbirim denir. |
Sesbilim, o seslerin dizilişini dillerin ses düzenini inceleyen, bir dilde hangi seslerin bulunduğunu ve değişimlerini, biçimbirimlerin söylenişini inceleyen ve bunların kurallarını belirlemeyi dilbilim alanıdır. |
Diller kullandıkları sesler ve ses yapıları açısından birbirlerinden farklılıklar göstermektedir. |
Bütün diller, anlamlı birimlerini yani biçimbirimlerini oluşturmada bu sesleri kullanırlar; ancak bütün diller bütün sesleri kullanmazlar.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesini ifade eden terimdir?
Aşağıdakilerden hangisi konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesini ifade eden terimdir?
Ton |
Vurgu |
Ezgi |
Seslemsi |
Nağme |
Vurgu, konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesidir.
8.Soru
'Ağrısız kulak delinir.' ifadesi iyi bir cümle değildir. Yukarıdaki ifade aşağıdaki dilbilgisi türlerinden hangisine ait olabilir?
Kuralcı |
Betimlemeli |
Zihinsel |
Öğretici |
Evrensel |
Kuralcı dilbigisi dile kuralcı bir yaklaşım içeren dilbilgisidir. İnsanlık tarihi içinde dile ve dilbilgisi kurallarına değişik yaklaşımlar olmuştur. Bunlardan bazıları dilde bulunan bazı yapıların diğerlerine göre ‘kabul edilemez/yanlış’ olduğunu ve bu yapıların kullanımının ‘iyi’ ya da ‘güzel’ dil kullanımı olmadığını savunan, değer yargılarına dayalı ‘kuralcı’ yaklaşımı benimsemişlerdir. Örneğin, bazı kuralcılara göre Türkçe’de devrik tümce kullanmak ‘güzel’ Türkçe değildir. 'Ağrısız kulak delinir.' tümcesi iki anlam taşıyabileceği için kuralcı dilbilgisine göre iyi bir kullanım değildir. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Sözcüklerin yapısını, en küçük anlamlı birimlerin özelliklerini, dağılımlarını ve birleşimlerini belirleyen kuralları içeren dilbilim bileşeni aşağıdakilerden hangisidir?
Sözdizim |
Anlambilim |
Edimbilim |
Biçimbilim |
Sesbilim |
Biçimbilim sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özellikleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir. Doğru cevap D'dir.
10.Soru
Aşağıdaki tanımların hangisi ‘dil’ kavramını betimlemektedir?
Dil, yalnızca ses olayıdır. |
Dil, herhangi bileşeni olmayan bağımsız bir yapıdır. |
Dil, kurallar dizgesidir. |
Dil, somut bir varlıktır. |
Dil, kültürün bir parçasıdır. |
Dil bir kurallar dizgesidir. Bir dizge, o dizgeyi oluşturan birimlerden ve o birimlerin kurallı biçimde dizilişinden oluşur.
11.Soru
Aşağıdaki meslek gruplarından hangisi çocukların dil edinim süreçlerini araştırmaktadır?
Söylem çözümlemeciler |
Ruhdilbilimciler |
Toplumdilbilimciler |
Uygulamalı dilbilimciler |
Artzamanlı dilbilimciler |
Ruhdilbilimciler, çocukların dil edinim süreçlerini araştırmaktadır.
12.Soru
Çocukların dil edinimi süreci ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Çocuklara anadilleri öğretilmez. |
Çocukların anadillerini içselleştirir. |
Tüm çocuklar dil edinimi sürecini geçirir. |
Dil edinimi çocuklarda doğdukları anda başlar. |
İşitme engelli çocuklar konuşulan dili edinebilirler. |
İşitme engelli çocuklar, konuşulan dillerin te- melini oluşturan sesleri duyamadıkları için işitme engelli olmayan çocuklar gibi konuşulan dili edinemezler.
13.Soru
Ses-anlam eşleşmelerini temel alan, bir ses dizilimi ancak anlamlıysa sözcük olabilir görüşünü savunan ölçüt aşağıdakilerden hangisidir?
Anlamsal ölçüt |
Yerine koyma |
Sesbilimsel ölçüt |
Karşıtsal ilişki |
Dilbilgisel ölçüt |
Anlamsal ölçüt, dilde ‘bir anlam öğesi olarak sözcük’
(Vygotsky 1986: 5; Bolinger, 1963: 129) görüşüne
koşut olarak ses-anlam eşleşmelerini temel alır.
Buna göre, bir ses dizilimi ancak anlamlıysa sözcük
olabilir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi anadili kullanıcılarının sözcük düzeyine ilişkin sezgisel bilgilerinin betimlemelerini yapar?
Dilbilim |
Sesbilim |
Sözcükbilim |
Sözlükçe |
Biçimbilim |
Dilbilimin bir alt dalı olan
biçimbilim, anadili kullanıcılarının sözcük düzeyine
ilişkin sezgisel bilgilerinin betimlemelerini
yapar.
15.Soru
Dilbilimde, dillerin ses düzenini inceleyen, bir dilde hangi seslerin bulunduğunu, o seslerin dizilişini ve değişimlerini, biçimbirimlerin söylenişini inceleyen ve bunların kurallarını belirlemeyi amaçlayan alan aşağıdakilerden hangisidir?
Sesbilgisi |
Sesbilim |
Biçimbilim |
Anlambilim |
Sözdizim |
Dilbilimde, dillerin ses düzenini inceleyen, bir dilde hangi seslerin bulunduğunu, o seslerin dizilişini ve değişimlerini, biçimbirimlerin söylenişini inceleyen ve bunların kurallarını belirlemeyi amaçlayan alana sesbilim denir. Doğru cevap 'B' seçeneğidir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ünsüz seslerin alt oluşturucularından birisidir?
Alt dudak |
Diş yuvası arkası |
Damak |
Artdamak |
Küçük dil |
A seçeceği dışındaki seçenekler ünüsüzlerin üst oluşturucuları arasındadır.
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yazının bilgi aktarımındaki temel bir işlevinden bahsedilmektedir?
Geçicilik |
Verimlilik |
Değişkenlik |
Hesaplılık |
Kalıcılık |
Yazının temel işlevi, bilginin kalıcılığını, sürekliliğini sağlamak olarak nitelenebilir.
18.Soru
"Sözlükçede bilgi olarak listelenen girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin sözcükleridir" şeklinde tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Sözcükbiçim |
Biçim |
Türev |
Sözcük |
Sözlükbirim |
Sözlükbirimler, sözlükçede bilgi olarak listelenen girdileri temsil eden, dilde üretilmemiş, soyut zihin sözcükleridir. Bu anlamlarıyla, bir sözcüğün sadece bir durumdaki şeklini değil, olası tüm görünüşlerini içlerinde barındırırlar. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.
19.Soru
Aşağıdaki İngilizce sözcüklerden hangisi [eә] çift ünlüsüne örnek verilebilir?
pay |
hair |
home |
now |
join |
Çift ünsüzler aşağıdaki gibi gösterilebilir;eı] pay, [a ı] five , [әʊ] home , [aʊ] now ,[ɔı] join , [ıә] near, [eә] hair, [ʊә] pure. Doğru cevap B'dir.
20.Soru
'Dil bilmek' kavramı için verilebilecek en genel ve kapsayıcı, hem dinleyici hem konuşucu boyutunu içine alan doğru tanım aşağıdakilerden hangisidir?
Dil bilmek, işitilen bir iletinin içeriğini anlayabilmektir. |
Dil bilmek, dinleyici tarafından anlaşılabilen ve anlamlı olarak kabul edilen bir iletiyi oluşturabilmektir. |
Dil bilmek, dil dizgesini oluşturan birimleri ve onların diziliş kurallarını doğru kullanmaktır. |
Dil bilmek, dilin bir kurallar dizgesi olduğunu bilmektir. |
Dil bilmek, anlaşılmaya yetecek kadar sözlü ya da sözsüz iletişim kurabilmektir. |
Dil, bir kurallar dizgesidir. Bu kurallar; dili oluşturan ses, ek, sözcük, tümce gibi birimlerin anlamlı bir ileti oluşturmak için birbirine nasıl eklendiğini, dizildiğini belirler, bu birimler arasındaki ilişkileri yönetir. Dil bilmek, bu kuralları doğru uygulamak demektir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ