Genel Dilbilim 1 Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Dilbilimde tek bir sözlük maddesinin sözlükçede listelenmeyen değişik biçimleri nasıl tanımlanır?
Sözcükbiçim |
Sözlükbirim |
Sözlükçe |
Nedensizlik |
Biçimbilim |
Dilbilimde tek bir sözlük maddesinin sözlükçede
listelenmeyen değişik biçimleri sözcükbiçim
olarak tanımlanmaktadır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde 'Alır mısınız?' anlamı vardır?
Kahve\ |
Evet/ |
Biraz daha\ |
Kahve/ |
Hepsi |
'Alır mısınız?' anlamının oluşması için yükselen ezgi kullanılmalı. Evet/ örneğinde de yükselen ezgi gösterilmiştir ama o, 'buyurun, dinliyorum' anlamında kullanılır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçedeki [t] ve [t?] seslerinin bütünleyici dağılımını gösterir?
tek-teke |
tek-etek |
ata-atak |
ütü-otağ |
sat-tak |
Türkçede ötümsüz patlamalı sesler olan /p/, /t/, /k/ sesleri doğal bir ses sınıfı oluştururlar. Sözcük başında ya da sözcük içinde seslem başında bulunan bu ünsüzler, soluklu olarak söylenmektedirler. Öyleyse, tek - teke çiftinde /t/ başta bulunduğundan her ikisinde de soluklu [t?] olarak, tek - etek çiftinde sözcük başında ve sözcük içinde hece başında olduğu için her iki sözcükte de soluklu [t?] olarak, ata - atak ile ütü - otağ çiftlerinde sözcük ortasında hece başında olduğundan yine soluklu [t?] olarak söylenmektedir. Sat - tak çiftinde ise /t/ sesi ilk sözcükte sözcük sonunda [t] olarak, ikinci sözcükte ise sözcük başında [t?] olarak sesletilmektedir. Buna göre, [t] ve [t?] seslerinin bütüncül dağılımı E seçeneğinde görülmektedir.
4.Soru
Sözcüklerin sıralanması ve konumuna ilişkin ölçüt aşağıdakilerden hangisidir?
Anlamsal ölçüt |
Sesbilimsel ölçüt |
Dilbilgisel ölçüt |
Sözdizimsel ölçüt |
Yerine koyma |
Sözdizimsel ölçüt ise sözcüklerin sıralanması ve konumuna ilişkindir. Bu ölçütü etkili kullanmanın
bir koşulu, sözcüklerin oluşturduğu biçim düzenini fark etmektir.
5.Soru
Yazı yazarken kullandığımız şeye 'kalem' dememizin herhangi bir sebebi yoktur. Bu sözcüğün ne okunuşu ne de yazılışı barındırdığı anlamı çağrıştırır. Aşağıdakilerden hangisi bunun sebebidir?
Yerine koyma |
Karşıtsal ilişki |
Birleştirme |
Nedensizlik |
Türetme |
Nedensizlik, dilde ses ve anlam arasındaki bağın rastlantısal olduğunu gösteren ilkedir. Dilde nedensizliğin en güçlü kanıtı aynı gerçekliğin farklı dillerde başka başka sözcüklerle gösterilmesi durumudur: Türkçede ağaç sözcüğüyle ifade edilen nesne, İngilizcede tree, Almancada Baum, Latincede arbor, Fransızcada arbre ve Lazcada mca sözcükleriyle gösterilmektedir. Doğru cevap D'dir.
6.Soru
Aşağıdaki seslerden hangisi kendisinden sonra "-ler" çoğul ekini alır?
a |
e |
ı |
o |
u |
Son sesleminde [a, o, u, ı] ünlülerinden biri olan sözcüklere eklendiğinde çoğul eki [lar] olarak söylenmekte; son sesleminde [i,e,ü,ö] ünlülerinden biri olan sözcüklere eklendiğinde ise çoğul eki [ler] olarak söylenmektedir
7.Soru
Dilin nedensizlik temelinde barındırdığı öğeleri listeleyen soyut ve girdileri her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içeren sistem aşağıdakilerden hangisidir?
Sözlükçe |
Sözcük |
Sözlükbiçim |
Sözcük ailesi |
Sözcük birim |
Dilin nedensizlik temelinde barındırdığı öğeleri listeleyen soyut bir sistemdir. Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir. Doğru seçenek A' dır.
8.Soru
I. Ses simgesel sözcüklerII. Yansıma sözcüklerIII. Soyut sözcüklerIV. Somut sözcüklerYukarıdakilerden hangisi ya da hangileri genelde doğada bulunan seslere benzeyen sözcükleri tanımlayan kavramlardır?
Yalnız I |
Yalnız II |
II ve III |
I ve II |
Hepsi |
Genelde doğada bulunan seslere benzeyen sözcükleri tanımlayan sözcükler ses simgesel ve yansıma sözcüklerdir.
9.Soru
I. Bir ses anlamlıysa sözcük olabilir.
II. Ses zincirleri içindeki duraklama noktaları sözcük sınırlarını belirler.
III. Biçimbilimsel ve sözdizimsel ölçütleri içerir.
Sözcük tanımada kullanılan ölçütler yukarıda hangi sıra ile verilmiştir?
Anlamsal - sesbilimsel - dilbilgisel |
Anlamsal - dilbilgisel - sesbilimsel |
Sesbilimsel - anlamsal - dilbilgisel |
Sesbilimsel - dilbilgisel - anlamsal |
Dilbilgisel - sesbilimsel - anlamsal |
Verilen cümlelerde açık bir şekilde anlam, ses ve yapı ile ilgili ifadeler yer almaktadır.
10.Soru
Türkçede son sesi ötümlü sürtünmeli ünsüz olan bir kökten sonra ötümsüz bir ünsüz ile başlayan sonek geldiği durumlarda, kökün son sesi ötümsüzleşir. Türkçede yer alan bu kural aşağıdakilerden hangisidir?
Ünsüz uyuşması |
Genizsileşme |
Kapalı ünlü uyumu kuralı |
Açık ünlü uyumu kuralı |
Ötümsüzleşme |
Türkçede son sesi ötümlü sürtünmeli ünsüz olan bir kökten sonra ötümsüz bir ünsüz ile başlayan sonek geldiği durumlarda, kökün son sesi ötümsüzleşir. Bu kurala ötümsüzleşme denir. Doğru cevap 'E' seçeneğidir.
11.Soru
Türkçede 'orta arka yuvarlak' olarak betimlenen ünlü, aşağıdakilerden hangisidir?
E |
U |
O |
A |
İ |
[O] sesi ağız boşluğu, dilin konumu ve dudakların durumu açısından 'orta arka yuvarlak' ünlü olarak betimlenir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 'zihin sözlüğü' anlamına gelmektedir?
sözlükbirim |
sözcük |
sözlük |
sözcükbiçim |
sözlükçe |
Sözlükçede, yani zihin sözlüğünde, kaydı bulunan her girdi, kendi tanınabilirliğini sağlayacak sesletim, sözdizim ve anlam özelliklerine ilişkin bilgilerle donatılmıştır (Chomsky, 1965, Lyons 1977: 517).
13.Soru
Dilde konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Türetme |
Sözcükbiçim yapma |
Sözcükbirim yapma |
İşlemleme |
Birleştirme |
Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Doğru cevap 'D' seçeneğidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi genizsil ünsüzlerdendir?
r |
j |
z |
m |
l |
Genizsil ünsüzler hava akımının burun boşluğundan dışarı çıkması ile oluşur. Hava akımının engellenme noktası, patlamalı ünsüzlerin oluşmasında olduğu gibi ağız boşluğundadır.r. Ağız boşluğundaki engelleme dudaklar tarafından gerçekleştirildiği için [m] ünsüzü çiftdudaksıl genizsil bir sestir.
15.Soru
Ses dalgalarının fekansı, formatı ve hızıyla ilgilenen alan, aşağıdakilerden hangisidir?
Genel Sesbilgisi |
Uygulamalı Sesbilgisi |
Dinleyiş Sesbilgisi |
Akustik Sesbilgisi |
Söyleyiş Sesbilgisi |
Sesi frekans, format ve hız açısından inceleyen alt alanın adı, akustik sesbilgisidir.
16.Soru
Aşağıdaki tümcelerin hangisinde özyineleme görülmektedir?
Kitapları okudum. |
Gördüklerime inanamıyorum. |
Ahmet eve gidiyor. |
Böyle şey olmaz! |
Bu da mı gol değil? |
Dillerin tümce uzunluğunda bir kısıtlama yoktur, tümce yapısı özyineleyicidir. Tümcelerde içeyerleştirilmiş yantümcelerin sayısı sonsuzdur. 'gördüklerime' sözcüğünün içinde bir eylem vardır ve bu içeyerleştirilmiş bir yantümce görevi görür. Doğru cevap B'dir.
17.Soru
Kuramsal Dilbilimin inceleme alanı nedir?
Belli bir dile özgü nitelikleri dil evrenselleri çerçevesinde inceler, bir takım evrensel ilkeler doğrultusunda dilin özgün yapısını çözümler ve açıklar. |
Dil öğretim sürecinde istenilen sonuç verebilecek etkili dil öğretim yöntemlerini geliştirir, uygular ve değerlendirir. |
Bir metni oluşturan öğeleri inceler ve tanımlar, mentin dilsel düzenini çözümler. |
Çocukların dil edinim sürecini ve afazi, disleksi gibi dil bozukluklarını konu edinir. |
Konuşan kişinin yaşı, doğum yeri, cinsiyeti, eğitim düzeyi gibi toplumsal etmenlerin dil kullanımına etkisini mercek altına alır. |
Kuramsal Dilbilim, dile belli bir kuramın çerçevesinde yaklaşır ve bütün dillere özgü evrensel ilkelerin, dil evrensellerinin o dildeki yansımasını inceler.
18.Soru
En küçük ikilide iki ses birbirinin yerine geçme ilişkisi içinde değilse aralarındaki mevcut dağılım aşağıdakilerden hangisidir?
Karşıtsal dağılım |
Serbest dağılım |
Bütüncül dağılım |
Soluklanma kuralı |
Ünlü uyumu |
En küçük ikilide iki ses birbirinin yerine geçme ilişkisi içinde değilse aralarındaki dağılım bütüncül dağılımdır. Doğru cevap 'C' seçeneğidir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe'de bulunan arka kapalı yuvarlak ünlülerden biridir ?
/o/ |
/e/ |
/u/ |
/µ/ |
/y/ |
/u/ (uzun, un) Türkçe dilinin arka kapalı yuvarlak tek ünlüsüdür.
/y/ ön kapalı yuvarlak ünlü, /o/ arka yarı kapalı yuvarlak ünlü,
/µ/ arka kapalı düz ünlü, /e/ ise ön yarı-kapalı düz ünlü
20.Soru
Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece ne ad verilir?
Anlamsal ölçüt |
İşlemleme |
Karşıtsal ilişki |
Yerine koyma |
Nedensizlik |
Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Bunu müzikal bir eserin notalarına ayrıştırılmasına benzetebiliriz. Ancak müzikte
bu işlem yalnızca eğitimini almış olanlara özgü bir kodlamadır. Dilde sözcük tanıma ise alan yazında okuryazar olmayan anadili konuşucularının bile sahip olduğu doğal bir duyarlık olarak kabul edilir
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ