Genel Dilbilim 1 Ara 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Yeryüzünde konuşulan diller birbirlerinden çok farklı olsalar da hepsinde bulunan bir çok dil özelliği vardır. Bu bahsi geçen özelliklere ne ad verilmektedir?
Dil evrenselleri |
Ortak dil değerleri |
Evrensel dil ifadeleri |
Benzeşen dil söylemleri |
Evrensel dil kalıpları |
Diller birbirlerinden çok farklı gibi dursalar da hepsinde bulunan bir çok dil özelliği vardır. Bütün dillerde bulunan bu özellikler dil evrenselleridir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe'de vurgu hakkında doğru bir ifadedir?
Sözcük ve tümce düzeyinde olmak üzere iki düzeyde incelenir. |
Üçüncül vurgu düzeyi ikiden fazla seslemli sözcüklerde bulunur. |
Aynı sesbirimleri içeren cins adları ve yer adlarında anlam ayırt eder. |
Bileşik sözcükleri oluşturan sözcükler vurgu özelliklerini korur. |
Cins adlarında birincil vurgu ilk seslemde yer alır. |
Türkçede vurgu iki düzeyde değil; sözcük, öbek ve tümce olmak üzere üç düzeydedir. Vurgu, birincil ve zayıf vurgu olmak üzere iki vurgu düzeyinde gerçekleşir. Sözcük düzeyinde, kök-sözcüklerin vurgu düzeneği ile bileşik sözcük ve tamlama yapılarının vurgu düzeneği birbirinden farklı özellikler sergiler. Bileşik sözcük ve tamlama yapılarında üçüncül [´] vurgu düzeyi bulunmaktadır. Bileşik sözcükleri oluşturan sözcüklerde vurgular değişim gösterir. Türkçede vurgu sözcük düzeyinde sesbirimseldir; aynı sesbirimleri içeren sözcükler arasında anlam farkı belirtir. Aynı sesbirimleri içeren cins adları ve yer adlarında anlam ayırt eder. Cins adlarında birincil vurgu ikinci seslemde, yer adlarında ilk seslemdedir. Doğru cevap C'dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Göz sözlükbiriminin sözcükbiçimidir?
Gözlük |
Gözlükçü |
Gözlükçülük |
Gözü |
Gözcü |
Göz kelimesinin sözcük biçimi "Gözü" kelimesinde verilmiştir.
4.Soru
i, t, s, e sesleri aşağıdaki dizilişlerden hangisinde anlamlı bir sözcük haline gelir?
itte |
testi |
setti |
estit |
esitt |
i, t, s, e sesleri *itte, *setti, *estit, *esitt dizilişinde
değil, testi dizilişinde anlamlı bir sözcük
haline gelir.
5.Soru
Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki ‘‘____________’’. Verilen boşluğa gelmesi gereken uygun sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
uzlaşımsaldır |
biçimseldir |
sesbilimseldir |
tarihseldir |
rastlantısaldır |
Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki rastlantısaldır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi patlamalı ünsüzlerdendir?
s |
j |
l |
r |
t |
Patlamalı ünsüzler alt ve üst oluşturucuların birleşip hava akımını tamamen engellemeleri sonucu oluşur. Oluşma noktasında hareketi engellenen hava, bu noktada birikir ve büyük bir basınç yaratır. Oluşturucuların birbirlerinden ayrılmaları ile, hava, patlamayı andıran bir ses ile dışarı çıkar.
7.Soru
Tıraş sözcüğü aşağıda verilen sesbilimsel süreçlerden hangisine maruz kalmıştır?
Ünsüz düşmesi |
Soluklanma |
Ünlü yükselmesi |
Ünlü eklenmesi |
Genizsilleşme |
Diller sesbilimsel bileşenlerinin özelliklerine bağlı olarak, bazı durumlarda sözcük yapısı içinde sesler ekleyebilirler. U¨nlü eklenmesinin örneğini Türkçede alıntı sözcüklerde sözcük başında bulunan ünsüz kümeciklerinin ünlü eklenmesi ile bö- lünmesinde görebiliriz. Dilimize Frasça'dan geçen "traş" sözcüğü böyle bir sürece maruz kalarak "tıraş" halini almıştır. Doğru cevap D'dir.
8.Soru
Seslemsi sesler ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Bir seslemin çekirdeğini oluşturan sesler seslemsi seslerdir. |
Ünlüler seslemsel seslerdir. |
Bazı dillerde bazı ünsüzler de seslemsel ses özelliği sergilerler. |
Seslemsel ses özelliği sergileyen ünsüzler akıcılar ve genizsil seslerdir. |
Engelliler ve kayıcılar seslemsel seslerdir. |
Bir seslemin çekirdeğini oluşturan sesler seslemsi seslerdir. Ünlüler seslemsel seslerdir; ancak bazı dillerde bazı ünsüzler de seslemsel ses özelliği sergilerler. Seslemsel ses özelliği sergileyen ünsüzler akıcılar ve genizsil seslerdir; engelliler ve kayıcılar seslemsel sesler değildir.
9.Soru
Türkçede bazı sözcükler konuşanlar arasındaki toplumsal anlaşma sonucu ortaya çıkmıştır, uzlaşımsaldır. Dillerdeki sözcüklerin büyük bir oranı bir süreç sonucu oluşmuştur. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır, göndergeleri her dilde aynı seslerle ifade edilmez.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi uzlaşımsal olup yansıma bir sözcük değildir?
Bardak |
Havlamak |
Fısıldamak |
Hışırdamak |
Miyavlamak |
Türkçe’de hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıl- damak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları ses- leri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır,
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yan akıcı ünsüzdür?
L |
M |
N |
F |
S |
Yan akıcı ünsüz oluşum noktasında hava akımının alt ve üst oluşturucuların iki yanından dışarıya çıkarılması ile oluşturulur. [l] yan akıcı ünsüzdür.
11.Soru
Sesbilim alanı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir. |
Sözcüklerin yapısı, en küçük anlam birimleri olan biçimbirimlerin özellikleri, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir. |
Tümce yapısını belirleyen birim ve bunların dağılımını ve birleşimlerini belirleyen kuralları İçerir. |
Dilin anlam yapısını inceler. |
Sözcüklerin içyapısını belirleyen kuralları inceler. |
Sesbilim, o dilde bulunan ses birimlerinin niteliği, dağılımı ve birleşimlerini belirleyen kuralları içerir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi öncül ünsüzlerden değildir?
p |
w |
f |
v |
m |
Ağız boşluğunda dişyuvasıl bölgede ve o bölgenin önünde bulunan konumlarda oluşturulan sesler öncül seslerdir. [p] [b] [m] gibi çift dudaksıl, [?] [?] gibi dişsil, [f] [v] gibi dudaksıldişsil, [?] [?] [?] [?] [n] gibi dişyuvasıl sesler bu alt ana sınıfı oluşturur.
13.Soru
Dilbilimde konuşucu ve dinleyicilerin, bir dili kullanırken devamlı olarak o
dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmak ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşmaları sürecine ne ad verilir?
Sesbilimsel ölçüt |
Sözdizimsel ölçüt |
Yerine koyma |
Karşıtsal ilişki |
İşlemleme |
Dilbilimde konuşucu ve dinleyicilerin, bir dili kullanırken devamlı olarak o
dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmak ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşmaları sürecine işlemleme denir. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sürekli seslerdendir?
p |
d |
k |
t |
z |
Patlamalılar [p,t,k,b,d,g] ve patlamalı-sürtünmeliler [, oluşturulmaları sırasında hava akımının tamamıyla engellenmesinden dolayı süreksizler altsınıfını oluştururlar.
15.Soru
Sözcük: BAL
1- Sesletimi [b-a-l].
2-Cins adı.
3-Bal arılarının bitki ve çiçeklerden topladıkları bal özünden yapıp kovanlarındaki petek gözlerine doldurdukları, rengi beyazdan esmere kadar değişen tatlı, koyu, sıvı madde. (TDK Güncel Türkçe Sözlüğü)
4- İngilizcesi 'honey'.
1, 2, 3 ve 4 maddelerinde verilen girdilerden hangileri Türkçenin sözlükçesinde yer alır?
1 ve 2 |
1, 2 ve 3 |
2 ve 3 |
1 ve 4 |
1, 2, 3 ve 4 |
Sözlükçenin girdileri ses, anlam ve ulam bilgisidir. Buna göre, diğer dillerdeki karşılıkları sözlükçede yer almaz.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İngilizcedeki WRITE 'yaz' sözlükbiriminin sözcük ailesinden değildir?
WRITES 'O yazar' |
WRITE 'yaz-' |
WRITABLE 'yazılabilir' |
WRITER 'yazar' |
REWRITE 'tekrar yaz-' |
Türemiş ve bileşik sözcüklerin her biri farklı bir kavrama işaret ettiği için sözlüçede ayrı maddeler olarak listelenirler ve kavramsal ortaklıkları sebebiyle bir sözcük ailesi oluştururlar (Orsman, 1979; Bauer, 1983: 277 içinde). A şıkkında çekimsel biçimbilimle ilgili bir sözcük, diğer şıklarda ise sözlüksel biçimbilimle ilgili sözcükler olduğu için doğru cevap A'dır.
17.Soru
Sözcüklerin içyapısını ve bunları gerçekleştiren kuralları inceleyen alan aşağıdakilerden hangisidir?
Sözlükbirim |
Biçimbilim |
Sözlükçe |
Sözcükbiçim |
Sözdizim |
Biçimbilim sözcüklerin içyapısını ve bunları gerçekleştiren kuralları inceler. Doğru seçenek B' dir.
18.Soru
Sesbilimsel Sesbilgisel
/biz+siz/ [bis+siz]
/ruj+suz/ [ruş+suz]
Yukarıda verilen örnekler hangi sesbilimsel sürece örnek oluşturmaktadır?
Ötümsüzleşme |
Ünsüz düşmesi |
Soluklanma |
Dil sürçmesi |
Seslerin yer değişimi |
Türkçe'de son sesi ötümlü sürtünmeli ünsüz olan bir kökten sonra ötümsüz ünsüz ile başlayan sonek geldiği durumlarda kökün son sesi ötümsüzleşir. Soruda verilen örneklerde de /z/ sesi ötümsüzleşerek [s] sesi, /j/ sesi ötümsüzleşerek [ş] sesi olmuştur. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
Aşağıda verilmiş olan cümle içinde kaç adet içeyerleştirilmiş yantümce vardır?
- Ben okula gelen her öğrencinin kıymetli olduğunu söyledim.
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Ben [okula gelen] [her öğrencinin] [kıymetli][olduğunu] söyledim.
Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Diller bürünsel özellikler olan vurgu ve ezgi değişimlerini sözcüklerin ve yapıların arasında anlam farkı yapmakta kullanmaktadır. Söyleyişte belirli ezgi ve vurgu yapılarıyla oluşan sesletimsel özellikler aşağıdakilerden hangisi ile isimlendirilir?
Bürünsel özellikler |
Söylem çözümlemesi |
Soluklama özelliği |
Bütünsel dağılım |
Serbest dağılım |
Diller bürünsel özellikler olan vurgu ve ezgi değişimlerini sözcüklerin ve yapıların arasında anlam farkı yapmakta kullanmaktadır. Söyleyişte belirli ezgi ve vurgu yapılarıyla oluşan sesletimsel özelliklere bürünsel özellikler denir. Doğru cevap 'A' seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ