Genel Dilbilim 1 Ara 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Sözdizimsel yapılar arasında (örneğin düz tümceyle soru tümcesi arasında) anlam farkını belirten bürünsel özellik hangisidir?
Ton |
Ezgi |
Sözdizimsel vurgu |
Yükseklik-alçaklık |
Uzunluk |
İki farklı tümce türü arasında anlam farkını oluşturan bürünsel özellik ezgidir. Örneğin, 'Sonunda ödevini bitirdin' tümcesi alçalan ezgiyle söylenirse düz tümce olur, yükselen ezgiyle söylenirse Evet/Hayır şeklinde cevaplanabilecek bir soruya dönüşür.
2.Soru
Konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğini inceleyen sesbilgisi alt alanı aşağıdekilerden hangisidir?
Söyleyiş sesbilgisi |
Dinleyiş sesbilgisi |
Akustik sesbilgisi |
Uluslararası sesbilgisi |
Bilişsel sesbilgisi |
Söyleyiş sesbilgisi’nin inceleme alanı konuşucunun konuşurken kullandığı seslerin oluşturulmasını sağlayan fiziksel hareketlerin niteliğidir. Konuşurken kullandığımız sesler bir hava akımının solunum sistemimiz içinde yer değiştirmesi sonucu oluşmaktadır. Hava akımı solunum sistemi içinde yer değiştirirken, konuşucular dil, dudak ve dişler gibi ağız içinde bulunan organların değişik fiziksel hareketleri ile ses oluştururlar. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
Bu alan, yazılı ya da sözlü dile yansıyan konuşmacıların rollerini, aralarındaki ast-üst, uzaklık-yakınlık ilişkilerini, merhabalaşma, vedalaşma, özür dileme gibi dilsel işlevlerini, konuşmanın sırasını ve konusunu, konuyu ele alma, sürdürme, değiştirme, sonlandırma yöntemlerini inceler.
Burada hangi alandan söz edilmiştir?
Artzamanlı dilbilim |
Ruhdilbilim |
Metindilbilim |
Söylem çözümlemesi |
Toplumdilbilim |
Söylem çözümlemesi olarak adlandırılan çalışma alanı, soruda işaret edilen inceleme konularının yanı sıra ad-adıl ilişkileri, bağdaşıklık, bağlaşıklık, konuşmaya eşlik eden mimik ve jestler gibi konuları da kapsar.
4.Soru
Hangi sesin oluşma noktası dilucu-dişsildir?
[t] |
[k] |
[∫] |
[s] |
[f] |
Alt Oluşturucu . Üst Oluşturucu Oluşma Noktası Ses Alt dudak Üst dudak Çift-dudaksıl [p] Alt dudak Üst diş Dudaksıl-dişsil [f] Dilucu Üst diş Dilucu-dişsil [t] Dilucu Dişyuvası Dişyuvasıl [s] Dilpalası Dişyuvası . Damak Dişyuvasıl-Damaksıl [∫] Dilpalası Damak Damaksıl [j] Dilardı Artdamak Dilardı-artdamaksıl [k] Dilardı Küçük dil Küçük dilsil [q] Boğaz Boğazsıl [ʔ] Gırtlak Gırtlaksıl [h]
Doğru cevap A'dır.
5.Soru
İngilizcedeki "this, these, the" sözcüklerinin başındaki ses Uluslararası Sesbilgisi alfabesinde hangi sembol ile gösterilmektedir?
ð |
f |
ʒ |
dʒ |
ŋ |
İngilizcede this, the, these sözcüklerinde baştaki tek bir sesin yazıda th harfleri ile gösterilmesine karşın Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi’nde bu ses [ð] sembolü ile gösterilir. Doğru cevap A'dır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 'en küçük çift' örneği değildir?
pil - mil |
hâlâ - hal |
kul - kal |
kul - bul |
dur - duy |
En küçük çift, birbirleri arasında anlam farkı yalnızca bir ses tarafından oluşturulan sözcüklerdir. Buna göre hâlâ - hal en küçük çift örneği değildir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aralarındaki anlam farkının, vurgu düzeneklerindeki ayrım ile belirtildiği eşsesli kelimelerdendir?
Kalın – Kalın |
Aşık – Âşık |
Hala – Halâ |
Bağ – Bağ |
Yar – Yâr |
Kalınlık anlamında sıfat olarak kullanılan kelime ile birinin/birilerinin bulunduğu yerde kalması isteğini belirten ikinci çoğul şahısa hitaben (ya da resmi konuşmalarda ikinci tekil şahısa hitaben) emir kipi olarak kullanılan “kalın” kelimesi arasındaki anlam farkı birincil vurgunun yerinin değişimi ile belirtilir. Doğru cevap A’dır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi oluşma yerine göre çift dudaksıl ünsüzdür?
w |
p |
dʒ |
k |
z |
Alt ve üst dudakların birleşmesi ile oluşturulan [p] sesi çift-dudaksıl bir sestir. Doğru cevap B'dir.
9.Soru
Ahmet: Kalemini kaybettim.
Mehmet: Neden benim kalemimi izinsiz aldın ki?
Ahmet: Senin kalemin değil, Orhan'ın kalemini kaybettim.
Yukarıdaki örnekte aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bir sorun yaşanmaktadır?
Karşıtsal ilişki |
Yerine koyma |
Sözdizim |
Nedensizlik |
İşlemleme |
Konuşucu ve dinleyiciler, bir dili kullanırken devamlı olarak o dildeki ses dizilimlerini ayrıştırmakla ve anlamlı dizileri belirlemekle uğraşırlar. Dilbilimde bu sürece işlemleme denir. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Cümledeki boşlukları doğru olarak tamamlayan seçenek hangisidir?
"______, anadili konuşucusunun zihninde listelenmekte, bir _______ ise üretilmiş dilde ortaya çıkmaktadır".
nedensizlik-tekrarlanabilirlik |
sözlükçe-biçimbirim |
yerine koyma-karşıtsal ilişki |
sözlükbirim-sözcükbiçim |
türetme-birleştirme |
"Sözlükbirim, anadili konuşucusunun zihninde listelenmekte, bir sözcükbiçim ise üretilmiş dilde ortaya çıkmaktadır". Doğru cevap D'dir.
11.Soru
"Eli çok ağırdır."
"Savı hiç kimseyi inandırmadı."
Yukarıdaki altı çizili sözcüklerde aşağıdaki sesbilimsel süreçlerin hangisi gerçekleşmiştir ?
Ünlü düşmesi |
{-(y)I}, durum eki düşmesi |
{-(y)A} durum eki düşmesi. |
{-(n)In} tamlayan eki/n/ düşmesi |
{-(s)I(n)}, sonekinde /s/ düşmesi |
Yukarıda bulunan Eli ve Savı sözcüklerine{-(s)I(n)} son eki eklenmiş olup , U¨çüncü tekil kişi iyelik soneki {-(s)I(n)}, son sesi ünsüz olan ad kök ve gövdelerine eklendiğinde, sone- kin /s/ sesi düşürülür.
12.Soru
Günlük konuşmada yanlışlıkla seslerin niteliklerine ve bulundukları konumlara bağlı olarak ya düşürülmesi ya da yer
değiştirilmesine ne ad verilir?
seslerin yer değişimi |
dil sürçmeleri |
genizsilleşme |
ünlü eklenmesi |
ünlü yükselmesi |
Günlük konuşmada ortaya çıkan dil sürçmeleri sesbilimsel süreçlerin kurallı olduğunu gösteren kanıtlardan biridir. Sesler niteliklerine ve bulundukları konumlara bağlı olarak ya düşürülmekte ya da yer değiştirmektedir.
13.Soru
Nedensizlik ilkesine göre dilde ses dizisi ve anlam arasındaki bağ rastlantısaldır, yani bir sözcüğü oluşturan sesler çoğu zaman o sözcüğün ifade ettiği anlamdan bağımsızdır. Aşağıda verilen örneklerden hangisinde ses dizisiyle anlam arasında bir bağ kurulabilir?
Fransızcayı sular seller gibi konuşuyor. |
Bir hışırtı duyuyor musun? |
Utancından kıpkırmızı oldu. |
Rüzgar'ı tanıyor musun? |
Bugün hava çok rüzgarlı. |
Hışırtı, patlama, hapşırmak, şırıl şırıl gibi yansıma sözcüklerde ses ve anlam arasında bağ kurulabilir çünkü insanların ya da cansız varlıkların çıkardığı gerçek seslere benzer.
14.Soru
Aşağıdaki dil bilim alanlarından hangisi dil atlası oluşturmayı amaçlar?
Toplum dilbilim |
Metin dilbilim |
Kuramsal dilbilim |
Artzamanlı dilbilim |
Betimlemeli dilbilim |
Toplumdilbilim aynı zamanda bir dil topluluğunda yörelere bağlı olarak gösterdikleri farklılıkları inceler ve yöreler arasındaki dil farklılıklarının niteliğini saptamayı, bu farklılıkların dağılımını ve sınırlarını belirten dil atlası oluşturmayı amaçlar.
15.Soru
I. Aynı sesdiziminde olan ve aynı sesbirimine sahip fiiller. II. Aynı sesbirimleri içeren cins adları ve yer adları. III. Aynı sesbirimleri içeren köksözcükler ve vurgusuz sonekler. IV. Aynı sesdiziminde fakat karşıtsal dağılım içinde olan adlar. Yukarıdaki durumlardan hangisinde ya da hangilerinde vurgu farkı anlam farkı yaratmaktadır ?
II ve III |
Yalnızca II |
I ve III |
III ve IV |
Yalnızca IV |
Türkçede vurgu sözcük düzeyinde sesbirimseldir; aynı sesbirimleri içeren sözcükler arasında anlam farkı belirtir. Vurgu farkının anlam farkı yarattığı durumlar
-
aynı sesbirimleri içeren cins adları ve yer ad- ları ve
-
aynı sesbirimleri içeren köksözcükler ve vur- gusuz sonekler ile oluşturulmuş sözcüklerdir.
16.Soru
... dilin nedensizlik temelinde barındırdığı ögeleri listeleyen soyut bir sistemdir.Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir. Yandaki tanım aşağıdakilerden hangisine aittir?
Cümle |
Sözlükçe |
Sözlükbirim |
Sözlükbiçim |
İşlemleme |
Sözlükçe, dilin nedensizlik temelinde barındırdığı ögeleri listeleyen soyut bir sistemdir.
Girdileri, her maddeye ilişkin ses, anlam ve ulam bilgisini içerir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ötümsüz patlamalı bir sestir.
Z |
K |
Ç |
S |
V |
Türkçe’deki ötümsüz patlamalı sesler “p”, “t”, “k”dir. Doğru cevap B’dir.
18.Soru
Aşağıdaki isimlerin hangisi patlamalı, çiftdudaksıl, ötümlü, genizsil bir sesle başlamaktadır?
Macit |
Bahri |
Harun |
Peyker |
Nebahat |
Patlamalı, çiftdudaksıl, ötümlü, genizsil olan ünsüz /m/ sesidir. Doğru cevap A'dır.
19.Soru
'Terleyecek' - [terliyecek] sözcüğünün sesletiminde ortaya çıkan sesbilgisel değişikliğe ne ad verilir?
Soluklanma |
Ünlü Düşmesi |
Ünlü Uyumu |
Ünlü Genizsilleşmesi |
Ünlü Yükselmesi |
Türkçede gelecek zaman eki olan -(y)AcAk soneki bir eyleme eklendiğinde,
sonekteki /y/ sesi kendinden önce gelen açık ünlüyü kapalı ünlüye dönüştürür. Bu duruma Ünlü Yükselmesi adı verilir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir dildeki tümce sayısının özelliklerindendir?
Rastlantısaldır. |
Sonsuzdur. |
Kısıtlıdır. |
Yansımadır. |
Simgeseldir. |
nden biri, dillerde tümce sayısının sonsuz olmasıdır. Bir dilde üre- tilebilecek tümcelerin hepsini sıralamak olanak- sızdır, çünkü dil yaratıcıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ