Genel Dilbilim 1 Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hangi ünlü artlık bakımından diğerlerinden farklıdır?
/o/ |
/ɯ/ |
/u/ |
/y/ |
/a/ |
Verilen listede /y/ ön ünlü olup arka ünlü olan diğerlerinden ayrılır. Doğru yanıt D şıkkıdır.
2.Soru
Takma dişlerini kaybeden nineniz aşağıdaki seslerden hangisini çıkarmakta zorlanır?
/k/ |
/b/ |
/ʃ/ |
/f/ |
/a/ |
/f/ sesi bir dudaksıl-dişsil ses olduğundan çıkarılması için dişlere geresinim duyulur. /k/, /b/ ve / ʃ/ sırasıyla artdamaksıl, dudaksıl ve dişyuvasıl-damaksıl seslerdir. Bunlarla birlikte bir ünlü olan /a/ da üretilmesi sırasında dişlerin kullanılmasını gerektirmez. Doğru yanıt D şıkkıdır.
3.Soru
"En çok menekşeleri severdi" cümlesinde "menekşeleri" sözcüğü hangi duruma örnektir?
tamlayan durumu |
belirtme durumu |
yönelme durumu |
kalma durumu |
çıkma durumu |
"En çok menekşeleri severdi" cümlesinde "menekşeleri" sözcüğü belirtme durumuna örnektir. Doğru cevap B'dir.
4.Soru
Bürün ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Bürünsel özellikler, bir ünlü ya da seslemin diğerlerine göre daha belirgin ve kuvvetli olduğunu belirten vurgu, konuşurken ses perdesinin düzeyini belirten ezgi ve seslerin oluş sürelerini belirten uzunluk gibi parça üstü ses olgularıdır. |
Vurgu, konuşma sırasında bir seslemin diğer seslemlere göre daha belirgin, kuvvetli ve yüksek tonla söylenmesidir. |
Ton dilleri, aynı sesbirimlerden oluşan sözcükler arasında anlam farkını ezgi farkı ile belirtir. |
Sözdizimsel düzeyde vurgu, birden fazla seslemli sözcüklerde bir seslemin diğer(ler)inden daha kuvvetli, belirgin ve yüksek bir tonla söylenmesi ile kendini gösterir. |
Bir dilde bir sözcenin söylenişi sırasında sesin yükselme-alçalma örüntüsü o dilin ezgi örüntüsünü oluşturur. |
Sözcük düzeyinde vurgu, birden fazla seslemli sözcüklerde bir seslemin diğer(ler)inden daha kuvvetli, belirgin ve yüksek bir tonla söylenmesi ile kendini gösterir.
5.Soru
Aşadağıki sözcüklerden hangisi rastlantısal ve uzlaşımsaldır?
kitap |
koşmak |
gıcırdamak |
imdat |
Ceyhun |
Sözcüklerin biçimleri ile anlamları arasındaki ilişki rastlantısaldır. Bardak sözcüğünün b-a-r-d-a-k seslerinden oluşması ve bıçak sözcüğünün b-ı-ç-a-k seslerinden oluşması Türkçe konuşanlar arasındaki toplumsal anlaşma sonucu ortaya çıkmıştır, uzlaşımsaldır. Dillerde rastlantısal ve uzlaşımsal olmayan sözcükler de bulunmaktadır; bunlar genellikle doğada bulunan seslere benzeyen ses simgesel sözcüklerdir ve rastlantısal sözcüklere göre sayıları daha azdır. Türkçe’de hışırdamak, havlamak, miyavlamak, fısıldamak gibi sözcükler sırasıyla yaprakların rüzgarda çıkardıkları sesi, köpek ve kedilerin çıkardıkları sesleri ve insanların kısık sesle konuşmalarını yansıtan sözcüklerdir. Doğadaki sesleri yansıtan bu yansıma sözcükler de uzlaşımsaldır, göndergeleri her dilde aynı seslerle ifade edilmez. Gıcırdamak sözcüğü de doğada bulunabilir. Doğru cevap C'dir.
6.Soru
Yazı sistemlerinde kullanılan aynı semboller (harfler) farklı dillerde farklı seslere tekabül edebilir. Örneğin, Türkçedeki j ve İngilizcedeki j harfi farklı sesleri ifade eder. Bu tür tutarsızlıkların üstesinden gelmek için geliştirilen özel alfabenin adı nedir?
Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi |
Transliterasyon |
Transkripsiyon, çeviri yazı |
NATO Sesbilgisi Alfabesi |
Milli Heceleme Kodu |
Uluslararası Sesbilgisi Alfabesi (International Phonetic Alphabet, IPA), dünyanın bütün dillerindeki sesleri özel birer sembolle göstermek amacıyla geliştirmiştir.
7.Soru
I. Bütün dillerin ses yapılarında ünlüler ve ünsüzler vardır.
II. Dillerdeki ünlü sayısı ünsüzlerden fazladır.
III. Diller ad, eylem gibi sözcük ulamları arasında ayrım yapar
IV. Dillerin sözdizimsel yapıları içinde adöbeği, eylem öbeği gibi öbek yapıları vardır.
Yukarıdaki özelliklerden hangileri dil evrenselleridir?
I,II ve III |
III ve IV |
I, II ve IV |
I, III ve IV |
II, III ve IV |
Diller birbirlerinden çok farklı gibi dursalar da hepsinde bulunan bir çok dil özelliği vardır. Bütün dillerde bulunan bu özellikler dil evrenselleridir. Bütün dillerin ses yapılarında ünlüler ve ünsüzler vardır; ancak diller birbirlerinden kendi ses yapısı içinde bulundurdukları birimlerin sayısı ve niteliği bakımından ayrılır. Diller ad, eylem gibi sözcük ulamları arasında ayrım yapar; dillerin sözdizimsel yapıları içinde adöbeği, eylem öbeği gibi öbek yapıları vardır. Böylece bir dilin dilbilgisinin iki tür kuralı içerdiğini görmekteyiz: a. Evrensel Kurallar, b. Dile özgü kurallar.
Doğru cevap D'dir.
8.Soru
Bir sesin belirli konumlarda soluklu diğer belirli konumlarda soluksuz olması aşağıdakilerden hangisini gösterir?
Sesin serbest dağılım içinde olduğunu |
Sesin birincil vurguyu taşıdığını |
Sesin bütünleyici dağılım içinde olduğunu |
Sesin zayıf vurguyu taşıdığını |
Sesin ötümlü olduğunu |
Bir sesin belirli konumlarda soluklu diğer belirli konumlarda soluksuz olması sesin bütünleyici dağılım içinde olduğunu gösterir. Doğru cevap C’dir.
9.Soru
Konuşma sırasında bir ses çıkarmak için bir organın hava akımını başlatması gerekir. Bu organa başlatıcı adı verilir. Dillerde başlatıcı görevini üstlenen organlardan biri, aşağıdakilerden hangisidir?
Ağız boşluğu |
Diyafram |
Gırtlak |
Burun boşluğu |
Dil |
Başlatıcı görevini üstlenen organlar akciğer, gırlak ve damaktır.
10.Soru
Dilbilimde ses dilin birincil boyutu olarak kabul edilir. Bunu nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Yazıda şaşmaz bir ses-harf eşleşmesi vardır. |
Alfabesi olmayan diller de vardır. |
Her dilin bir alfabesi vardır. |
Okur-yazar olmadan bir dil öğrenilmez. |
Konuşmanın yokluğunda da yazı olabilir. |
Yazı dili olmayan dillerin var olması, yani her dilin alfabesinin bulunmaması, yazının yokluğunda konuşmanın var olabileceğini göstermektedir. Ayrıca okur-yazar olmayan konuşurların olması, çocukların okuma-yazma öğrenmeden önce konuşmayı öğrenmesi, konuşmanın dilin birincil boyutu olmasından kaynaklıdır. Kaldı ki, konuşmayı temsil etmek için yaratılmış olan yazı var yazı dilleri şaşmaz bir ses-harf eşleşmesi sunamadıklarından ötürü bu birincil görevlerini bile tam anlamıyla yerine getiremezler. Doğru yanıt B şıkkıdır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözlükbiçimlere ait bir nitelik değildir?
Dilbilimde tek bir sözlük maddesinin sözlükçede listelenmeyen değişik biçimleri sözcükbiçim olarak tanımlanmaktadır. |
Sözcükbiçimler somut oluşumlardır. |
Sözlükbirimleri dilde birebir kullanılan sesler ya da harfler biçiminde gerçekleştirip |
Biçimbilim çözümlemelerinde sözcükbiçimler yatık harflerle gösterilir. |
Sözlükbiçim, anadili konuşucusunun zihninde listelenmektedir. |
Bir SÖZLÜKBİRİM, anadili konuşucusunun zihninde listelenmekte, bir sözcükbiçim
ise üretilmiş dilde ortaya çıkmaktadır.
12.Soru
Dil ve dil bilmek ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Dil bilmenin bir boyutu söyleneni anlamlı birimlere ayırabilmektir. |
Dil bir kurallar dizgesidir. |
Dünyada 3000-6000 arasında değiştiği düşünülen dil bulunmaktadır. |
Bir dilin en az bin konuşucusunun olması gerekir. |
Bir konuşucu için dil bilmek dinleyiciler tarafından anlaşılabilen bir ileti oluşturabilmektir. |
Halen dünyada sayıları 3,000-6,000 arasında değiştiği düşünülen dil bulunmaktadır. Diller arasında konuşucu sayıları bakımından büyük farklılıklar vardır. Çince gibi bir milyardan fazla konuşucusu bulunan diller olduğu gibi, konuşucu sayısı yalnızca 200-250 olan diller de bulunmaktadır.
Doğru cevap D'dir.
13.Soru
I: Ağız açıklığı
II: Dilin konumu
III: Dudak konumu
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri ünlülerin oluşturulmasında etkilidir?
I, II ve III |
I ve II |
II ve III |
Yalnız II |
Yalnız III |
Her üç madde de ünlülerin oluşumunda etkilidir.
14.Soru
Bir dilde sözcükler arasında anlam farkına yol açan sesleri tanımlayan terim aşağıdakilerden hangisidir?
Biçimbirim |
Boğumlama |
Sesbirim |
Vokal |
Sesdizim |
Bir dilde sözcükler arasında anlam farkına yol açan sesleri tanımlayan terim “sesbirim” dir. Doğru cevap C’dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir dil evrenseli olarak değerlendirilebilir?
Türkçe'de kurallı cümlelerde yüklem sonda bulunur. |
İngilizce'de sıfatlar isimlerden önce gelir. |
Türkçe sondan eklemeli bir dildir. |
Bir dilde yargıyı belirten ifadeye yüklem adı verilir. |
İngilizce'de insanlarda eril ve dişil ayrımı vardır. |
Bütün dillerde bulunan ortak özellikler dil evrenselleridir. Bu sebeple herhangi bir dil özelinde olmayan D şıkkındaki ifade dil evrenseli olarak değerlendirilebilir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözcük tanıma işleminde başvurulan ölçütler arasında yer almaz?
Ses |
Noktalama |
Biçim |
Sözdizim |
Anlam |
Noktalama sadece yazılı dile özgü bir ögedir. Tek başına sözcük tanımada yeterli olmaz.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe'de çoğul ekinin iki farklı söyleyiş biçimi olması ile ilgili yanlış bir bilgidir?
Anadili Türkçe olan kişilerin bilişlerinde bulunan ve içselleştirdikleri bir kurala bağlıdır. |
Bireysel seslere değil ses sınıflarına uygulanan kurallara bağlı olarak değişiklik gösterirler. |
Çoğullaştırılacak sözcüğün son sesleminde bulunan ünlünün niteliğine göre değişirler. |
Geldikleri sözcüğün son sesleminde açık veya kapalı ünlü olmasına göre değişirler. |
Bu kurallar çocuklara anne-babalar tarafından ya da bir başka yetişkin tarafından doğrudan öğretilmez; çocuklar, doğdukları andan itibaren sürekli duydukları anadillerinin kurallarını içselleştirirler. |
Biçimbirimler genellikle içinde bulundukları değişik bağlamlara bağlı olarak değişik söyleniş biçimlerine sahiptir. Bu söyleniş biçimleri kurallıdır ve bu kurallar anadili konuşurunun dili hakkında içselleştirmiş olduğu bilgi kaynağını oluşturan öğelerden biridir. Türkçe'de çoğul ekinin iki farklı söyleniş biçimi [ler, lar], geldikleri sözcüğün son sesleminde açık veya kapalı ünlü olmasına göre değil, sözcüklerin son seslemlerindeki ünlünün ön ünlü [i,e,ü,ö] veya arka ünlü [a,ı,o,u] olmasına göre değişiklik gösterir. Doğru cevap D'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangi ses bilgisi ya da ses bilgileri ses dalgalarının frekansı, formantları ve hızı gibi fiziksel özeliklerini inceler?
Akustik ses bilgisi |
Dinleyiş ses bilgisi |
Akustik ve dinleyiş ses bilgisi |
Söyleyiş ses bilgisi |
Dinleyiş ve söyleyiş ses bilgisi |
Akustik sesbilgisi, ses dalgalarının frekansı, formantları ve hızı gibi fiziksel özeliklerini inceler.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ünsüz oluşumunda alt oluşturuculara örnektir?
dil |
Diş yuvası |
damak |
küçük dil |
boğaz |
Oluşturucular alt ve üst oluşturucular olarak ikiye ayrılır. Alt çeneye bitişik olan organlara alt oluşturucular, üst çeneye bitişik olan organlara ise üst oluşturucular denir. Alt oluşturucular hareketlerinde daha serbesttir ve buna bağlı olarak üst oluşturuculara oranla ses oluşumunda daha etkindir. Ünsüzlerin oluşumunda görev alan alt ve üst oluşturucuları ağzın dışından içine doğru olmak üzere şöyle sıralanır: a. alt oluşturucular: alt dudak, alt dişler, dil b. üst oluşturucular: üst dudak, üst dişler, diş yuvası, diş yuvası arkası, öndamak, damak, artdamak, küçük dil, boğaz, gırtlak. Doğru cevap A'dır.
20.Soru
Konuşmak için oluşturulan seslerin yazıya dökülebilmesi için kullanılan sembollere ne ad verilir?
Ses |
Yazı |
Harf |
Alfabe |
Dil |
Harfler, konuşmak için oluşturulan seslerin yazıya dökülebilmesi için kullanılan sembollerdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ